1. Platon mənim üçün çox dəyərli filosof olduğundan dolayı, onun önə sürdüyü fikirləri fərqli başlıqlarla açmaq daha yaxşı olar deyə düşündüm və ilk bundan başlamaq istədim.
Platon'un dövlət əsəri, bilinən ən məhşur əsərlərindən biridir. Əgər oxumadınızsa, önərirəm(mağara metaforu da burada keçir). Deməli, ilk öncə platon təhsil sistemindən danışır. Burada idman və musiqi dərsləri veriləcək, lakin bu idman və musiqi dərsləri elə bir şəkildə veriləcək ki, fərd ümumi mədəniyyət anlayışını tamamilə qavrayacaq. Uşaqlara balacalıq dövrlərindən bəzi nağıllar oxudulmayacaq. Bir çox səbəbdən dolayı hesiodos və homeros ( antik yunanın şairləri səhv eləmirəmsə) qadağan olunacaqdır. Birinci səbəb, tanrıları bəzən pis təsəvvür etmələridir. Uşaqlara əsla tanrılardan pislik dəyməyəcəyi öyrədilməlidir. Çünki, tanrı pis əməllərin deyil, sadəcə yaxşı əməllərin sahibi biridir. ikinci səbəb, oxuyucularına ölümün qorxusu şiddətli şəkildə göstərilir. Lakin təhsil, gəncləri müharibələrdə ölməyi istəniləcək şəkildə yetişdirməlidir. Gənclərə köləliyin ölümdən daha qorxunc olduğu öyrədilməlidir. Üçüncü səbəb, homeros bəzi əsərlərində zənginliyin, şöhrətin tanrının təmsili olduğu haqqında yazır. Bu ölçülülüyə əngəldir. Platon bəzi musiqiləri insanlara qadağan edilməsinin tərəfində idi. Çünki emosionallığı canlandıran musiqilər ruha istədiyi şeyi vermir. Gənclər ( həm kişi, həm qadın) bəlirli yaşlarda müharibə görməlidir ancaq qatılmamalıdır.
Platon əsgərlərə tam bir şəkildə komunizm önərir. Buna gəlmədən əvvəl, ən yaxşı kişilər ən yaxşı qadınlar ilə evlənəcəkdir. Hərə öz səviyyəsində yəni(əgər uşaq hər hansı bir problemi olacaq şəkildə doğularsa öldürülür). Doğulan uşaqlar ana atalarından ayrılır və təhsilə başlayır. Platona görə qadınla kişi arasında təbiətlərindən dolayı heç bir fərq yoxdur. Əsgərlərin özəl mülkiyyəti olmayacaq. Bir yerdə yaşayacaqlar. Bu arada bəlirli yaşa qədər ən yaxşı kişi başqa qadınlarla ən yaxşı qadın da başqa kişilərlə cinsi əlaqədə ola bilər (Sağlam uşaqlar üçün). Deməli platonun ütopik dövlətində üç sinif var. idarə edənlər(filosoflar) qoruyucular(əsgərlər) istehsalçılar(kəndçilər). 4 ərdəmi bunlara paylanacaq şəkildə izah edim. idarə edənlər müdrik olanlardır, Əsgərlər, Cəsarətli olanlardır, kəndçilər ölçülü olanlardır və bunların hamısı birlikdə doğruluğu (4-cü ərdəmi) yaratmış olurlar. Bu arada yadıma düşdü deyim platon demokratiyanı ən leş idarəetmə üsulu sayır( platonun idarəetmə üsullarında yazaram bunu). Deməli, platon xalqa udduracaq şəkildə yaxşı bir yalan uydurmağı ön görür. Tanrının üç insan tipi yaratdığını bunların ən müdriklisi qızıldan (filosof) ən cəsarətliləri gümüşdən (əsgərlər) tunc olanları və ölçülüləri isə (kəndçilər) olacaqdır. Dediyinə görə,olduğumuz nəslə soxa bilmərik bunu, ancaq ikinci nəsil yeyə bilər.
Ən ideal dövlət olmaq üçün isə, ölkə olaraq öz içinə qapanmalısan, daxilini inkişaf elətdirməlisən, xaricdən müdaxiləyə icazə olmamalıdır,xaricə borcun olmamalıdır və ən əsası əhali sayısı az olmalıdır. Əsgərlər xaricdən gələn hücumları sərt şəkildə qorumalıdır.
Sual ortaya çıxa bilər filosoflar necə yetişdiriləcəkdir ? Filosoflar, qoruyucu yəni, əsgərlər sinfindən çıxacaq. Bəlirli vaxt ərzində lazımi şeylər öyrənəcək. Sonra ən sonuncu mərhələdən keçən bir insan, 60 yaşından sonra dövləti idarə edə biləcək. Bu arada ölüm ilə əlaqəli platonun bir əsərində (phaidon [ruh üzərinə, bunu da önərirəm]) sokrat bir cümlə işlədir(sokrat əsər yazmayıb. Platonun bütün əsərləri şölən,dostluk və bir neçə əsərindən başqa dialoq halındadır. Çoxusunda da elə sokrat danışır). bu dünyada ölümü ən çox arzulayan insanlar filosoflardır. Çünki bədən ruhun tam bilgini almasına hər zaman mane olur. Filosoflar öldükdən sonra ruh bədənnən ayrılacaq və gerçək,tam bilgini ala biləcəklər. Bu arada ruh və bədən ikiliyini platon parmenidesdən alıb. Sokratın həqiqətən dediyi cümləyə ölümünə az qalmışda da hərəkətləri ilə göstərdiyi kriton kitabından hiss olunur.
indilik önərəcəyim kitablar aşağıdakılardır.
Platon dövlət,Kriton,phaidon,nomoi,sokratesin savunması.