1. mütləq olaraq doğru və olması lazım olan

Mənim iddiam budur ki, varlığın özündə normal olan heçnə yoxdur və "normal olan "x"-dir" demək düzgün iddia deyil.

Biliyin əldə edilməsi üçün təcrübə şərtdir. Məsələn, hamıya aydın olan primitiv keys üzərindən getsək, "Anadan gəlmə kor olan birinin qırmızı rəngin nə olduğunu bilməyəcək və qırmızı rəngə dair biliyi olmayacaq". Həmin insanın qırmızı rəngə dair biliyinin olması üçün, o nə vaxtsa qırmızı rəngi təcrübə etmiş olmalıdır. Hadisələrin, obyektlərin necəliyi və nəliyi ilə bağlı biliklər bizdə təcrübə ilə əmələ gələn biliklərdir. Zaman keçdikdən sonra hadisələrin və obyektin əlamətlərinin ardıcıllıq sırası bizdə həmin hadisə və obyektə dair "olmalı olan" qəbilindən "normallaşdırılma" prosesi başlayır. Biz artıq hadisələrin necəliyindən əlavə "necə olmalı olduğu" haqqında fikirlərə sahib olmağa başlayırıq. Yalnız, bu "normallaşdırma" bilik sayılmır, çünki nə təcrübədən nə də anadangəlmə əmələ gəlir. Normallaşdırma insanın təcrübə ilə əldə etdiyi dataları zehni fəzasında ardıcıllığa qovuşdurma prosesidir. Yəni, normanı qoyan təbiət, varlıq və ya yaşam deyil insan zehnidir. insan zehnindən müstəqil "norma" yoxdur. Əldə edilən təcrübələrin isə nisbi və dəyişkən olması, bu "normal"ın mütləqliyinə xələl gətirir. 18-ci əsrdə qaradəlilərin ağdərililərlə eyni ictimai məkandan istifadə etməsi normal olmayan, təbiətə zidd sayılırdısa, indi bu normallığı sorğulanmayan doğruya çevrilib. Bu nümunəni gətirməklə demək istədiyim "bizim indi anormal saydıqlarımız gələcəkdə normal olacaq" qəbilindən deyil. Mən burada normallığın insan zehnindən müstəqil olmamasının nümunəsini gətirirəm.

Təkamüli proses ilə "indi"də mövcud olan varlıqların isə məhz bu cür olmalı olduğunu demək düzgün deyildir. Çünki onlar mütləq yox şərtidir. Məsələn, A obyektindən soruşsaq ki, sənin səbəbin nədir? O belə cavab verəcək: Mənim səbəbim B-dir. Yəni mənim mövcudiyyətimə B səbəb olub. Bəs B olmaya bilərdimi? Olmaya bilərdi. Yaxşı, bəs B-nin səbəbi nədir? C. C olmaya və ya başqa cür ola bilərdimi? Olmaya və ya başqa cür ola bilərdi. Deməli, A-nın mövcudiyyəti zorunlu və mütləq deyil, şərti və fakultativdir(ixtiyari). Ona görə də, A-nın haqqında danışarkən A-nı izah etmək, yəni deskriptiv cəhətdən danışmaq lazımdır, olmalı olanın A olduğunu demək yox.

Nəticə olaraq demək olar ki, var olanlar normallıq ölçüsündən yoxsun olaraq sadəcə vardırlar və normallıq ölçüsü insan zehninin varlığa yüklədiyi məfhumdur.