(youtube: 
)
)20ci əsrə çataçatda realizmə tanrının reaksiyası olaraq doğulan bəxşiş, sürrealizmin baş mühəndislərindən olan, təbirimcə, uçan belçikalı.
ailənin ən kiçiyi olan magritte anasının o 14 yaşında ikən intiharına, Sambre çayının axınına özünü verməsi sonrası cəsədinin suyun üzünə çıxmasına şahid oldu. 30 yaşına gələndə isə, Les Amants bu faciənin nəticəsi olaraq artıq ərsəyə gəlmişdi. buna qədər isə, afişa və reklam çəkməklə məşğul olur, sürrealizmlə tanışlığını gətirən Andre Bretonla münasibət qurur, əslində Le Jockey Perdu
dan tanışlığının heç də pis alınmadığı da görülür, Edward James in dəstəyi ilə normal həyat tərzinə davam etməyə çalışır və Georgette Berger ilə evlidir. ( (edvardla bağlı La Reproduction Interdite (bunun Dostoyevskinin Двойникi ilə əlaqəsi olmadığını mənə heç kim sübut edə bilməz!) və href="http://www.abcgallery.com/M/magritte/magritte59.JPG" class="image-link">http://www.abcgallery.com/M/magritte/magritte59.JPG The Pleasure Principle adlı portretlərini çəkmişdir.)kamil bir palançı olsada insan
yaxşıdır yarımçıq papaqçılıqdan
- deyəsi gəlir insanın Adeline Magritteə, hər dəfə hadisəni düşündükcə, işini xatırladıqca. faciə yaşananda o artıq 2 ildir rəsm dərsləri alırdı və bundan sonra da almağa davam etdi. onun "aşiqlər seriyası" 4 hissədən ibarət idi.
1
. - The Lovers I .2
. - The Lovers II .3
. - the invention of life4
- The Heart of the Matterarxa fonda tutuq, buludlu hava gözə çarpır, kostyum geymiş bir kişi və qolsuz köynək geydiyi təxmin edilən bir qadın üzlərini ağ parça ilə örtərək ehtirasla öpüşürlər. baxmarayaq ki müstəsna halları nəzər almaqla caiz deyildir, bu rəsm hicranın, ayrılığın rəsmi olaraq şərh edilə bilər, eynilə uşaq yaşında keçirdiyi travmanın izləyi, təfsiri olaraq.
-insan ən sevdiyi şəxsdən belə bəzi şeyləri gizlədər. bəyaz parça isə qovuşmazlığı, mümkünsüzlükləri ifadə edir, arxa planın zülməti ilə mükəmməl bir ahəng təşkil edərək.
ancaq heç də az ehtimal olmayan bir variant daha var; 1911ci ildə Pierre Souvestre və Marcel Allainin yayımladığı "Fantomas" cizgi roman seriyasının ciddi həvəskarlarından olan maqritin burdakı rəsmlərə və görüntülərə bənzətmələr etməyə çalışmasıdır. Fantomasın təkcə Maqritə deyil, digər bir çox axın davamçılarına da təsir etdiyi əsərlərində apaçıq bəlli olur və Maqritin sadəcə 1 əsərinə təsir ilə kifayətlənmir!
3cü və 4cü əsərləri də bunların davamı olaraq hesab olunur.
bu əsərlər new york modern art museumda nümayiş olunur.
La Trahison des images .
The Treachery of Images - 1929cu il şah əsəri.
Ceci n'est pas une pipe -– bu bir tənbəki deyildir.
illər sonra özünə, bu mövzuda bir rəsm daha olan bu bir alma deyildir
i ( Paul McCartney #136921 entymdə qeyd etdiyim appleın Beatlesdan ilhamlanma hadisəsindəki ilhamın səbəbinin bu rəsm olduğunu bildirib! ) ( eləcə də john calein bu ifanın ilham qaynağı olduğunu bildirməsi kimi! ) daha çəkdirən, çox sonralar michel foucaulta bir kitab yazdıra bilən, bir çox kəsi uzun-uzun düşündürən bir rəsmdir bu. Bu xəyanətdən, saxtakarlıqdfan çıxarılabiləcək nəticələr isə:- Bu rəsmin əslində bir tənbəkini tanımlamaması;
- Bu cümlənin də əslində bir tənbəkini tanımlamaması;
- Bu görüntü və görüntünün canlandırılması kombinasiyası belə o tənbəki tanımlamamasıdır.
