16. daha çox sosial yük kimidir. *relevant* qalmaq üçün facebookda daima post paylaşmalı, twitterdə ziyalı mövqeyini ortaya qoymalı, instagramda selfilərini, yediyini, içdiyini, gəzdiyin yerləri çəkib paylaşmalısan. hansındasa birini axsatdınsa artıq unudulursan. əvvəl "qatıq qaradı" desən ətrafına 50 adam çullanırdısa, indi "qatıq ağdı" belə desən qoz qoyulmur, çünki kütləni itirmisən.

nə qədər aktivsənsə, o qədər xoşbəxt qəbul olunursan. hərhalda yediyini də, sıçdığını da paylaşdığın üçün heç üz-üzə gəlmədiyin adamlarla aranda bəzi pərdələr götürülür. daha "yaxınlaşılabilir" olursan. aktiv istifadəçi deyilsənsə amma qəribə rəylərlə qarşılaşa bilirsən. məsəlçün illərlə qiyabi tanıdığın biri ilə oturub iki kəlimə kəsəndə "aa mən səni çox ciddi, qaş-qabaqlı adam bilirdim e. hətta arada mənə baxanda utanıb özümü yığışdırırdım, elə bilirdim qıcıqlanırsan məni görəndə" kimi fantastik çıxarımlarını paylaşa bilirlər. çünki dünən sənin filan qiymətə filan restoranda yediyin qəhvəaltının şəklini profilində görməyiblər. sənin haqda ideaları yoxdu.

məsəlçün, normal olan real həyatda tanışlıqlar qurmaqdır. ancaq qəribə şəkildə bu dəqiqə real həyatda söhbətləşməyin, tanışlığın "normallaşdırılmasına" çalışılır çünki artıq normal deyil. insanlar facebookda dostluğunda olmayan adamlar əlindən kitabı salanda qaldırıb vermirlər. sevgili ancaq dost çevrəsindən və ya dostluq siyahından tapılır çünki yolda kimdənsə xoşun gəlib yaxınlaşmağın artıq *creepy* sayılır. tualetdən atdığın selfiyə like vuran 1.2k dostundan daha təhlükəli olur yaxınlaşıb "salam, xanım/bəy" deyən adamlar. qapalı döngü kimi 500-600 nəfərlik bir kütlə bir-biri ilə sıra ilə sevgili olub bəyənmədikcə partner dəyişir və bu çevrədən çıxa bilmirlər çünki real həyat kəlimə kəsmək üçün çox "risklidir". bir otaqda bəyəndiyin adamla belə münasibət yaratmaq üçün birinci sosial şəbəkədəki hesabını tapıb, bir iki ay qarşılıqlı like-laşıb bir-birinizi bəyəndiyinizdən əmin olduqdan sonra mesajlaşmağa başlayırsan. və yaxud da daha qəribəsi, o otağın içində üz üzə gəlməkdən çəkindiyin adama sosial şəbəkədə çox rahatlıqla mesaj atıb, illərin tanışı kimi söhbət edə bilirsən.

təhlükəsizlik aspekti var məsələnin, razıyam; bir düymə ilə adamı həyatından çıxara bilirsən. gizlilik aspekti də var; heç kimlə "görünmürsən", heç kimə hesabat verməli olmursan. ancaq məncə göz-gözə gəlmək kimi təməl insani şeyləri də itirirsən. sosial şəbəkələrdən öncə hamının özünə inamı tavanı yarıb keçirdi kimi bir iddiam da yoxdur ancaq yaratdığı inamsızlıq danılmazdır. bu texnologiyanın içinə doğulmuş adamlar üçün status sosial şəbəkədəki varlığıdır. bu adamlar ya artıq o statusu alıblar, ya ala bilməyəcəkləri ilə razılaşıblar ya da gün gələcək, hansısa nəaliyyətləri ilə bu sıralara qoşulub status sahibi olacaqlarına inanırlar.

z nəsli proqressivdi, xürafatlara inanmır, daha yaxşı dünya üçün nə edilməsi gərəkdiyi haqqında fikirləri var. ekstrimdirlər. həm də özləri özlərinin qurbanıdırlar. toğrulun parisdə çəkdirdiyi şəkillər vaqifi sıxır, səbinənin 50 manata yediyi ovuc boyda salat sonaya pis təsir edir. bu dörd nəfər aşağı-yuxarı eyni təbəqəyə aiddir ancaq onlardan ikisi həyata gecikdiyini, başqalarının sahib olduğu nemətlərdən məhrum olduğunu sanır. mağazada pulu əksik qaytarılanda pulunu istəməyə çəkinən, masada sözü kəsiləndə "sözüm hələ qurtarmamışdı" deyə bilməyən sara videoblog çəkir, on minlərlə izləyicisinin gözündə ürəkli, həyatı dolu yaşayan qızdır. çoxları modeldi, ən gözəl bucaqlardan çəkilmiş şəkillərini hər gün paylaşırlar, ən proqressiv fikirlərini dilləndirirlər.

çaşqınlıq da burda yaranır. kim kimdi? niyə özünəməxsus işlərlə məşğul olan filankəsi heç kim tanımır? niyə depressiv behmankəs rave partylərin axtarılan üzüdü? yaxşı yaşayan bir qisim var, onları imitasiya edib yaxşı yaşayırmış kimi göstərən bir qisim var, bir də bunlarla ayaqlaşa bilməyib təşviş, həyəcan, utanc, depressiya yaşayan bir qisim. reallıq və illuziyanın sərhədləri artıq görülməyəcək qədər nazikləşib. həyat prioritetləri virtual internet pointləri ilə əvəzlənib. əldə qalır 30 yaşlarına çatıb, həyata gecikmiş hiss edən adamlar.

ya da ki, heçnə. bunların hamısı bir iddiadır. üç günlük dünyadı; yeyin, için, kef eliyin -*
(baxma: çox da ki dünya fırlanır)