fransız dilində ifadələr

fransız dilində artiklların aşağıdakı növləri var: 1) qeyri - müəyyən artikl,2) müəyyən artikl,3) birləşmiş artikl,4) hissə bildirən artikl.
artikl köməkçi sözdür.artikl isimin qarşısında işlədilərək onun cinsini,kəmiyyətini,müəyyənliyini bildirir.artikl azərbaycan dilinə ayrılıqda tərcümə olunmur,lakin çox vaxt o,tərcümənin ümumi üslubuna təsir edir.
qeyri - müəyyən artikl
qeyri - müəyyən artiklların aşağıdakı formaları var:
1) un - bu artikl tək halda olan kişi cinsli isimlərin qarşısında işlənir.məsələn: un livre - kitab, un cahier - dəftər.
2) une - bu artikl tək halda olan qadın cinsli isimlərin qarşısında işlənir.məsələn:
une carte - xəritə,une maison - ev.
3) des - bu artikl cəm halda olan həm kişi,həm də qadın cinsli isimlərin qarşısında işlənir.məsələn: des livre s - kitablar,des carte s - xəritələr.
qeyri - müəyyən artikl əşyanın onunla həmcins olan əşyalardan biri kimi düşünüldüyünü göstərir.qeyri - müəyyən artiklla işlədilmiş isim azərbaycan dilinə aşağıdakı yollarla tərcümə oluna bilər: 1) qeyri - müəyyən artikllın tək forması azərbaycan dilinə əksər hallarda,qeyri - müəyyənlik bildirən " bir " sözü ilə tərcümə olunur.2) qeyri - müəyyən artiklla işlədilən isim cümlənin vasitəsiz tamamlığı olduqda,azərbaycan dilinə tərcümə zamanı,həmin isim təsirlik hal şəkilçisi qəbul etmir.3) qeyri - müəyyən artiklla işlədilmiş isim azərbaycan dilinə tərcümə olunarkən bilavasitə xəbərdən əvvəl yerləşir.4) cəmdə qeyri - müəyyən artiklla işlədilmiş isim azərbaycan dilinə tərcümə olunduqda bəzən cəm şəkilçisi qəbul etmir.
müəyyən artikl
müəyyən artiklların aşağıdakı formaları var:
1) le - bu artikl tək halda olan,samitlə başlayan kişi cinsli isimlərin qarşısında işlənir.məsələn: le crayon - dəftər, le stylo - avtoqələm.
2) la - bu artikl tək halda olan, samitlə başlayan qadın cinsli isimlərin qarşısında işlənir.məsələn: la tristesse - kədər,la table - stol.
3) l ' - bu artikl tək halda olan,sait və " h " hərfi ilə başlayan həm kişi,həm qadın cinsli isimlərin qarşısında işlənir.məsələn: l'école - məktəb,l'arbre - ağac.
4) les - bu artikl cəm halda olan həm kişi,həm də qadın cinsli isimlərin qarşısında işlənir.məsələn: les crayons - karandaşlar,les tables - stollar.
müəyyən artikl ismin həm danışan,həm dinləyən üçün müəyyən olduğunu bildirir.müəyyən artikla aşağıdakı hallarda rast gəlmək olar:
1) sayılan isimlərdən əvvəl işlədilir,əşyanın danışan tərəfindən müəyyən bir əşya kimi düşünüldüyünü göstərir.
2) sayılmayan isimlərdən əvvəl işlədilir,əşyanın və abstrakt məfhumun ən ümumi,geniş mənada düşünüldüyünü göstərir.
3) " la lune " - ay, " le soleil " - günəş və bu kimi tək olan isimlər,adətən,müəyyən artiklla işlədilir.
müəyyən artiklla işlədilmiş isim azərbaycan dilinə bir çox yollarla tərcümə olunur:
1) cümlədə müəyyən artiklla işlədilmiş isim vasitəsiz tamamlıq olduqda,tərcümə zamanı həmin isim təsirli halın şəkilçisini qəbul edir.
2) müəyyən artiklla işlədilmiş isim təyin olduqda,azərbaycan dilinə təyin etdiyi isimlə birlikdə iii növ təyini söz birləşməsi kimi tərcümə edilir.
3) fransız dilində,bəzi hallarda,artikl vasitəsi ilə ifadə olunmuş müəyyənlik azərbaycan dilinə isimin mümkün qədər xəbərdən uzaq yerləşməsi ilə bildirilir.
4) bir çox hallarda isə fransız dilində artiklla bildirilən müəyyənlik azərbaycan dilində yalnız geniş mətn vasitəsi ilə ifadə olnur.
birləşmiş artikl
müəyyən artiklın " de " sözönü ilə biləşməsi:müəyyən artiklın formaıarından olan " le " artiklı və "les", " de " sözönündən sonra işlədilərkən onunla birləşir və aşağıdakı formaları əmələ gətirir.
de + les = des
de + le = du
məsələn: la table du professeur - müəllimin stolu,les cahiers des élèves - şagirdlərin dəftərləri.
müəyyən artiklın " à " sözönü ilə birləşməsi: müəyyən artiklın formaıarından olan " le " artiklı və "les", " à " sözönüdən sonra işlədilərkən onunla birləşib aşağıdakı formaları əmələ gətirir.
à + le = au
à + les = aux
məsələn:je parle au professeur - mən müəllimlə danışıram,je parle aux
étudiants - mən tələbələrlə danışıram.
hissə bildirən artikl
hissə bildirən artiklın aşağıdakı formaları var:
1) du - bu artikl tək halda olan sayılmayan kişi cinsli isimlərin qarşısında işlədilir.məsələn:sur la table il ya du pain- stolun üstündə çörək var.
2) de la - bu artikl tək halda olan sayılmayan qadın cinsli isimlərin qarşısında işlədilir.məsələn: il demande de la viande - o,ət istəyir.
3) de l' - bu artikl tək halda olan, sait və
" h " hərfi ilə başlayan sayılmayan həm kişi,həm də qadın cinsli isimlərin qarşısında işlədilir.məsələn:donnez - lui de l' eau! - ona su verin!.
hissə bildirən artiklın cəm forması yoxdur.hissə bildirən artikl maddə bildirən isimlərdən və mücərrəd adlardan əvvəl yerləşərək həmin isimlərin qeyri - müəyyənliyini bildirən köməkçi sözdür.məsələn:il achéte de la viande - o,ət alır,il a du courage - o,cəsarətlidir.
hissə bildirən artikl yalnız sayılmayan isimlərin qarşısında işlədilir.hissə bildirən artikl sayıla bilən isimlərdən əvvəl işlədildikdə,həmin isimlərin mənasını dəyişir, və onları sayılmayan isimə çevirir.məsələn: le mouton - qoyun,du
mouton - qoyun əti.

