1. renessans dövrünün yaradıcılarından olan, rotterdamlı erasmus deyə tanınan müdrik. keçmişi haqqında çox az məlumat var. bunun belə olmasının səbəbi elə erasmus özüdür. özü yaşını belə qeyd edərkən ziddiyyətli tarixlər verərmiş. günümüzdə 1466ci ildə doğulduğu qəbul edilməkdədir.
qeyri-qanuni olaraq doğulması onun keşişliyə təyin edilməsi qarşısında başlıca maneə olmuşdur. özündən üç yaş böyük bir qardaşı var idi. atası klassik latın və yunan ədəbiyyatı üzərində çalışmış, təhsilli bir katib idi və bir müddət keşiş olmuşdur. ana-atasının nə üçün evlənməmiş olduğu tam olaraq bilinməməklə yanaşı, aralarındakı qan bağının kilsə qanunlarına görə evliliyə icazə vermədiyi düşünülməkdədir.
1484-cü ildə vəba xəstəliyi ucbatından valideynlərini itirən erasmus qardaşı ilə birlikdə ilk müəllimi pieter winkelin himayəsinə verilir. daha sonraları humanist təhsilin mərkəzi olaraq məşhurlaşacaq bir məktəbdə bir il müddətində təhsilini davam etdirir.
erasmus ehtiraslı bir şəkildə özünü xristian aləminin inancını və aydınlığını yaymağa həsr etmişdi. lakin, xristianlar arasındakı vətəndaş müharibəsinin göbələk kimi yayıldığı rəqib tərəflərin heç biriylə tam bir uzlaşma yarada bilməmişdi. köhnə kilsəyə sərt tənqidlər yönəltməsinə rəğmən reform hərəkətini mədəni bir təhdid kimi qəbul etmiş və kilsədən ayrılmamışdı.
erasmus lüther dövründən əvvəl əsərləri ən məşhur şəkildə oxunan və eynilə lüther kimi reformə etmək istədiyi kilsənin ən inandırıcı tənqidçilərindən biriydi. erasmus həyatının sonuna qədər ənənəvi xristian kilsəsinin avtoritetindən bağımsız olduğu qədər, katolik birliyinə olan sədaqətini qorudu. beləcə də katoliklər onu lütherin yolunu açan biri olaraq gördülər. etdiyi dini dəyərləndirmələrin birində belə deyir:
“zəkası öyrədilməyə uyğun və digərlərinə görə daha aktiv olan hər hansı bir uşaq gördüklərində(…) din qardaşlarının başlıca məqsədi, bu uşaqların ruhunu pozmaq və fiziki cəzalandırmalar, təhdidlər, günahlandırmalar və digər bəzi hiylələrlə -ki, onlar buna uşağın tərbiyə edilməsi deyirlər- mənəvi böhrana soxmaqdır. "

handbook of the christian soldier
the education of a christian prince
colloquia
adagia
və s. kimi əsərlər yazmışdır lakin, yazılarının içində ən çox oxunanı, 500 ildən çox keçməsinə baxmayaraq hələ də sevilərək oxunan və üstəlik aktuallığını qoruyan əsəri “dəliliyə tərif”dir.

(bax: dəliliyə tərif)

(baxma: renessans dövrü)