Biz əşyalara, cisimlərə ad veririk və o şəkildə ifadə edir, çağırırıq.
Biz rəsmlərə ad veririk və o şəkildə ifadə edirik, çağırır, canlandırırıq.
Əslində biz ad verdiyimiz o şeyləri canlandırmaqçün o adlara ehtiyac duymuruq.
Eynilik, bənzərlik, varlıq qavramlarını sorğulama üçün əla bir vasitə ola bilər beyin gimnastikanız adına.
Həqiqət anlayışını sorğulamağınız üçün ciddi bir stimul ola bilər bu sizinçün.
il 1940..
la mal du pays - Homesickness ərsəyə gəlmişdir.. homesickness
şübhəsiz, emosianallığı ilə çox daha diqqətləri cəld edir və ətraf dünyanın cansıxıcılığını, hitler almaniyasının yaratdığı qarmaşanı, səfaləti ifadə etmək üçün rəsm olunub.il 1945..
le viol – rape ön plandadır.. biraz açıqlığı ilə, biraz tərzi ilə, biraz vermək istədiyi mesajlarla diqqət çəkir bu əsəri maqritin. andre betonun sürrealizm nədir?
kitabına örtük fotosu olmaq üçün bir foto nə qədər qayğı görməli, ayrıntı ilə işlənməli, təsiredici olmalıdır? Bəli, təcavüz – qadın bədəni, qadın vücudunun təsvirində daha açıqlayıcı nə ola bilərdi? Belçikada ikən tamamladığı, hal-hazırda Nyu-Yorkda saxlanan bu əsər də anasının unudulmaz faciəsinin şüuraltına hopmasının daha bir göstərişidir. Rəsmdəki solğunluq, ölü, soyuq bir qadın bədəninin təcəssümüdür..arxa plandaki göy rəng isə anasının ölüm məkanı olan mavi suları göstərir. şəkildə uzun boylu, gur, açıq-qəhvərəngi saçlı bir kişinin baxdığını görsək də, bu əslində bir cüt qadın məməsi, vücudu və 2 ayaq arasıdır. Qadın bədənin təsvir edərək bir kişinin baxışlarını da eyni görüntüyə sığdıran maqrit bu kompozisiyada ona zorla sahib olmağı düşünən bir kişinin səssiz düşüncələrinin üzünə vurmasını ifadə edir. Bəli, gözlər – məmələr, burun – göbək, ağız – vagina, boyun – məmə altı olaraq bənzədilir, küləyin təsiri ilə dağınıq görülən saçlar kiminə görə vaginal tükləri ifadə edir. Şəkil, dünya müharibələrindən qurtulan avropa cəmiyyətinin psixologiyasını da izah etməyə çalışması şəklində şərh ala bilər. ( və bunu sənət olaraq deyil “erotik azğınlıq” olaraq görmək artıq sizin düşüncələrinə bağlıdır. )
il 1950..
L'Empire des lumières – Empire of lights.
Artıq müharibədən illər keçmişdir. Aydınlanmanın hakimiyyəti
isə çox da bəlli deyildir. Diqqətlə baxarkən rəsmə, göy üzünün gündüz, yer üzünün isə gecəni yaşaması görülür. Baxan insanın yaradıcılığına təsir edə, ən sevimli rəsm əsərlərindən birinə çevrilə bilər əslində. Məsələn mənə qəribə bir şəkildə gollumu xatırladır.. sizə bir başqa xatirələri yadınıza salmaq üçün vasitəçi ola bilər. Rəsmə baxarkən mavi göy üzündəki buludlara oturub, 2 bəndlik bir şeir yazarsınız bəlkə də..ilk 1953
Golconde
Və ya əslində olduğu kimi, Golconda
da da Brüsseldə tamamlanır, ancaq hal hazırda Texasda sərgilənməkdədir. Rəsmi sözlərlə ifadə etməkdən daha çox, qarşısına keçib baxmaq məsləhət görülür.. Nə düşünürsünüz? Göydən yerə yağırlar ya bir şar kimi göyə uçurlar? Heç biri deyil.Onlar yerində dururlar..eynilə asfaltı, torpaqlı yolda yeridiyiniz kimi..hava asılıdırlar..Təkrarlarının sonsuz sayıda olduğu təxmin edilən şəxsə diqqət edək:
Qara paltosu dizinə qədərdir, ağ köynək və qalstuku vardır, qara şlyapası və demək olar ki bir çoxunun kölgəsi var. Bir məmuru xatırladır sanki. Diqqətlə baxanda bəzisinin sağ, bəzisinin sol əlinin paltosunun cibində olduğunu görə bilərik. Ancaq üzləri ifadəsizdir, arxa plan açıq rəngli olsa da depressiv bir abu-hava verir, sağımızda böyük bir bina var və sadəcə bir hissəsi görülür, önümüzdə isə standart tipli pərdəli pəncərələrdən ibarət, qırmızı damları olan nəhəng boz bina durur, elə bil ki “şəhər ətrafı” ərazidəyik, şəhər mərkəzindən isə çox uzaqlardayıq. – gerçək həyata qayıdaq. Maqrit böyük, bu şəkildə bir binada illərcə yaşamışdı və tipik xarakterli onlarca insanlarla tanış olmuşdu və özünü də onlardan biri olaraq görürdü. Daha nə ola bilər ki, bir baxıma düşünsək bunları. Mükəmməl bir izahdır..
