bugün wiki təsadüfi son
sözaltı sözlük
məsləhət postlar mesaj Profil

...

varlıq və yoxluq arasında

əjdahalar   googlla
xancan kərimov - dünənin ən bəyənilənləri - gecəyə bir mahnı paylaş - sözaltı sözlük - azərbaycan futbolu - milan kundera - ədəbiyyat üzrə nobel mükafatı - maşın şou - depressiyaya salan kitablar
    10. üstündən bir il ötən əsər. müsahibəsini bitirməyə həvəsim olmadısa da içindən bir iki cümləni paylaşmaq istəyirəm, qalsın burda word faylında qalmaqdansa:

    yarımçıq müsahibə:
    1.romanı yazmaq ideyası necə yarandı? ümumən yazaraq özünü ifadə etmək sizin üçün nədir?

    2.romanın bədii süjeti içərisində fəlsəfi ümumiləşdirmələr ağırlıq təşkil edir. qəhrəman və ya müəllifin özü həqiqət axtarışındadır, varlıq və yoxluq məsələsi çox radikal şəkildə ələ alınır və sorğulanır. sizin bioqrafiyanızdan xaricdə fəlsəfə üzrə təhsil aldığınız məlum olur. bir müəllif olaraq fəlsəfi düşüncələrdə əsaslandığınız müəlliflər kimlərdir.
    -fəlsəfə təhsili almamışam. almış olmaq istəyərdim, eynilə psixologiya və sosiologiyanı da istəyərdim. yarımçıq tibb və siyasət elmləri təhsilim var üç dörd fərqli universitetdən. fəlsəfə, psixologiya kimi sahələrlə müstəqil məşğul olmuşam, onlar da yarımçıqdır demək olar. çox kitab oxumamış biri kimi sayıram özümü. ama yenə də fəlsəfi düşüncələrindən təsirləndiklərim arasında nietzsche, alan watts, nikbinliyi mənə güc verən ralph waldo emerson, aldous huxley kimi filosofları saymaq olar. sartre oxumamış olsam da kitabdakı bəzi hissələri yazarkən -radikal azadlıq, seçim- onun da daha əvvəl bənzər şeyləri demiş olduğunu gördüm araşdırarkən. kierkegaardın sevdiyim fikirləri var. jordan b petersonu öz fəlsəfə və psixologiya müəllimim sayıram. postmodern fəlsəfəyə şübhəylə yanaşıram. sokrat üçün darıxıram.

