1. müşahidə etdiyim maraqlı "fenomenlərdən" biri. deyək ki, bir insan bərbad vəziyyətdədir, tərk edilib, işindən atılıb, təmamilə loserdir amma günün birində dünyanın ən uğurlu insanlarından birinə çevrilir, bax bu cür bir adamın həyat hekayəsi hər kəs tərəfindən maraqla qarşılanır, bioqrafiya kitabı bestseller olur və s.

bunun səbəbini daxildə hamımızın doğuşdan uğurlu, hər şeyi olan insanlara paxıllıq etməyimizə bağlayıram. halbuki nonlinear, enişli çıxışlı həyatlar hamımıza ümid verir, öz özümüzə təsəlli edirik ki, bəlkə də biz də eyni şansı yaxalaya, taleyin tilsimini qıra və eynən o adam kimi nəsə bacara bilərik? amerika psixologiya assosiasiyası bir neçə il qabaq 400ə yaxın şagird ilə belə bir tədqiqat aparır: şagirdlər iki qrupa ayrılır və birinci qrupa müxtəlif elm adamlarının həm iş həm də şəxsi həyatlarında qarşılaşdıqları çətinliklərdən ibarət kitablar oxudulur, digər ikinci qrup isə tərsinə bu elm adamlarının sadəcə uğur və üstün bacarıqlarını öyən kitablar oxuyurlar.

həftələr sonra birinci qrupdakı şagirdlərin dəqiq fənlərdəki qiymətləri yüksəlir, digər qrupun şagirdlərinin qiymətləri isə ya dəyişmir ya da daha pis qiymətlər alırlar. səbəbi bəsitdir və başlığın əsas iddiasını təsdiqləyir: birinci qrupdakı şagirdlər elm adamlarının da eynən özləri kimi adi insan olduqlarını, həmişə uğurlu olmadıqlarını və yüksək yerlərə sıfırdan, əziyyətlə, öyrənərək gəldiklərini öyrənirlər və motivasiyaları, özlərinə inamları artır. digər qrupa isə elm adamlarının ancaq üstün bacarıqları oxudulduğu üçün o qrupdakı şagirdlər həmin bacarıqların doğuşdan gəldiyini və özlərinin bu bacarıqlara heç vaxt yiyələnə bilməyəcəklərini düşünürlər. beləliklə motivasiyaları və özlərinə inamları azalır, bir şey oxuma, öyrənmə həvəsləri belə qalmır.

içdən içə həmişə çətinliklərlə boğuşaraq nələrsə qazanmış insanları sevməyimizin səbəbi birbaşa psixologiyamız ilə oynadığımız bu bəsit oyunun nəticəsidir əslində. hələ ölməmişəm, ümid var, bacara bilərəm deyib təsəlli edirik özümüzü, batdıqca daha da çox batan insanları araşdırırıq, oxuyub motivasiya tapırıq. məsələn, qaussun uşaq ikən gerizəkalı olması mifi, eynşteynin universitetdən sonra işsiz qalması, patent bürosunda adi işçi olaraq işləməsi, o bəsit işdən tarixdəki ən dahi insan pilləsinə qədər yüksəlməsi, ən çox oxunulan kitabların, baxılan filmlərin bu insanların həyat hekayələri olması təsadüf deyil. nümunələr uzadıla bilər. birtəhər yaşayırıq və yıxıldıqca ayağa qalxmaq üçün, psixologiyamızı, yaşama səbəbimizi qorumaq üçün özümüz kimi yıxılan bədbəxt adamların uğur hekayələrini oxuyuruq. insan beyni həmişə qurtuluş üçün bir ümid axtarışındadır, ölməməyimiz üçün daim bir motivasiya qaynağı axtarır bizə.

üstdəki araşdırma üçün: https://www.apa.org/pubs/journals/releases/edu-edu0000092.pdf