sözlükdəki türkiyəli yazarlar

hamısı umbay olaraq qalmayan yazarlardır. mümkün qədər çalışdıqda öz dilimizdə yəni, azərbaycan dilində çox da rahat yazmaq mümkündür. əvvəldə də dediyim kimi şəxsən mənim uzun zaman türkiyədə yaşamam mənə dil baxımından çox az problemlər yaratmışdır. sözlükdə də özünü büruzə verir mi, vermir mi bilmirəm.. danışıqda büruzə verir amma. "elə niyə danışırsan ki?" deyə sualları az cavablandırmamışam.-* amma yox indi hər şey yoluna girir yavaş-yavaş. türk-azəri dili oxşar olduğu kimi təbii ki, qrammatikaları da heç biri birindən fərqlənmir. yazılarımda problem olduğu zaman moderlər bir tədbir görür onsuz da-*

ölüm

qəflətən gələndir. xəbərsizcə heç ummadığın bir vaxtda bir anda salam deyəndir.

balaca vaxtı bu ölüm hadisəsini çox dəyişik qavrıyırdım . əvvəl atam , sonra anam , daha sonra böyük qardaşım və ən son mən öləcəyimi sanırdım . böyükdən kiçiyə doğru gedəcəyini və bütün ailəmin ölümünə şahid olacağımı zənn edərdim. böyüdükcə bunun nə cür axmaq olduğunu , ölümün yaş və sıra tanımadığını , vaxtı ( əcəli) gələnin axirətə intiqal etdiyini zamanla öyrəndim.

və mən 21 yaşına qədər heç bir cənazəyə qatılmadım , çünki qəribə bir xasiyyət vardı. bir insanın sifətinə 5 saniyədən çox baxa bilmir və dərhal gülürdüm. işin özü ciddi ola bilmir dərhal qəhqəhələr uçuşdurardım bəlkə də. təbii ki də belə bir götü heçkim cənazəsində görmək istəməzdi. düşünün ; tanıdığım bir yoldaşın anası ölüb .. mən cenazədəyəm , dosytum yanıma gəlib 'anam artıq yoxdu , onsuz mən neyniyərəm , onun üçün indidən darıxdım , onu öz əllərimlə torpağa basdırdım , anamm ' deyə ağladığını düşünün və o ağlayan adamın qarşısındakı məni düşünün. murdar murdar güzlincə güldüyümü , daha gülməmək üçün dodağımı gəmirdiyimi filan düşünün.

sırf bu yerli yersiz gülüşlərimə görə heç bir cənazəyə qatılmadım. ta ki 21 yaşında dostumun böyük qardaşının yol qəzasında ölməsinə qədər.

əslində cənazəyə qatılmasam , o namazı qılmasam , qəbiristanlığa gedib 2 üç torpaq verməsəm də olardı. çünki dostum mənim bu qəribə xaiyyətimi bilir və məni həqiqətən başa düşürdü. qırılmaz , küsməz , inciməzdi.

lakin xeyr!

o cənazədə olmalıydım , çünki o mənim uşaqlıq dostum idi. ölən böyük qardaşını da çox sevər , sayardıq , davalarıma belə girişərdi rəhmətlik .

xülasə qətiliklə gülməyəcəyim mövzusunda özümə inanmış və dəstəmazımı alıb cənazədə saf da dayanmışdım. həm də ən qabaqda dostumla çiyin-çiyinə.
namaz qılınmış tabut çiyinə alınmış gedirdi qəbiristanlığa doğru. mənsə məhləmizdəki bizim adlandırdığımz "meyhane"-yə doğru gedirdim artıq.

bəli olmamışdı bacara bilmədim , yenə güldüm murdar murdar , məllim ' necə bilirsiniz ' dediyində , ətimi cimdiklədim , başımız sağ olsun deyib qucaqlaşdıqlarında dilimi dişdiyirdim , gülməmək üçün götümü yırttım amma olmadı , edə bilmədim. daha da çox alçaq olmamaq üçün qəbiristanlığa getmədim.

