3. Əxlaqın formalaşması mədəniyyətlə birbaşa bağlıdır. Bir insan əxlaqının formalaşması ailədən,içində olduğu sosial qruplardan aslıdır. ilk olaraq, ailədən bəlirli miqdarda əxlaq alaraq özünü formalaşdırır. Bir fərd ailədən əxlaqının sadəcə bir qismini alır, bu da deməkdir ki, sadəcə ailədən əxlaq və davranış mənimsəyərək tam formalaşmır. ikinci olaraq, məktəbdən əxlaqın bir hissəsini alır və formalaşmağa doğru irəliləyir (təbii ki, burada aldığı əxlaqı, əxlaq saymaq üçün düzgün əxlaq və davranışı mənimsəməlidir). Üçüncü olaraq, bir fərd dost qrupundakı əxlaq və davranışları mənimsəyərək özünü bir yerə aid edir və əxlaqını, davranış şəklini tamamlamış olur. Geniş olaraq ələ alsaq, insanın əxlaqına başda da vurğuladığım kimi ən böyük təsir edən şey mədəniyyətdir. Fərdin formalaşması üçün ilk öncə cəmiyyətin dəyişməsi lazımdır. Çünki cəmiyyət mənimsədiyi davranışı və əxlaqı öz ailə fərdlərinə də ötürəcək.
Bunları tam da aydınlatmaq üçün alışqanlıqlardan danışacam. Kollektiv alışqanlıqlar, əxlaqi davranışların formalaşmasında böyük rol oynayır. Burada önəmli bir şeyi söyləmək istəyirəm ki, bütün əxlaqi davranışlar kollektiv alışqanlıq sayılar bilər, amma bütün kollektiv alışqlanlıqlar əxlaqi davranış sayıla bilməz. Bizim cəmiyyətin ən böyük problemlərindən biri də, mənimsədikləri bu kollektiv alışqanlıqlarının "ümumilikdə bütününü" əxlaqi davranış olaraq mənimsəyib digər ailə fərdlərinə və sosial çevrələrinə ötürməsidir. Örnək olaraq, bir qadının boşandıqdan sonra yenidən evlənməsinə düzgün baxılmır. Bunu analiz edək. ilk öncə bir insan əgər qarşısındaki insana zərər və ya ziyan vurmursa, doğrudan və dolaylı olaraq hər hansı bir hərəkətində başqasına xəta yetirmirsə, bu insan bir fərd olaraq öz həyatında istədiyi dəyişikliyi eləməyə haqqı var. "Çünki bu öz həyatıdır və bu onun özəlidir". ikinci olaraq, bu davranış olaraq əxlaqsızlıq sayılmır. Ona görə, əxlaqsızlıq olaraq götürülən bu davranış əslində kollektiv alışqanlıqdan başqa bir şey deyil. Bu örnəkləri sabaha qədər uzatmaq olar, lakin lazım deyil. Çox yerlərə toxunmaq olar bu mövzuyla bağlı lakin bu da lazım deyil. Oxuduğunuz üçün təşəkkür eliyirəm.