1. əslində təbiət elmlərinin məqsədidir. insan fikirləşə bilər ki, nəyə görə təbiət hadisələrinə düstur qoşaq ki? iki planet bir-birini cəzb edir deyək. nə qədər ağır olsalar o qədər çox cəzb edirlər, nə qədər uzaq olsalar o qədər az cəzb edirlər. daha da əlavə bunun cəzb etmə yox. şaxta babanın marallarının dartması adlandıraq. düsturlara nə ehtiyacımız var axı? cavab gələcəkdən xəbər verə bilmək bacarığıdır. biz bu münasibəti riyazi bir modellə, düsturla izah etsək. onda təxmin edə bilərik ki, planetlər bir-birinə hansı təcillə yaxınlaşır, nə vaxt toqquşacaqlar, ya da ümumiyyətlə toqquşacaqlarmı? marsdakı süxurların tərkibini öyrənib, yerdə təcrübələr aparmaqla, müəyyən qədər əminliklə marsda kartof yetişdirə biləcəyimizi əvvəlcədən xəbər veririk. amma yağmur duasından sonra nəyə əsaslanaraq yağış yağacağını olar axı?
məhz bu gələcəkdən xəbər verə bilmə istəyi, tanrını rədd etməyə bəs edir. tanrının kainatda var olmasına inanmaq hardasa şaxta babanın marallarının planetləri dartdığına inanmaq kimidir. gələcək barədə bizə heçnə demir. yenə təkrarlıyıram. iddia etmək istəmirəm ki, təbiət riyazi qanunlardan ibarətdi və səma cisimləri nyutonun ümumdünya cazibə qanunu bilirlər. bu riyazi modellər bizim təbiəti başa düşməyimiz və hadisələrin gələcəyini təxmin etməyimiz üçündür. təbiətin bizim onun haqqında nə düşündüyümüz və onu necə izah etdiyimiz qozuna deyil. təbiətdə tanrı da ola bilər, şaxta baba da burda əminliklə heçnə demək olmaz. amma bir şey dəqiqdir ki, tanrı və ya şaxta baba bizi yarım addım belə qabağa aparmır. onlarla gələcəyi təxmin edə bilmərik. məhz buna görə tanrı qavramı bu qədər önəmlidir və "var ya yoxdur, dəxli yoxdur" deyilməsi düzgün deyil. təbii ki əgər təbiətdəki suallar sizi ümumiyyətlə maraqlandırırsa.