1. Məlumdur ki, amerika birləşmiş ştatlarında seçki həyəcanı hökm sürür. Cəmi 3 gündən sonra bu ölkəni növbəti 4 ildə idarə edəcək şəxsi tanıyacağıq. Bu münasibətlə ölkənin qəliz seçki sistemini araşdırmaq və sizlərlə bölüşmək qərarına gəldim.

Əvvəla, bu seçkilərə çox ciddi qaydalarla yanaşırlar. Belə ki, prezident seçkiləri 4 ildən bir olmaqla noyabr ayının ilk çərşənbə axşamı keçirilir. Seçki marafonu isə hələ ilin əvvəlindən - yanvar-fevral aylarından etibarən başlayır. ABŞ seçkilərinin bir xüsusiyyəti seçicilərin birbaşa prezident namizədlərini yox, seçki şurasının (baxma: Electoral College) nümayəndələrini seçməsidir. Seçki şurasına ölkənin bütün əyalətlərindən həmin əyalətin senator + nümayəndə palatası üzvünün sayı qədər şəxs seçilir və buna görə şurada üstünlüyü 55 nümayəndə ilə kaliforniya əyaləti tutur. Senator sayları bütün əyalətlər üçün eyni olduğundan (2 nəfər), həm nümayəndələr palatasında, həm də seçki şurasında üzv sayını əyalətlərdə yaşayan əhali müəyyən edir. 55 nümayəndə seçən kaliforniyanın 40 milyon vətəndaşı olarkən, əhalisi 1 milyon və daha az olan Alyaska, Delaware, Montana, şimali Dakota, cənubi Dakota, Vermont ve Wyoming ştatlarından, həmçinin xüsusi hal kimi Vaşinqton ştatından sadəcə 3 üzv şuraya seçilir. 538 nümayəndəsi olan şura seçkilər bitəndən sonra toplanır və yeni prezidenti seçirlər.

Bu şuranın əhəmiyyətini elə 8 noyabr 2016 ABŞ prezident seçkilərində görə bilərik. Yekun nəticədə hillary clinton 48.2%, Donald Trump isə 46.1% səs almasına və iki rəqib arasındakı səs fərqinin 2,868,691 olmasına baxmayaraq, seçki şurasında Trump 304-227 nisbətində üstünlük qazanması ilə prezident seçilmişdi. Deməli, ABŞ-da səs faizlərinin deyil, şura nümayəndələrinin sayı əsasdır. Bir prezidentin qələbə qazanması üçün şurada azı 270 nümayəndə yeri tutması vacibdir. Bu olmadığı təqdirdə, yeni prezidenti konqres müəyyənləşdirir.

Prezident seçkilərində həmçinin konqresin yuxarı palatasının 1/3 hissəsi, nümayəndələr palatasının isə hamısı seçilir. Yuxarı (senatorlar) palatası 3 hissəyə bölünüb və iki ildən bir bir hissə üçün seçkilər keçirilir. Hər hissə 6 il idarəetmədə qalır. Nümayəndələr palatasının hamısı üçün seçkilər 2 ildən bir keçirilir və seçkilərdən biri yeni prezidentin idarə müddətinin ortasına düşür (midterm elections). Bu zaman həmin prezidentin idarəetməsi seçki nəticələrinə təsir göstərir. Məsələn, 2016-da respublikaçılar nümayəndələr palatasında 241, demokratlar isə 194 mandat götürmüşdü. Növbəti iki ildə trump-ın qaçqın, sağlamlıq sığortası, vergi və lgbt ilə bağlı mübahisəli qərarlarına görə 2018 midterm seçkilərində alt palatada üstünlüyü əldən verdi və 235 - 199 nisbətlə üstünlük demokratlara keçdi.

Araşdırıb tapdığım məlumatlar bu qədər idi. Əgər sizin də bir əlavəniz və ya səhv tapdığınız məqam varsa, mesaj qutumu yaşıllaşdıra bilərsiniz * istənilən anda, çünki bikaram...