3. tələbə olaraq sevməyə çalışdığım anlayış. amma bunu etmək düşünülən qədər asan deyil. gəlin səbəblərə baxaq:
- universiteti bu sahə üzərindən oxuyursansa, sənə 600 səhifəlik kitab belə versələr, təcrübə ilə sabitləməmiş heç nə öyrənə bilmirsən. bir gün işə başlayanda isə heç kim sənə imtahan sualları vermir. qaldınmı mal kimi? qaldın. səni bu günə salan sistem utansın, ey igid jurnalistika tələbəsi! amma nəysə, buna da bir quş. onsuz da, slavyandakı jurnalistikanı dillərdəki "atanamamış" filologiya və jurnalistika fakültəsinə qatmaq istəyəndən sonra bircə bakı dövlətdəki jurnalistika fakültəsi qalır geriyə.
bəs buradakı kadr kifayət edirmi? "hell no" da, brat. realistik olaq, can yandıran müəllimlər-filan olsalar da, arada mühazirənin bitməsinə son 5-6 dəqiqə qalanda ortalığa çökən səssizlikdən başa düşürsən ki, yox da, nəsə əksikdi e, belə nəsə yerində deyil elə bil.
gəlir, müəllimən qarşına 1 a4 qoyur. keçən dərsdən keçdiyiniz "lead yazmaq" üsullarını yoxlayacaqsınız. bütün 45 dəqiqəni 2 xəbərə lead seçməklə, düzməklə düz-qoş elədin keçdi. ala azərbaycan saytları (misalçün də) sənin o saf ürəyinin öyrəşdiyi nəzəriyyələrə fikir verərmi? göz yaşına belə baxmazlar.
- universiteti bitirdin. bir təhər yola verdin, nəbilim e belə bütün 4 il boyu o təcrübə sənin, bu təcrübə mənim, o saytda stajor olub ona-buna çay daşıdın, o biri yerdə stajor oldun videoqrafınıza flash tutdun. yola verdin və yaşayırsan və hələ də utanmadan azərbaycandakı jurnalistikadan ümidlisən. hələ xarici media ilə iç-içə, yaradıcı işlərlə məşğul olmaq istəyib ənənəvi xəbər-tv-show anlayışından qaçırsansa, bu peşənin səninçün bir həbsxana çevrilməsi uzaq deyil.
peşəni sevirsən, lakin icra etmək üçün bir dənə belə olsun normal platforma yoxdur. nə edəcəksən? peşə dəyişəcəksən? diplomun da tozlanır. indi bax da. bilmirsən, magistr oxuyasanmı, ya xaricə köçüb işin daşınımı atasan. hətta bir ara beyninə düşür ki, ala əslində, köçsəm, bir il ofisiant-filan işləsəm, pul yığsam, özümü tuta bilərəm e, azərbaycandakı jurnalistikanın dərdi mənə qalıb? yox, qalmayıb, sən işində ol.
yox e, onu düşündüm mən. o iş elə olmur. sən bir iş yeri tapırsan, ilk 1-2 ay deyirsən ki, oy da nə professional adamlardır, hər şey nə bombadır. müdür belə cooldu, baş redaktor belə mehribandı, kollektiv də ailə kimidir. 2 ay keçsin, görəcəksən ailəni, dayan sən. yeni şeylər öyrənirsən, professionallarla işləməyin qüruru xoşhal edib səni. evə uça-uça gedib gəlirsən. jurnalistika azərbaycanda yaşayır-zad da. freedom of speech, həri.
vaxt keçir, eyni şeyləri edib işinin monotonluğunu anladıqca soyumaq hissi baş alıb gedir. sən istəyirsən ki, yeni bir platforma yaradasan, yeni növ layihələr həyata keçirəsən, amma baş redaktorun deyir ki, hansısa siyasi baxışını dəyişib özünü tamam hörmətdən salmış jurnalistdən müsahibə al. niyə? çünki budur, əzizim, budur o azərbaycandakı jurnalistika. bundan o taya getmir.
müsahibə mövzusu üçün çürükçü insanlar, sorğu mövzusu üçün yalnız intellekt ölçən suallar, foto mövzusu üçün problemlər, "ultra fərqli", "oy daa bu mənim ağlıma gəlməmişdi" (!) tipli şəkillər, radio mövzusu üçün trilyon dəfə deyilmiş eyni sözlər.
sonlandırmaq istəyirəm: açıb saytları baxsanız, bütün xəbərlər eyni. dövlət xəbər agentlikləri paylaşır, digər saytlar təkrar edir. bir-iki müxbir olur, özünü daşa-dağa vurur, reportaj çəkir. heç o da bir qəpiyə dəymir media qoçları üçün. bu sıxıcılıqla davam etsək, bir azdan azərbaycanda jurnalistika o qədər mənasız və sıxıcı bir anlayış olacaq ki, onsuz da, normalda "ay balam, jurnalist olub nağarassan, gəl hüquqşünas ol" deyilib peşədən soyudulan adamların yanında, bu peşədən özləri öz istəkləri ilə əl çəkənlər də gedecək.
bizə nəyisə öyrədənlər onlara bunu öyrətmiş monoton, sıxıcı, daim boyun əyən düşüncənin arxasınca getdiyi kimi, yenilik və inkişaf üçün can atanlar da yalnız öz müəllimlərinin mərhələsinə çata biləcəklər.
fakültənin məzunu olduqdan sonra məmnuniyyətlə editləyəcəyəm.
17 ay sonra gələn edit: çox çalışıb çabaladım ki, bəlkə, bu poxa qalmış ölkədə elə bir müəssisə olar ki, orada, həqiqətən də, qərəssiz, vicdanlı, savadlı, intellektual jurnalist kimi yetişmək olar. yoxdur. bbc azərbaycan, mikroskop media, meydan tv-filan öz adlarını qoyublar qərəzsiz, amma onların da tutduqları mövqe çoxdan bəllidir.
fakültənin tələbələri isə sadəcə olaraq, ürək ağrısıdırlar. ən ağıllı görünənləri facebookda 10 paraqraf status yazıb hər şeyə mız qoyan yeniyetməlikdən çıxa bilməmiş eqo burulğanı yaşayan insanlardır. normal tələbələr isə bu yuxarıda yazdığım tiplərin statuslarına "oybla zor dedin a", "same!!!" yazanlardı.
çox yaxşı müəllimlər də var, çox bərbad da. sabah o bərbad müəllimlərdən birinin tədris etdiyi dərsin imtahanına girəcəm. bu yaxşı müəllimlər bizə mətbuat tarixi kimi dərs keçəndə adam utanıb yerə girmək istəyir ki, ssri senzurasına, rus imperiyası senzurasına vec verməmiş o qədər azərbaycan mətbuatı dədə-babalarımız var, amma gör indi nə hallara qalmışıq. axı heç mətbuat tarixini də öyrənmək istəmir bu üsyankar debillər. ona görə jurnalistikanı jurnalistikadan başqa hər şeyə bənzədirlər.
gələcəyim haqda narahatçılıqlarım var. səhər 9-axşam 6 hansısa sayt redaksiyasında çürümək istəmirəm, televiziyalar, ümumiyyətlə, mənasızdır və radiolarımız özləri belə nəyə xidmət etdiklərini bilmirlər. bu halda, öz şirkətimi-filan qurmasam, yəqin, ən yaxşı halda mcdonaldsda işə düzələrəm. allah da day belə işə lənət eləsin.
editimi sonlandıranda bir daha demək istəyirəm ki: fakültənin məzunu olduqdan sonra məmnuniyyətlə editləyəcəyəm.