amma indi tamamilə məğlub etdim bu xəstəliyi. çox şükür sovuşdurduq bu möhkəm xasiyyəti .

atam sağ olsun

yaş 27 və atam həyata gözlərini yumdu. və mənim 2. cənazəm . amma gülməyəcəyimdən o qədər əminəm o qədər güvəncliyəm ki. tərif edilə bilinməz .. onsuz da baş sağlığına gələn qohumlarımızı qarşılayarkən , dostu tanışı yola salarkən bu aydın idi artıq. gözlərimdən yaşlar heç dayanmadı..

səhəri gün çıxana qədər donuq gözlərlə üstünə ağ bir parça örtülmüş ataya baxmaq necə bir hisdir anlaya bilməzsiniz , hər an ' zarafat eliyirdiiiim ' deyə qalxmasını gözləmək necə bir duyğu bilə bilməzsiniz. cənazə ərəfəsində adının oxunması adamı necə sinir edir bilməzsiniz..

və heç gülmədim mən , cənazədə qardaşımla yan-yana , tabutda qarşı qarşıya qəbiristanlıqda baş-başa atamızı dəfn etdilər. hətta məzarına belə girdim , atamı qucaqladım, gözyaşlarım kəfəninə damladı amma yenə də gülmədim . götümə mıx batdı yenə də gülmedim . üstünə torpaq atarkən belə gülmədim . gülmedim be usta hemde heç gülmedim . atamın sayəsində mən bu xəstəliyi məğlub etdim.

amma atamın öldüyü gün , morgda onun da belə bir xasiyyəti olduğunu anladım.

çünki üzü gülürdü. lan bildiyin dişini ağardırdı. ölümə belə təbəssüm edirdi.-*

nur içində yat ata. üzün həmişə gülsün.. xoş günlər..

qadın

qadın olaraq doğulmaq , kişilərin mülkiyyətində olan xüsusi , əhatəli bir yerdə doğulmaq deməkdir. qadınların ictimai şəxsiyyətləri , bucür məhdud , bucür sərhədlənmişş bir yerdə yaşama ustalıqlarından ötəri inkişaf etmişdir. nə var ki, bu , qadının öz varlığının ikiyə bölünməsi bahasına olmuşdur. qadın heç dayanmadan özünü seyr etmə məcburiyyətindədir. dərhal hər vaxt öz obrazıyla birlikdə gəzər. atasının ölüsünün başında ağlayarkən belə istər-istəməz özünü ağlayarkən görər. uşaqlığının ilk illərindən başlayaraq həmişə öz-özünü müşahidə etmək, bunun lazımlı olduğu öyrədilmişdir.
beləcə qadın içində özünü müşahidə edən şəxsdir , qadın olaraq onun şəxsiyyətini bir-birindən ayrı iki element olaraq görməyə başlayar.
qadın , olduğu və etdiyi hər şeyi müşahidə məcburiyyətindədir. kişilərə necə göründüyü , onun həyatında müvəffəqiyyət sayılan şey baxımından çox əhəmiyyətlidir. öz varlığını qəbul edişiı , özü olaraq bir başqası tərəfindən bəyənilmə duyğusuyla tamamlanır.
kişilər qadınlara qarşı müəyyən bir tutum əldə etmədən əvvəl onları müşahidə edir. buna görə bir qadının bir kişiyə görünüşü , özünə necə davranılacağını təyin edər. bu müddəti bir ölçüdə yoxlaya bilmek üçün qadın bunu qəbul etməlidir. qadın mənliyiylə başqalarından necə bir tutum gözlədiyini göstərər. beləcə qadın , bir həyat yoldaşı daha olmayan bu öz-özünü təsir müddəti onun şəxsiyyətini meydana gətirər. hər qadının varlığı , öz içində ' nələrə icazə verilib nələrə verilməyəcəyini ' nizamlayar. hərəkətlərin hər biri - məqsədi və ya impulsu nə olursa olsun- o qadının özünə necə davranılmasını istədiyini göstərən bir simvoldur . bir qadın tutub stəkanı yerə atarsa ​​bu o qadının öz hirsini necə ələ aldığımı , buna görə başqalarından necə bir davranış gözlədiyini göstərər. kişi eyni şeyi etsə bu , yalnız onun qəzəbinin çölə vurmasıdır . kişilər davrandıqları kimi , qadınlarsa göründükləri kimidir. kişilər qadınları seyr edərlər. qadınlarsa seyredilişlərini seyr edərlər. bu vəziyyət , yalnız kişilərlə qadınlar arasındakı əlaqələri deyil , qadınların özləriylə əlaqələrini də təyin edər. qadının içindəki müşahidəçi kişi , gözlənənsə qadındır. beləcə qadın özünü bir obyektə - xüsusilə vizual bir obyektə - seyirlik bir şeyə çevrilmiş olar.

