bugün wiki təsadüfi son
sözaltı sözlük
məsləhət postlar mesaj Profil

...

sir andrew wiles

əjdahalar   googlla
Böyük Ferma teoremi
    1. zat-möhtərəm ingilis riyaziyyatçı.

    1953 cü ildə kembricdə dünyaya gələn professor 11 yaşında şəhər kitabxanasında bir kitab ilə qarşılaşır: üçyüz illik riyaziyyat problemi. fermatın son teoremi. olduqca təəccüblənir, kitabı oxuyur ancaq o yaşda olan riyazi bilgisi ilə problemi tam anlamır. lakin artıq bildiyi bir şey var idi: oda riyaziyyatçı olub bu problemi həll etmək. ona motivasiya verən şey neçə yüzillik bu problem idi. və 1974 cü ildə kembric universitetindən məzun olur, 1979 cu ildə isə doktor olur. uşaqlıq dostu olan fermatın son teoreminin nə olduğunu artıq yaxşı bilir və bunu isbat etmək üçün çalışmalara başlayır.

    nyutonların, qaluaların, abellərin, hilbertlərin və daha nə qədər görkəmli riyaziyyatçıların isbatı üçün illərini sərf etdikləri ancaq başara bilmədikləri bir problem üstündə işləmək üçün uzun illər lazım idi, hardasa başqa heç bir problem ilə məşğul olmamalı, bir çox şeylərdən əlini üzməli idi. beləcə wiles bu isbatı edənə qədər bir neçə məqalədən başqa heç bir məqalə yayımlamamışdı.

    1993 cü ildə princeton universitetində işlədiyi vaxtlarda problemin isbatını tapdığını bildirir. bütün dünya (nəzərinizə çatdırım istədim. dünya deyirəm. yəni azərbaycan və türkiyəni çıxın) bir növ şok olur, riyaziyyatçılar amerikaya axın edir və onunla görüşür, komfranslar təşkil olunur və s. və s. wiles isbat üçün ağıllı bir addım atır; daha sadə görkəmli shimura-taniyama conjecture deyə adlanan hipotezi isbat edir. burdan olduqca məntiqli bir şəkildə fermatın teoreminin isbatı ortaya çıxır. konfransların birində adam öz isbatını anlatdığı o vaxt özü öz isbatında səhv olduğunu görüb dəhşətə düşür. isbat düzəldilməli idi ancaq bu daha böyük vaxt tələb edirdi. bir il gecə-gündüz çalışan wiles sonunda isbatı düzəltməyi bacarır və həyat yoldaşı həmin günü belə xatırlayır: artıq heç vaxt isbat edə bilməyəciyini düşünürdü. birdən ayağa qalxdı və tapdığını deməyə başlayıb əvvəlcə sevinməyə sonra isə uşaq kimi ağlamağa başladı.

    isbat önündə idi. bütün bunları anlatdığı vaxt isə gözləri dolur. buradan link

    isbat isə olduqca maraqlı və əyləncəlidir. sən demə məsələnin kökü eliptik əyrilər ilə bağlı imiş. isbat üçün: (bax: elliptic curves)

2 əjdaha

edward witten
#154940


30.03.2015 - 20:36
+120 oxunma



hamısını göstər

üzv ol

...