neokonservatizm

1. amerikanın dünya hegemonluğunu əldə etmək üçün yaratdığı bir sistem və ya cərəyan.neokonservatizm ikinci dünya müharibəsindən sonra abş-da formalaşmış başlıca ideya cərəyanıdır. xx əsrin 70-ci illərindən bu cərəyan ölkənin xarici və daxili siyasətinə gizli təsir göstərirdi. 80-ci illərdən başlayaraq isə sözügedən məfkurə faktiki olaraq amerika hakimiyyətinin siyasi ideologiyası rolunda çıxış etsə də, neokonservatizmin statusu qeyri-rəsmi səciyyə daşımaqdadır.
bütün bunlar öz yerində, amma əslində neokonservatizm bütöv sistem kimi daha cəlbedicidir. həmin sistemdə isə müxtəlif tərkib hissələri var. bu baxımdan sosioloq deniel bell ideya cəbhələrini dörd düşərgəyə bölür:
- liberal konservatorlar - (görkəmli nümayəndəsi milton fridmen) azad bazara və fərdlərin öz həyatlarını müəyyənləşdirməsi hüququna inanırdılar.

- konservativ konservatorlar - (leo strauss) onlar inanırlar ki, kütlə intellektual elitaya doğru yönlənməlidir. senzurasız rüsvayedici kitabların oxunmasının qarşısını almaq mümkünsüzdür.

- konservativ liberallar (pol samuelson) - qarışıq iqtisadiyyat tərəfdarlarıdırlar.

- liberal liberallar (con makhovern) - böyük dövlət xərclərinin tətbiqini və sosial dəstəyi əhəmiyyətli dərəcədə artırmağı vacib sayırlar.

2. chicago unisi professoru leo straussun təlimlərindən yaranan siyasi ideologiya. o vaxt lev trotski amerikaya gələndə öz sol ideologiyasını propaqanda etməyə başlayır yazıları ilə. o vaxt effekt verməsə də 60-cı illərdə leo strauss və onun tələbələri trotskinin bəzi fikirlərindən ilham alırlar. strauss öz demokratiya kitabını yazır. amma əsas məsələ o deyil idi. 60-cı illər abş cəmiyyəti liberal idi, yəni millət siyasətlə maraqlanmırdı öz kefində idi. bu da strauss və davamçılarını qıcıqlandırır. onlar fikirləşirlər ki cəmiyyət həddindən çox rahatdı və bu pis bir şeydi. ona görə də cəmiyyət hər zaman müharibə vəziyyətində olmalı və vahid bir düşmənə sahib olub onunla mübarizə aparmalıdı. o vaxt üçün abş neokonservatorları üçün bu düşmən ssri və kommunizm idi. neokonlar abş dövlət eşelonlarında respublikaçılar partiyası vasitəsi ilə yüksəlib öz fikirlərini həyata keçirməyə başlayırlar. həm də bir yandan mediadan da istifadə edirdilər. məsələn neokonların sözləri var rambo filmini tərifləyən ki rambo filmi düşmənlərə abş-ın gücünü göstərir. ilk dəfə reagan vaxtında dövlətdə yer alır 3 neokon-dick cheney, paul wolfowitz və donald rumsfeld. reagan özüdə neokon olub. daha sonra ssri-nin çökməsindən sonra liberal clintonla keçən sakit 8 il neokonları çaş-baş qoyur. hətta bəziləri ideologiyalarının artıq çökdüyünü etiraf edirlər
(baxma: francis fukuyama/*122504)
amma sonra reallaşan 11 sentyabr terror hadisəsi neokonların əlinə kozır verir. 2000 seçkilərini götürən prezident buş neokon olmayıb. hətta atasının neokonlara psixopat deyib reagana onları dövlət strukturlarından uzaqlaşdırmağı tövsiyyə etdiyi var. prosto iş ondaydı ki vitse-prezident dick cheney zır neokon idi. əl-qaeda 11 sentyabrla cheney və rumsfeldin yaxmacına yağ sürtdü. abş cəmiyyəti artıq yeni düşməni radikal islamı görmüşdü. cəmiyyət liberalizmin boşluqları olduğuna müharibə etmənin ehtiyacına inandırılırdı. və bundan istifadə edən neokonlar əfqanıstan və iraqa girdi. buş müharibələrin yaratdığı fəsadları görüb neokonları ikinci dövründə 2004-dən sonra kəsdi neokon olmayanlar vəzifəyə gətirildi xarici işlər naziri condoleeza rice, pentagon şefi robert gates oldu. neokonservatizm abş-da tarix boyu əsasən yəhudi teoristlər tərəfindən dəstəklənib. hərçənd ki john bolton kimi neokon anqlo-saksonlar da az deyil. hazırda abş-da hudson institute və american enterprise institue neokon fikir mərkəzləridir. məşhur neokonservatorlar-leo strlauss, ronald reagan, dick cheney, donald rumsfeld, michael rubin, francis fukuyama, john bolton, paul wolfowitz, daniel pipes və s.-ləridir. siyasi ədəbiyyatda sağ ideologiya kimi gedir.

neokonservatizm

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!