sözlük yazarlarının arzuları

neçə illərdir nə arzulamışamsa həyata keçmişdir. o qədər fürsətli olmuşam ki ilk məktəbi belə xaricdə oxumuşam. üniversite illərimi də orda bitirmişəm. hər kəsin arzzulayacağı bir şeydir elə deyilmi? bunun fərqindəyəm. hətta arzuladığım işdə belə işləyirəm. gəlirimdə qane edicidir. həmişə arzulamışamdır. sevdiyim qız belə mənə hə deyib. artıq evlənmə dönəmindəyik də hətta. çox şanslıyam çox. bütün bunlar olarkən belə həmişə hər şeyin yaxşı olacağına inanmışamdır. bəlkə də bunun üçün bu qədər şansım yavər gedib. tək arzum tam dört qızımın olmasıdır.-* onlar üçün xüsusi ümidlərim, xəyallarım var. buna ürəkdən inandığım üçün tanrı bu arzumu belə həyata keçirəcəyinə inanıram. hər şeyi xəyal edirəm deməklə heçnə əldə olunmaz. əllərin bomboş qalar. sadəcə arzu et və buna inan.

sözlük yazarlarının eşq hekayələri

onu gördüm məktəbə başladığım ilk gün. gördüyüm anda aşiq olmadım təbii ki amma heç hiss etmədiyim bir duyğunu yaşadım. həyatımda gördüyüm ən şirin uşaq qarşımdaydı onu görmək üzərinə bir həyat qurduğum ilk günlər həmən o günlər idi .

çox xoşbəxt idim çox , nə bilim sonunu . yavaş yavaş baxmışam bazarertəsini sevirəm bədən tərbiyəsi dərsi var deyə.onu futbol oynayarkən izləyəcəyəm deyə , girişləri çıxışları sevirəm onu görəcəyəm deyə. xəyallarımı bəzəyirdi sonunu düşünmürdüm yalnız xəyal qururdu.

bir ilə qalmadan çox yaxşı tanıdım onu. hətta onu ən çox mənim anladığıma and içə bilərəm. onu ən çox mənim sevdiyimə . bənzəyirdik bir-birimizə yəni narsist deyiləm amma yaraşdıra bilirdim onu özümə hər şeyiylə . biz birlikdə xoşbəxt ola bilərdik özü də ətrafımda heçkimin görə bilmədiyi şeyləri görə bilirdim ona dair.

sonra poxladı hərşey. sonra narahat oldu. çıxışlara getməkdən , evinin ətrafında dolaşmamdan , dayanmadan baxışlarımdan , məşqləri olduğu günlər idman salonun ətrafında dolaşmağımdan qısacası hər şeyimiz.

sevdim . olmayacağını yaxşıca anladığımda ümidsizliklə yaşamağa başlayanda unutmağa çalışdım. başqalarını tapdım bi pox olmadı , yatdım yuxularıma girdi , görməməyə düşünməməyə çalışdım aylar sonra görəndə belə onunla olmaq üçün ölürdüm.