    3.yazmış olduğunuz romanı müasir azərbaycan gəncinin manifesti saymaq olarmı? yeni nəsil bir çıxılmazlıq içərisindədir, bu çıxılmazlığı törədən əsas səbəblərdən biri ənənəvi şablonlardan qurtula bilməməkdir. "varlıq və yoxluq arasında" romanının qəhrəmanı çıxış yolunu intiharda görür. bunları necə izah edərdiniz?
    -o qəhrəman tək deyil. əsərdə qəhrəmanın əsas problemləri nostalgia, ekzistensial ağrı və iqtisadi problemlərdir. nostalgiyanı çıxsaq əgər (çünki əsərdəki nostalgiya daha çox köçəri həyat tərzinin nəticəsidir) azərbaycanda kimi ölkələrdə bu tip vəsvəsə yaşayan gənclər çoxluq təşkil edir. problemləri ortaqdır: iqtisadi narahatlıq və natamamlıq. hamı iqtisadi olaraq öz ayaqları üstündə ayaqda dura biləcək qədər zəki ya da optimum xarakterə malik deyil. üstünə birdə dövlətin iqtisadi vəziyyəti pis olanda gənclik əlbətdəki motivasiyasını itirir.
    azərbaycan gənci bədbəxt və yazıqdır çünki azərbaycanda doğulub. bunu qəbullanmaq və onu aşmaq lazımdır yoxsa həmişə əzab çəkəcəksən. coğrafi determinizmin qurbanıyıq. azərbaycandakı iqtisadi vəziyyət səbəbilə məcbur qalıb xaricə getmiş bütün azərbaycanlılar üçünsə romanı bir növ manifest saymaq olar bəli. getməmiş olanlar üçün də saymaq olar çünki onar da getmek istəyirlər. birilərinin indiki davam edici zamandakı işgəncəsi o birilərinin gələcək qeyri-müəyyən zamandakı xəyalıdır. ölkəndə vəziyyət pisdir, dəyişəcəyin heçnə yoxdur, çıxıb başqa ölkələrə gedirsən, sürünürsən. getdiyin yeni ölkədən çıxa bilmirsən çünki illeqalsan ya sənədin yoxdur. içində hər gün böyüyən bir irin yaranır. sonra ölmək istəyirsən. ancaq uzun çırpınışlardan sonra anlayırsan ki həyat ölmək üçün həddindən artıq şirindir. ya da genlərin səni aldadır. instinktin qalib gəlir. ona görə də əsərdə təkrarlanan bir fikir var: ölmək istəyən mənəm, yaşamaq istəyən genlərim.
    insan nə ilə savaşır savaşsın, ən çətin olan öz təbiətin ilə savaşmaqdır. ölməmək üçün proqramlanmış bioloji varlıqdan başqa heç bir şey deyil insan mənə görə. və sonda sən durub deyirsən ki mən özümü öldürəcəm, bütün bədənin də sənə savaş açır. di savaş görüm onlarla necə savaşacaqsan. zira ən güclü iki instiktdən biri ölməmək, biri də seksual instinktdir.
    bir çox gənc həyatında bu mərhələni yaşayır və yaşayacaq. 25-30 arası yaşların bu mərhələ üçün təsadüfi olduğunu sanmıram. bu mərhələnin insanı daha da gücləndirdiyinə inanıram. nietzsche`nin buyurduğu kimi: “bizi öldürməyən bizi gücləndirir”. ölmədiyin hər gün daha da güclənirsən.
    bundan başqa, əsərdə qəhrəmanın özünün də dediyi kimi yozlaşmış olması, çarəni narkotik və seksdə görməsi, varlığını hiss etmək istəməməsi ya da varlığının bir qramına belə dözə bilməməsi indiki bir çox gəncin problemi olduğu üçün romanı bir növ azərbaycan gəncinin manifesti saymaq olar.
    4.romanın bir yerində əsərin qəhrəmanı keçmiş xatirələrdən qurtulmaq istəyir. keçmişlə onu bağlayan bütün fotoşəkilləri toplayıb yandırır. köhnə fotolardan biri alovun içindən sıçrayıb kənara düşür, sanki xatirələr yoxa çıxmaq istəmir, yaşamaq uğrunda mübarizə aparır. sizcə xatirələrdən qurtulmaq lazımdırmı və nə üçün?
    -pis xatirələrdən qurtulmaq lazımdır fikrinə az adam etiraz edərdi. beyin onsuz da zərərli xatirələri unutmaq ya dəyişdirməyə uyğun olaraq formalaşıb. bəzilərində bu funksionallıq işləmir və bədbəxtlik buludları üstünə çökür. ancaq əsərdə qəhraman həm də yaxşı xatirələrindən qurtulmağa çalışır. çünki artıq onlara toxuna bilmir, xatirələrindən kilometrlərcə uzaqdadır. nostalgiya təkamüli olaraq insanların yaxşı hiss etməsi səbəbilə formalaşıb deyir psixoloji araşdırmalar. pis günlərdə güc vermək üçün. ancaq hər şeydə olduğu kimi nostalgiyanın artığı da sizə zərər verə bilər. ölmüş atanın xatirəsi yaxşı xatirədir. ancaq onun xatirələrini hər gün göz qabağında tutmaq bəziləri üçün zərərli ola bilər. insan yaxşı xatirələrini də unutmağa başlayanda, ona güc verəcək nə qalır başqa?
    məsələn “isti yay günü dəniz sahili gülüşlərlə a’nın arxasınca qaçdığı o gün” bir xatirəydi. ancaq qəhrəman o xatirəni unutmaq istəyir. çünki o dəniz və a artıq çox uzaq bir xəyaldan ibarətdirlər.
    5.yazıçılıq nədir və bir yazıçının missiyası nə olmalıdır sizə görə? ədəbiyyatda kumiriniz kimlərdir?
    -yazıçılıq xidmət sektoru deyil məsələn. yazar yazır, oxuyucusu oxuyur. cəmiyyətin yazardan elə yox belə yazmalısan deyə bir tələbi ola bilməz. bu ikili əlaqədə qərarverici orqan yazardır çünki, cəmiyyət yox. ona görə də yazıçının missiyası özü nə istəyirsə o da olacaq. kənar fikirlərdən və tənqidlərdən təsirlənərək özünü budaya-budaya gedən yazar axırda bonzai ağacına çevrilərək özü yox bir başqası olmuş olacaq. yazmaqdan və sevdiyi ya heç tanımadığı insanların əsəri oxumasından zövq almaq xaricində yazar öz ideologiyası nədirsə onu da missiya kimi qəbul edib elə hərəkət edəcək. konservativ yazar öz ideologiyasını, liberal yazar öz ideologiyasını əsərində ana fikir kimi tutacaq. şübhədə olan yazar da dialektik bir monoloq quracaq özüylə.
    ədəbiyyatda əsas kumirimi tapmamış kimi hiss edirəm. kifayət qədər çox əsər oxumamışam bunun üçün. amerikada huxley’vari distopiya səbəbilə daha da az oxuyuram. plus, daha çox qeyri-bədii kitablar oxumağa çalışıram informatik ağırlıqları səbəbilə. ədəbiyyat qədər informasiyanın da aludəçisiyəm zira. ancaq oxuduqlarım arasında (həmçinin yarımçıq oxuduqlarım) borgesin [həmçinin markes’in] sehirli realizmini sevirəm. kamyu`ya olan münasibətimdən əmin deyiləm, kunderayla problemlərim var. chuck palahniuk’un informatik, satirik və yumorlu yazı tərzini, kafkanın sujetdəki soyuqqanlılığını, virginia woolf’un şairanəliyini, edgar allan poe’nin zəki təsvirlərini və aldous huxleyin zəkasını sevirəm. bütün bu yazarların sevdiyim xüsusiyyətlərini özündə birləşdirən bir yazar ya kitab tapmağı çox istəyərdim, yəqin ki bunun təsiriylə olacaq ki, onların sevdiyim tərəflərini özündə birləşdirən bir kitab ortaya qoymağa çalışmışam. nə qədər yaxşı alınıb əmin deyiləm.
    onsuz da hər yazar, özündən əvvəl yaşamış yazarların imitasiyaları toplusudur. nə qədər az oxuyursa o qədər orginaldır, nə qədər çox oxuyursa o qədər intertekstualdır.
    6. amerikadan baxanda azərbaycan necə görünür?

14 əjdaha

timidus
#272753


23.05.2018 - 04:46
+505 oxunma



hamısını göstər

üzv ol

...