riyaziyyat və musiqi
əjdahalar googllapifaqorun rəqəmləri riyaziyyatdan başqa əlaqələndirdiyi sahələrdən biri də musiqidir.
alim bir gün dəmirçi bazarından keçərkən onun diqqətini mağazalardan gələn çəkiç səsləri çəkdi. dayanıb səslərə qulaq asanda gördü ki, bazardakı mağazanın hərəsindən ayrı-ayrı səslər gəlir. çünki dəmirçilərin istifadə etdiyi çəkiclərin ölçüləri bir-birindən fərqli idi. müəyyən qanunauyğunla çıxan çəkic səslərinin bir musiqi parçasını xatırlatdığının fərqinə vardı. başa düşdü ki, çəkic ölçülərinin fərqli olması səsin fərqli notlardan çıxmasına səbəb olur. çəkic nə qədər ağırdısa, notun dəyəri o qədər aşağı idi. mağazalardan gələn səslərə qulaq kəsilən pifaqor hiss etdi ki, qulaq asdığı "musiqi"nin ahəngini çəkiclərdən birinin səsi pozur. dəmirçilərdən icazə alıb bir test aparmaq istədi. çəkicləri bir-bir əlinə götürüb onları diqqətlə "süz"dü, hər birinin ağırlığını ölçdü. apardığı ölçülərdən ahəngi pozan çəkici tapdı və "orkestr"dan çıxartdı. belə qərarə gəldi ki, çəkiclərin ağırlıqları müəyyən bir silsilə ilə düzülüb. beləlikdə musiqi ilə riyaziyyat arasındakə əlaqəni də kəşf etmiş oldu.
musiqi tədqiqatları aparan alim, simli alətlərdə simin qısalması ilə çıxartdığı səsin incəldiyini görmüşdü. iki simdən birinin uzunluğu digərindən 2 dəfə çox idisə, qısa simin çıxartdığı səs uzun simin çıxartdığı səsin bir oktava üstündəydi. simlərin uzunluqları 3-də 2 nisbətində idisə, iki simin çıxardığı səs 5 qat idi. məsələn simli musiqi alətində barmağımızı tellərdən birinin ortasına daha çox basdığımız zaman simin ayrılmış 2 hissəsindən birinə vuranda ortaya çıxan səs, simin boş olanda çıxardığı səsin bir oktava üstündədir. yenə barmağımızı simin 3:2 nisbətində bölündüyü nöqtəsinə qoysaq, simin boş olanda çıxardığı səsdən 5 qat yuxarı səs çıxacaqdır.
mənbə: ali çimen - tarihi değiştiren bilginler; sayıların babası/pisagor
üzv ol