aqşin yenisey

qadınlar haqqında mühazirə
(a. kuşun arvadı üçün oxunmuşdur)
əvvəlcə qanunlar qadınları pozur, sonra qadınlar qanunları
qocaldıqca çox şeyləri öyrəndim,
öyrəndim ki, dayanacaqda dayanmış qadının
tez-tez saata və güzgüyə baxması xəyanətin ilk əlamətidir.
xəyanət ritm axtarışıdır qadının, eləcə də kişinin
xəyanətlər hər kəsə öz ritmini bəxş edir.
ritmlərin ən gözəli qadınlara həsr olunub,
şerlərə yox.
zamana insanın bədəni lazımdır,
məncə ömür qocalıqdan uşaqlığa doğru başlasaydı
daha gözəl olardı
onda bu qoca fahişə
axırda məsum bir qız uşağına çevrilər və ölərdi.
qocaldıqca çox şeyləri öyrəndim
öyrəndim ki bir kişi susuzluğudur
hər qadının sonrası
ancaq su, yaxud göz yaşı ilə deyil
uşaqla ölçülür kişi ilə qadının arası
uşaqsız evində pişik saxlayardı əmimin sonsuz qarısı
sən demə gecələr uşağa çevrilirmiş pişik.
kişi sevgisi qadına uşaq doğurmaq üçün deyil
ancaq doğurmamaq üçün də deyil
kişi sevgisi qadınları qucaqlamaq, zorlamaq üçün deyil
ancaq qucaqlamamaq, zorlamamaq üçün də deyil,
kişi sevgisi xəyanət etmiş qadını qətlə yetirmək üçün deyil
ancaq qətlə yetirməmək üçün də deyil
bilmirəm nə üçündür kişi sevgisi
bir onu bilirəm ki
acığını sevdiyi qadından çıxan kişinin
böyük oğlunun adı ümiddir.
kişilər yatağa canını qoyar qadınlar bədənini
budur əsas məsələ
sən qadınsan bilərsən bunları.

ramiz rövşən

bir səhər yuxudan durub
özünü uşaq görəsən.
görəsən hamı evdədi,
ölənləri sağ görəsən.
…qorxasan qaçıb gedələr, -
tez qapını bağlayasan.
geri dönüb içəridə
bir təzə qonaq görəsən.
görəsən ki, qapqaradı
o qonaq başdan ayağa.
ondan başqa hamısının
üst-başını ağ görəsən.
pəncərədən içəriyə
dola, dola gün işığı.
içəridə boş-boşuna
yanan bir çıraq görəsən.
söndürəsən o çırağı -
hamı birdən yoxa çıxa....
otaqda bir qara qələm,
bir də ağ vərəq görəsən..

aqşin yenisey

sənə məktub yazıram
yazıram ki,
bağışla...
burda hava pis keçir,
ara vermir yağışlar..

tək yatıb tək durmaqdan,
bezdirmişəm otağı.
bilirsən...
pinti olur
yalqızların yatağı..

yalqızlar az yuyunur,
gəlir yalqızlardan iy.
çayları soyuq olur,
yeməkləri alaçiy..

çirkli ayaqqabılar...
dibi yanmış qazança...
bir qırıq da ümid var,
...qayıdacaq haçansa...

yalqız sabaha baxmır,
arzulayır keçmişi..
çox miskin mənzərədir,
ev yığışdıran kişi..

hələ bunun gecələr
içib ağlamağı var,
saçın daramamağı
saqqal saxlamağı var.

üstəgəl pəncərədən,
gözünü yola dikmək,
gəlməyini gözləmək,
qadın həsrəti çəkmək..

dərd ağır, hava da pis
ara vermir yağışlar
sənə məktub yazıram
yazıram ki,
bağışla..