Bir-birinə əks olan istənilən anlayışlar arasında rast gəlinən vəziyyət.
Belə ki, dərin fəlsəfə etmədən qısa izah etsəm, determinizm tərəfdarları deyir ki, hər şey öncədən planlaşdırılıb və azad iradə yoxdur. Sizin səhər durub "mən qayğanaq yeyəcəm, çünki zor sikirəm" deməyiniz belə azad iradə göstəricisi deyil, bu qərar səslənənə qədər artıq hansısa əlaqələndirilmiş səbəblərə görə qəbul olunub. Seçim şansı sadəcə yoxdur, bütün hadisələr bir zəncir şəklində bir-birindən asılıdır.
Azad iradə nəzəriyyəsi tərəfdarları isə deyir ki, fiziki dünya determinizmlə işləyir (məsələn, mən stəkanı divara çırpsam, o qırılacaq, bu artıq öncədən bilinir), lakin səbəbkarın (yəni mənim) zehni fəaliyyəti determinizm nəzəriyyəsi ilə işləmir. Yəni mən o stəkanı atdım, çünki kefim belə istədi. Atmaya da bilərdim. Ya da yüngül ata bilərdim. Ya da başqa yerə ata bilərdim. Burada seçim var və başqa cür edilə biləcək hadisəni məhz bu cür etmisinizsə, bu, azad iradədir.
10 dəqiqəlik maraqlı video var bu dilemma barədə:
(youtube: 
)
)