3. cizız amcanın yazdığı dostoyevski rəisin dediyi kimi hamımız gogol'un paltosundan çıxmışıq..

amma nədir dostoyevskinin gogol haqqında belə deməsinin səbəbi ? hər kəs elə bu deyir ardını demir. onda gəlin bir neçəsini də mən deyim. gogol palto hekayəsi ilə rusiya ədəbiyyatında realism axışının başlanğıcı oldu. əvvəllər olmasına baxmayaraq nazik xəttləri qalınlaşdırdı və mizahı ilə təbəqələşmənin, rütbəli insanların özündən aşağı insanları insan saymamalarını bizə göstərdi. hekayəni oxuyanlar deyəcək yaxşı mizah harasında idi bunun ? decembrist revolt ayaqlaşmasının uğursuzluğundan sonra hakimiyyətin xalqa qarşı etdikləri zorakılıqlar və senzuranı yazar isim vermədən bizə izah edir. spoiler daxil olacaq.

'dövlət dairələrinin birində (amma hansının olduğunu demədən keçsək...') deyə başlayır söhbətə.

qəhrəmanımız akaki akakiyeviç-dir. adamında belə adı olar ? yazıq hələ şanssız olduğunu aldığı ad ilə uyuşdurmuşdur və kilsədə onlarca bilinməyən adın çıxmasına görə anası üzülərək ona babasının adını qoymuşdur. iş yerində hər dəfə gülmə obyekti olan akaki öz aləmində, sakit , işinə bağlı biridir. ev-iş-ev rutininə uyan bir tipdir. bir gün gülmə obyektlərindən olan paltosunu təzələmək qərarına gəlir və sanki toz basmış hissləri yenidən bərpa olur. dərzi petroviç-in yanına getsə də petroviç köhnə paltosunu təzələmənin bir mənasının olmadığını ona yeni bir palto almağı tövsiyə edir. bu hissələrdə hekayənin mənalı yerlərindəndir. beləki dərzilik də bir sənətdir. əgər petroviç dərzi fahişəsi olsaydı, yalandan akaki akakiyeviç-in pulunu alar və paltosunu təmir edərdi. lakin paltosu çox köhnə olduğundan təmir nəticə verməzdi və akaki pulunun son qəpiyinə qədər paltosunu təmir etdirməyə çalışardı. nəhayət kasıb məmurun ağlına ideya gəlir və insanların zəifliklərindən istifadə etmə düşüncəsi ilə petroviçdən ona yeni palto tikməsi sözünü alır. petroviç çok içkili olduğundan paltonu su qiymətinə tikməli olur və nəhayət sənət əsərini bizim akaki akakiyeviçə təqdim edir. altı ayın nəticəsində sevinclə, yeni doğmuş uşaq kimi bir gün utanmadan işə gedən akaki-ni dostları eyni sevinclə qarşılayır və təriflər yağdırır. axşam üçün çay süfrəsinə dəvət edirlər. amma bizim akaki asosyal biridir və getməmək üçün bəhalər uydursa da insanların görgü qanunları ucbatından getməli olur. o axşam sevinclə mcəlisə gedən akaki evə qayıdarkən oğrular tərəfindən hücuma məruz qalır və paltosunu itirir. tamamilə çökən , sevincini itirən akaki akakiyeviç polisə gedir və yazarımız gogol çox gözəl nöqtəyə toxunur. polis onunla onun dərdi haqqında deyil nədən gecə vaxtı çöldə olduğunu soruşanda akaki akakiyeç artıq polisin ona kömək ola bilməcəyini düşünür və ordan ayrılır. işdə ona kömək etmək istəyən bir qrup insan pul toplasa da bu kifayət etmir və bir nəfər 'mühüm insan' (adı çəkilmir) adlı dostuna zəng edərək akaki akakiyeçi qəbul etməsini xahiş edir. hekayənin növbəti qəhrəmanı burda daxil olur və ən can alıcı yerlər elə burda başlayır. mühüm insan əvvəllər aşağı vəzifədə olsa da sonradan vəzifəsi qalxmış və insanlara 'sən bilirsən mən kiməm ?' kimi alçaldıcı ifadələr istifadə edən biridir. yaxşı biridir amma ürəyi ilə işi bir tutmur. akaki akakiyeçi minnətlə və əzərək qəbul edən mühüm adam onu acılayaraq üstünə hücum çəkir ki, sən niyə məni aşağı görüb paltonu mənim tapmağımı xahiş edirsən ? əsəbləşərək ordan ayrılan akaki akakiyeç iki gün sonra ölür. işdə onun ölümündən xəbərsiz olurlar və işə gəlmədiyi üçün adam yollayaraq onu tənqid etməyə çalışsalar da bu nəticəsiz olur və öyrənirlər ki, o , artıq yoxdur. yerinə gələn insan isə bacarıqsız olduğundan yeri doldurulmur. bundan sonra hekayəyə fantastik ünsürlər daxil olur və şəhərdə xoxan söhbətləri yayılır. bu xoxan insanların varlı kasıb olmasına aldırış etmədən onların paltolarını oğurlayır. akaki akakiyeçə etdiklərinə görə peşmançılıq çəkən mühüm insan onun iş yerinə adam göndərir lakin öyrənir ki, o , artıq yoxdur və peşmançılıq çəkir. axşamı məclisdə əylənərək bunları unutmağa çalışan mühüm adam məclisdən çıxarkən xoxan ilə qarşılaşır və xoxan onunda paltosunu alaraq onu söyür. onu əzir..bundan sonra isə xoxan birdə şəhərdə görülmür...