1. ictimaiyyətdə böyük rezonans doğuran və görünən tərəfindən başqa insanlardan gizli saxlanıldığı iddia edilən fikirləri dəstəkləyən nəzəriyyədir.
başqa sözlə bu nəzəriyyə populyar mədəniyyətdə haqqında çox danışılan hər hansı bir hadisə ilə bağlı cəmiyyətin bir qisminin verdiyi alternativ şərhlərə işarədir.
sui qəsd nəzəriyyələri adətən həqiqiliyi hər hansı bir hadisədə cəmiyyətə açıqlamada təkzib olunacaq fikirlərdir.
nəzəriyyənin ilk nümunəsi məhz 1963- cü ildə amerika prezidenti john kennedyə qarşı olunmuş sui qəsdlə bağlıdır. onun səs- küylü ölümü cəmiyyətdə ona qarşı törədilmiş sui qəsd barədə müxtəlif fikirlər formalaşmasına gətirib çıxarmışdır.
adətən alimlərin əksəriyyəti nəzəriyyəni paranoyak insanların mövcud olmayan və ya mövcudluğu şübhəli olan varlıqların adına uydurulmuş xürafat adlandırırlar. lakin bəzi alimlər və sosioloqlar heç də hər sui qəsd nəzəriyyəsinin boş fikir olmadığını iddia edirlər.
sui qəsd nəzəriyyəsi türk dilində tez- tez rastımıza çıxa bilən "komplo teorisi" dir.
bu günə qədər müxtəlif sui qəsd nəzəriyyələri irəli sürülmüş və irəli sürülməyə davam etməkdədir. tədqiqatçılar həmçinin iddia edirlər ki, bu nəzəriyyələri siyasi və iqtisadi xaos yaşayan, əxlaqi və mədəni çöküşdə olan və ya diqqəti özünə yönəltmək istəyən bir qrup şəxs ortaya atır.
məşhur sui qəsd nəzəriyyələri adını belə bilmədən çox rastımıza çıxmışdır:
məsələn area 51-ə 1947- ci ildə yadplanetlilərin kosmik raketinin düşdüyü fikri və ümumiyyətlə bu 51-ci bölgənin iş prinsipi ilə bağlı çox şey.
amerika prezidentlərinin bir qisminin reptilian irqi adlanan yarı yadplanetli irqə mənsub olması və bu irqin məxfi şəkildə dünyamızı idarə etməsi.
1 aprel gününün sırf müsəlmanlara məxsus olan bir qalanın müsəlmanlardan alındığı gün kimi qeyd edilməsi fikri.
usama bin ladenin və səddam hüseynin sağ qalması fikri.
18-ci əsrdə yaradılmış
illuminati təşkilatının hələ də dünya siyasətinin əsas yönləndiricisi olduğu fikri, masonların əli ilə həyata keçirildiyi düşünülən bir sıra sui qəsdlər və ya siyasi çevrilişlər, 11 sentyabr terroru haqqında müxtəlif mülahizələr və.s.
xüsusilə 11 sentyabr terroru özü ilə bərabər hadisədən qabaq bu tarixin cizgi filmlərində belə bilərəkdən göstərildiyi fikrini də meydana gətirmişdir.
bu nəzəriyyələrin mənfi cəhəti hadisələrin sırf hansısa bir etnik və ya dini qrup əleyhinə yönəldiyini vurğulayan vasvası və paranoyak fikirlərdir. müsbəti isə, hadisələr haqqında bizə yenidən düşünmək təklifi sunmasıdır.