Və əsərin adı..Rəsm edilən kəsin kimliyi..rəsmin adını Belçikalı şair Louis Scutenaire qoymuşdu. Bu ad, hindistanda almaz ticarəti ilə məşhurlaşan Golkonda vilayətindən gəlir. Maqritin ona bu mövzuda güvəndiyinə peşman olmamışdır gərək ki. Skutenayrı görmək istəyirsiniz? Rəsmi dikinə 2yə ayırın, sağda qırmızı damın düz önündə dürən, çox bəlli olan kəs, şairin elə özüdü.
il 1956..
Le Seize Septembre – the sixteenth-of-september.
şəkil
xoşbəxtliyin tərənnümüdür desək yanılmarıq ehtimal ki..Torpaqdan səmaya qədər uzanan ağaçla bu təsvir edilir, fidandan ağaca, ağacdan tabuta, tabutdan alova kimi bir qəribə döngü söhbət mövzusudur..
ilk 1957..
Le Banquet – Maqritin ziyafəti..
il 1958..
Les vacances de hegel – bir istirahət fotosu.. sizin selfieləriniz kimi düşünün biraz.
il 1959
Le Château des Pyrénées - the castle of the pyrenees
.Bu əsər Qüdsdə saxlanılır. Rəsmi yaxın dostu Harry Torczyner sifariş etmişdi. Deyilənə görə, Fransada, Pyrenees bölgəsindəki bir qaladan
ilham alaraq rəsmi çəkmişdi.Şəklin fokusunda bir qaya var. Qravitasiya qüvvəsini yerlə bir edən qaya. Havada asılı duran bir qaya. Üzərində qala olan bir qaya. Bəli, Maqrit qaya, qala, dəniz, səma, üfüq kimi elementlərə sirr qatıb, qarışdırıb.. bəli, qaya olması gərəkən yerdə olsaydı heç də diqqət çəkici gəlməyəcəkdi, deyil? Bu qaya, “həqiqət”i təmsil edir, sərt, ağır, dəqiq və konkretliyi ilə, bütün vahiməsi ilə, cazibəsi ilə. Bu “həqiqət” anlayışının sorğu-sualsız qəbul edilməsi gərəkdiyinin açıqlamasıdır. “Səssiz mühit” necə də xoşdu, deyil? Bir çox insan bunu hüzurlu yaşama ehtiyacı olaraq şərh edir.
Maqrit bu əsərini “bu rəsm bədii baxımdan zəif qotik romanlar kimidir. Roman səni xəyal qırıqlığına sövq edir, ancaq səni o sirrli atmosferində saxlamağı bacarır.” Deyə izah etmişdi.
Maqritin bütün əsərləri barədə ümumi; * tənbəki və alma başda olmaqla! “mənim rəsmlərim heç bir şey izah etməyə görüntülərdir. Ağla sirrli olması gərəkdiyini gətirirlər. əslinə qalsa, mənim rəsmlərimi görən biri özünə bu sualı verir: bunun mənası nədir? – bu rəsmin bir mənası yoxdur, çünki sirr əslində heç nədir, bilinməyən məfhumdur.” Deyə şərh edir.
