1. azərbaycan mifologiyasında türklərdən keçmiş bir mifoloji varlıq. yanıq bir türk gənci bir su pərisini zorlayandan sonra doğulur və qəbilənin ebesini zikir. ta ki, basat təpəgözü gözündən vurub öldürənədək.

bir də bakı təpəgözləri deyə bir şey var. şamil əliyev 1969-cu ilin fevralında "depo" stansiyasında rastlaşdığı qeyri-adi hadisə barədə belə bir şey danışır danışır: "təqribən gecə saat 2 radələrində dincəlmək üçün növbətçi otaqda uzandım. sakitlik idi. birdən küçədə darvazalar cırıldadı. və xışıltı, şappıltı ilə müşayiət olunan qəribə addım səsləri gəlməyə başladı. addım səsləri get-gedə yaxınlaşırdı. qısa vaxt ərzində kimsə qonşu otağa daxil olub dərindən nəfəs ala-ala dayandı. və mən haylamağa başladım: "kimdir orda? bu nə zarafatdı, içəri keç. lakin cavab gəlmədi. lakin bir neçə saniyədən sonra qapının ağzında boyu 2 metrdən yuxarı, alnından aşağıda tək qırmızı gözlü, bədəni tünd qəhvəyi rəngli tüklə örtülmüş nəhəng varlıq peyda oldu. onun əlləri dizindən aşağıyadək uzanırdı, burnu meymun burnunu xatırladırdı. sifəti çəhrayı rəngə çalırdı, lakin tüklə örtülməmişdi. canlıdan güclü torpaq qoxusu gəlirdi. o mənə elə də fikir verməyib, stola yaxınlaşdı, ayağını-ayağına sürtüb heç nə götürmədən 20 saniyə sonra aradan çıxdı. mən özümə gələndən sonra divandan sıçrayıb həyətə qaçdım. hasara kimi qaçdıqdan sonra mən möhkəm it ulaşmasını eşitdim. qəfil itlərdən biri var gücü ilə zingildəməyə başladı. qaçan addım səsləri gəldi. eyni zamanda get-gedə uzaqlaşan it zingildəməsi də kəsilmək bilmirdi. mən başa düşdüm ki, varlıq onu özüylə apardı..."

daha sonra eyni söhbət kürdəxanı kəndində olub. 1989-cu ilin qışında kürdəxanı kəndinin yaxınlığından belə bir qaçan varlığı vətəndaş n (adının çəkilməsini istəməyib) müşahidə edib. onun fikrincə, təkgözlü canlının addımları adi insanın addımlarından 4 dəfə böyük idi.