platonik eşq belə olarmış. yaşayarsan bitməzmiş , elə sürünürmüşsən .

güldürən hadisələr

təxminən 10 aydır uzatdığım saçlarımı, çox azca qısaldıb, bir az orasın-burasın düzəltdirmək idi tək istəyim. bərbərə son dərəcə aydın və düzgün bir dildə - saçlarım çox dağınıqdır bir azca qısaldın - dedim.

bərbər saçlarımı kəsməyə başlamışdı. söylədiyimi anladığından əmin olmaq üçün - çox qısaltmayın yəni - dedim. bir cür tədbir məqsədiylə söyləmişdim bunu.
- necə istəsən - dedi biznesmen rəftarla.
balaca-balaca söhbətləşməyimiz də başlamışdı. dövlət haqqında danışdıq, amerika haqqında danışdıq, obamanın çox yaxşı adam olduğunu, rusların pis bir millət olduğunu, üçüncü dünya müharibəsinin hər kəsin düşündüyünün əksinə israil deyil çinin üzündən çıxacağını söylədi. onun söylədiklərini mən qəbul edirdim. o isə mənim qəbul etməyimə vec vermədən davam edirdi.

duzlu-şirin söhbətimiz irəliləyərkən, tez-tez güzgüdə özümə baxırdım.
mən də o vaxt universitet tələbəsiyəm, qırmızı- sarı qarışığı keçi saqqalım, uzunca bığım və pırpızlı saçlarım var* dı . güzgüdə məktəbli vaxtımdakı özümü görməyə başlamışdım. bərbər mənə amerikanı pislədikcə.
- dayday dedim.
daha da hiddətləndi və terrorizmin bizimkilərin açdığını söylüyürdü.
- dayday saç, dedim.
filan birləşmənin filan qrupu dəstəkləyəcəyini dedi.
- dayday saçları çox astaca - ... "dayı saçları çox qısaltma" deyəcəkdim. amma bu ölkədəki olacaq hər şey daha yüz il əvvəldən planlaşdırılıb dedi yüksək bir səs tonuyla və nöqtəni də qoydu.
hər şey əvvəldən planlaşdırıldığı...

- haydı sağlığ olsun dayday..

10 aydır uzattığım saçlarımın içinə etmişdi. təraş bitmişdi.

- hə nətərdi? daha yaxşıdı hə?

səmimiyətimiz də vardı artıq.
pulu uzadıb, gecəniz xeyrə dedikdən sonra evimə doğru yola çıxdım. külək, artıq saçlarımı dalğalandırmırdı, birbaşa baş ətimə şapp eliyib vıyıldıyırdı. pis xasiyyətli bir köhnə sinif yoldaşının etdiyi pis gündə bir əl-qol zarafatı kimi idi külək. bütün nostaljisi getmişdi, sanki çəkdiyi otuz biri izah edən bir yavşağa dönmüşdü.

təxminən bir həftədir telefonumu açmıram. küçəyə də çıxmamağa çalışıram. hərçənd bu yaxınlarda bir yoldaş məni bimdə gördü. neynədin ala saçlarıva, deyə soruşdu. o an necə oldusa, çox əhvalım xarab olub, heç bir şey yolunda getmir saçlarım belə ağır gəlir artıq, deyərək, sanki böhranda olduğum üçün saçlarımı kəstirmişəm kimi bir imic buraxdım.

bəzən çölə çıxıb, bərbərin olduğu küçədən keçmək lazımdır. göz ucuyla gizlicə içəriyə baxıb yenə onu görürəm. başqa bir müştərisinə yenə qışqıra-qışqıra bir şeylər izah edir. müştərinin sifətindəki ifadəyə baxır, özümü görür; ağlayır və qaça qaça evə gəlirəm.