“Həqiqət” qavramına necə gözəl izah verilib, deyil? Ah, Nitşe, görəydin bu günləri.
Xülasə, dalğalı dəniz bizim şüurdan kənar fəaliyyəti, fərqində olmadığı şeyləri, dolayısı ilə sonunu bilməyərək etdiyimiz şeyləri açıqlığa qovuşdurur. Üst tərəf isə, şuuraltımızdır, bütün bilgi anbarımız burada cəmlənib!
ilk 1964..
le fils de l'homme – adəm övladı.
Və L'Homme au chapeau melon - melon şlyapalı adam.
Ən səs-küylü və mübahisəli əsərlərdən insan oğlunun bu şəkildə təsviri. Alma – diqqət mərkəzindədir yenə. Yəqin ki, əsərin Nyutondan başlayaraq gələn uzun hekayənin izahı olması bəllidir.
Və ikinci rəsm
də ciddi şəkildə birincini çağrışdırır.“Alma” şəxsin üzünü gizlədir. Həyatda da hər şey belə deyilmi? Görmək istədiyimizi görmək üçün bizi maneə ola biləcək şey isə əslində yoxdur. Gizlədilənin kim olduğunu görə bilməməyiniz sizi aqressivləşdirir. Sakitləşib almaya fokuslanın, gözəl bir yaşılla çəkilib, deyil?
Ah, alma mı, göyərçin mi? Seçim arasında mı qaldınız? Düşünməyə vadar edən bir mükəmməl sənət əsəri daha.. izləməkdə fayda var
.Və geri dönərək 1927yə, the menaced assasinə. upload.wikimedia.org/wikipedia/en/5/54/The_Menaced_Assassin.jpg budur.
Filmdəki səhnəni xatırlayın. (az öncəki) Çoxdan ölmüş olan qadına baxın, qanlı, qumral, solğun qadının qırmızının üzərində yatır..üstündə ağ bir şərf var. Sağ ön tərəfində kostyumlu şəxsi görürük, qəhvərəngi örtüklü qrammofonlu masaya sol əlini dayayıb, üzündən isə, musiqinin təsirindən “məkandan uzaqlaşdığı” abu-havası sezilir. Normal bir cinayət işləmiş biri bu qədər sakit necə qala bilər axı? Yanındakı stulda palto və şlyapası görülür. musiqinin sehrinin üzərinə, qırmızı rənglər cinayətin şiddətini ifadə edir, dolğun sarı rənglərlə işlənmiş hissələr isə yetərincə ağır hava formalaşdırır..daha geniş baxanda, qapının olmadığı görülür və dedektiv və ya hər kimdirsə bu şəxslər canini ələ keçirməyə hazırlanır və hətta biri onu “toruna” keçirməkçün bir əli yuxarıda təsvir edilib. əldəki çubuqla vurulacaq zərbə sonrası tora düşəcəkdir..rəsmdəki qəhrəmanlarımızın üz ifadələrinin yox dərəcəsində olması isə professionallıqları şəklində şərh edilə bilər.
Ev arxasındakı səhnə isə; dağ və boz səma təsviri ağırlığını qoyur, rəsmdə cinayətə şahidlik edən 3 nəfə isə balkona bənzər məkandan bənzər geyimlə, mimikasız şəkildə nələr olacağını izləyir və gözləyirlər.. bəlkə də müdaxilə edəcəklərdir. Döşəmənin dikliyini təqib edərək 3 fərqli; izləyənlər, gerçəkləşdirənlər və gerçəkləşdirəcək olanları təsvir edib maqrit.. suiqəsd səhnəsi də Nyu-Yorkda saxlanılmaqda, Maqritin möhtəşəm əsərləri siyahısında ilk pillələrdə yer almaqdadır.
fantoması bir daha izləmək istəyi? Sizə qalıb.
Və bundan
sonra bütün rəsmləri gözününüz önünə gətirib canlandırmağa, xarakter verməyə, obrazların rəqsini beyninizdə təsvir etməyə çalışın. Niyə Maqriti təkcə sıradan şəxslərin deyil, həm də məşhurların sevimlisi, idealı və mükəmməlləşdirdiyi şəxs olduğunu, bir çox heyranına çevriləbiləcəyiniz rəssama təsir göstərdiyini qavramağa çalışın.
O, ən ağır xərçəng növü olan mədəaltı vəzi xərçəngindən vəfat etmişdi.