1. müəyyən bir sözün, hərəkətin, qanunun və s.-nin keçərli olması üçün ilkin yoxlama mərhələsi. çox şey müəyyən şərtlərin yerinə yetirilməsindən sonra keçərli olur və ya həyata keçirilir. məsələn azərbaycanlı ailəsində manıs uniyə girə bilirsə atası ona maşın alır. manısın işi, maşını, evi və pulu varsa ona qız verirlər və s. bu iki nümunədə manısın uniyə girməsi və manısın sadaladığım şeylərə sahib olması şərtlərdir. mən şərtlərin 3 növündən danışacam:
1. kafi şərt. bu şərtin yerinə yetirilməsi, adından da göründüyü kimi, müəyyən bir hadisənin keçərli olmasına kifayət edir, bəs edir.
2. vacib şərt. bu şərtin yerinə yetirilməməsi, hadisənin keçərliliyini itirməyinə gətirib çıxarır.
3. həm vacib, həm də kafi şərt.
deyə bilərsiniz ki, sən axı eyni şeyləri yazdın. əslində yox. vacib şərtin yerinə yetirilməsi hələ hadisənin keçərli olacağı mənaya gəlmir. eləcə də kafi şərtin yerinə yetirilməməsi hələ o demək deyil ki, hadisı keçərli deyil. hər şey bu şərtlərin tərifindən asılıdır.
nümunələrlə başa salım. gündəlik həyatda nümunə verməyin nə qədər çətin olduğunu nəzərə alıb məni sındırmağa çalışmayın xahiş edirəm. məsələn azərbaycanda universitetə qəbul imtahanında uğurlu olmaq, universitetə girməyə haqq qazanmağın kafi şərtidir. yəni imtahanı keçən unidə,oxuya bilər. amma imtahanı keçməmək azərbaycanda unidə oxumayacaqsan demək deyil, rüşvətlə də oxuya bilərsiniz. ümid edirəm kafi şərti anladınız.
ikincisi məsələn ağacın yetişməsi üçün su vacib şərtdir. su olmasa ağac yetişməz. amma suyun olması hələ ağac yetişəcək demək deyil, başqa maddələr də lazımdır.
azərbaycan vətəndaşlarının tam hüquqlu və məsuliyyətli vətəndaş sayılmaları üçün 18 yaşlarının tamam olması həm vacibdir, həm də ki kafi. 18 yaşın yoxdusa yetişkin deyilsən. həmçinin 18 yaşın tamam olandan sonra da yetişkin olmaq üçün başqa şərtə ehtiyac yoxdu.
not: zarafat edirəm. səhvlərimi düzgün şərt növünü qeyd etməklə bildirə bilərsiniz.