20. Əslində bundan sonra yazacaqlarım ikinci dünya müharibəsi ilə bağlı deyil artıq. Bundan sonra Avropanın yaranması və inkişafı haqqındadır. Üçüncü hissəyə başlayaq, gənclər.

Amerika Avropa'da bir daha müharibənin olmasından ehtiyatlanaraq federalism anlayışını gətirməyə çalışırdı və bir neçə ölkə də buna nail olmağı bacarır. Artıq ölkələr öz ağıllarına görə deyil üst bir qurumun ağlına görə hərəkət etməli idilər. Beləliklə ən azından ortamdakı təzyiqləri və sürtüşmələri azaltmağı düşünürdülər. Bu arada görülən tədbirlər bəhərəsini verir və Almaniya güclənməyə başlayırdı. Lakin Şərqi və Qərbi Almaniya arasında hələ də yüksək dozalı gərginlik dəvam etməkdə idi. Sovetlərin bu zonadakı agressiyasını nəzərə alaraq qərb qüvvələr Almaniya'nı yenidən silahlandırmaq haqqında düşünürdü. Buna görə də bir çox Avropalı və almaniyalı sakinlər növbəti müharibə üçün qorxu içində idilər. Həmçinin Almaniyanın getdikcə iqtisadi yöndən güclənməyi və hərbi tərəfdəndə güclənmə ehtimalı insanları narahat edirdi. Buna görə də Almaniya'da federalism strukturunu otuzdurmağa çalışırdılar.

Avropa'nın inteqrasiya etməsində və günümüzdə güclü bir kart olmasına gətirib çıxaran ən böyük faktorlardan biri təbii ki, Schuman Plan'ıdır. Bu zaman OEEC Avropa'da daxili hakimiyyətin yaradılmasına çalışırdı. Belə ki, tək millət,tək səs və fikir birliyi ilə qəbul olunan qərarların tərəfində idilər. ilk böyük federalist addım isə 1952'ci ildə 'Avropa inteqrasiyasının atası' kimi adlandırılan Jean Monnet tərəfindən gəldi və bu plana böyük dəstək verdi. Lakin plan 1950'ci ildə Fransa xarici işlər naziri Robert Schuman tərəfindən ortaya atılmışdı. Məqsəd Almaniya ilə iqtisadi əməkdaşlıq yaradaraq və bunu hər hansı bir səlahiyyətli orqan başçılığı altında edərək kömür və polad sektorlarını birləşdirmək idi. Bu addım bu istiqamətdə atılmış ən radikal addım idi. Həmçinin Schuman açıq şəkildə gələcək Franco-alman müharibə ehtimalınında maddi olaraq imkansız olduğunu açıqlamış oldu. Schuman (Şuman) planı 1951'ci ildə böyük danışıqlar sonrası Paris'də qəbul edilir. Beləliklə ticarətdə bütün limitlər aradan qaldırılır və istehsal və qiymətlər isə xüsusi orqan tərəfindən nəzarətə götürülürdü ECSC. Bu planın qəbul olunmasında iştirak edən Fransa, Qərbi Almaniya, italiya, Niderland, Belçika, Luxembourg artıq böyük söz sahibi idilər. Bir sözlə bu plan Avropa Birliyinin yaranması idi. Altı ölkə isə major səs'ə sahib idilər və carçı rolunu oynayırdılar. Altılıq daha sonra European Defence Community EDC 'ini və eyni anda European Political Community (EPC)'nı yaradır. Benelux,Birləşmik Krallıq, Almaniya və Fransanın iştirakı ilə ilk iclas uğursuz alınır. Çünki bu altı ölkənin eyni orduya sahib olma istəyi və Almaniyanın yenidən silahlandırması narazıçılığa səbəb olur və Birləşmiş Krallıq nümayəndələri iclası tərk edir. Daha sonra Fransa parlamentidə Birləşmiş Krallıq ilə münasibətlərin pozulmaması üçün EDC və EPC'ni fransız parlamentində rədd edirlər. Lakin federalist rejim isə bu planın həyata keçirilməsi üçün təzyiqlər edirdi. Bu təzyiqlər bir nəticə vermir. Bu illərdə soyuq müharibə adı ilə gərginlik üst səviyyəyə qalxır və böyüyürdü. Ümumiyyətlə Almaniyanın güclənməsi şərq və qərb arasında böyük qorxu salmış və aradakı gərginliyi artırmışdı. Digər tərəfdən isə ehtimal Franco-Almaniya müharibəsi var idi.

Altı ölkənin xarici işlər nazirləri 1955'ci ilin iyun ayında Messina şəhərində Roma müqaviləsi üçün görüşmələrə başlayırlar. 1957'ci ilin Mart ayında isə müqavilə imzalanır və ilk etapda European Atomic Energy Community euratom daha sonra isə European Economic Community EEC yaradılır. Britaniya ilk görüşmələrdə iştirak etsədə 1955'ci ilin Oktyabr ayında görüşmələrdən ayrıldığını açıqlayır. Bunu isə Avropa inteqrasiyasının dərinləşməsində maraqlarının olmaması ilə açıqlayırlar. Beləliklə 1965'ci ildə ECSC, EEC və Euratom European Communities EC tərkibi ilə birləşməyə qərara alırlar. (Avropa Cəmiyyəti). Avropa iqtisadi birliyi (EEC) qurulduqdan sonra bu birlik daxili bütün tarif və kvotalar aradan qaldırılır və üzv olmayan dövlətlərdən daxil edilən məhsullar isə ümumi tarif ilə hesablanmağa başlayır. Xüsusi orqan nəzarətində işçilərin sərbəst hərəklətliliyi, kapital marketin inteqrasiyası və azad ticarət ümumi bir sıra ilə həyata keçirilir. Loru dildə desəm ortaq bir bazar qurulur. Bundan savayı öhdəlikdə olan ölkələr European Parliamentary Assembly (Avropa Parlament Məclisi) (Bu həmçinin Avropa Parlamentinin carçı funksiyasını daşıyır), European Court of Justice (Avropa Ədliyyə məhkəməsi) təsis etməli idilər. Həmçinin EEC'nin vergiləri hansı ki tarif və kvotalar EEC daxilində üçüncü dövlətlərdən daha az şəkildə charge edilməli idi.

Bu müqavilənin maddələrini oxumaq istəsəniz - https://ec.europa.eu/romania/sites/romania/files/tratatul_de_la_roma.pdf

türk dilində - http://www.urunlu.com/108-roma-antlasmasi