əjdahalar
googlla
3. keçən il iran generalının həlak olması ilə nəticələnən abşın bağdad aeroportuna hava hücumundan sonra, baş verən hadisələr ərəfəsində donald trumpın iranın cavab olaraq tədbir görəcəyi təqdirdə, onun mədəni abidələrini məhv edəcəyi ilə bağlı hədələrinə cavab olaraq, belə bir "tweet" atmışdı:
hər nə qədər işğalçıları "barbar" *
bu sözü yunanca danışa bilməyənləri ifadə etmək üçün yaradan və qədim persianı işğal edən yunanlar barbar deyildi, sözün əsil mənasında glş
olaraq səciyyələndirsə də, sözlərində həqiqət var. iran dövləti ilə bağlı belə bir maraqlı fenomen mövcuddur ki, əhəmənilər dövründən bəri davamlı bir sivilizasiya kimi mövcud olduğu 2500 illik vaxt ərzində və müxtəlif zaman kəsiklərində yad sülalələrin - yunanların (baxma: selevkilər), ərəblərin (bax: ərəb xilafəti)
, monqolların (bax: elxanilər)
, türklərin və ya türkdilli sülalələrin (bax: səlcuqlar)
, (bax: qəznəvilər)
, (baxma: xarəzmşahlar), (bax: ağqoyunlular)
, (bax: qaraqoyunlular)
, (baxma: səfəvilər), (baxma: əfşarlar), (bax: qacarlar)
idarəsi altına keçməsinə baxmayaraq, demək olar bu dövlət heç vaxt öz irani kimliyini itirməyib. bunun haqqında johann wolfgang von goethe belə yazır:
"Biz indi diqqətimizi sülhpərvər, mədəni xalqa - farslara yönəltsək, - ona görə ki, bu əsər onların poeziyasından ilhamlanıb - hal-hazırki dövrü başa düşmək üçün daha erkən zamanlara nəzər yetirməliyik. Bu həmişə tarixçilərə qəribə görünmüşdür ki, baxmayaraq ki, bu ölkə hər dəfə düşmənlər tərəfindən fəth edilib, zəbt edilib və hətta, məhv edilsə də, həmişə öz xarakterində müəyyən milli özəyi qoruyub, saxlamış və tezliklə, bu məşhur "milli fenomen" yenidən baş qaldırmışdır."
"Wenn wir uns nun zu einem friedlichen, gesitteten Volke, den Persern, wenden, so müssen wir, da ihre Dichtungen eigentlich diese Arbeit veranlaßten, in die früheste Zeit zurückgehen, damit uns dadurch die neuere verständlich werde. Merkwürdig bleibt es immer dem Geschichtsforscher, daß, mag auch ein Land noch so oft von Feinden erobert, unterjocht, ja vernichtet sein, sich doch ein gewisser Kern der Nation immer in seinem Charakter erhält und, ehe man sich's versieht, eine altbekannte Volkserscheinung wieder auftritt."
əlbəttə ki, bunun səbəbi 18-ci əsrin sonlarına kimi iran mədəniyyətinin - dilinin, ədəbiyyatının, mifologiyasının, musiqisinin, incəsənətinin şərqdə digər mədəniyyətlər ilə müqayisədə daha nüfuzlu, təsiredici gücə və qədim ənənələrə malik olmasındadır. fars dili şərqdə tarixən həmişə aristokratiyanın dili olub və idarəedici zümrə özünü adi xalqdan fərqləndirmək üçün bu dildə danışıb, bu mədəniyyətə özünü inteqrasiya edib, nəticə etibarilə də farslaşıb. necə ki, bir vaxtlar fransız dili avropa zadəgan ailələri arasında oxşar statusa malik olub, fars dilinin də statusu şərqdə eyni olub. iran "mülkünü" ələ keçirmiş yad hökmdarlar qədim iran hökmdarlarının istifadə etdiyi titul - şahənşah titulundan istifadə edib, bir çox hallarda yazdıqları şeirlərdə özlərini iran mifologiyasının qəhrəmanlarına bənzədiblər. diplomatiyanın dili də şərqdə uzun müddət fars dili olub.
ümumiyyətlə, lap sadə nümunə ilə izah edilməli olsa, təsəvvür edin ki, afrikadakı hansısa bir qəbilə başçısı heç bir təlim və tərbiyə prosesindən keçmədən birbaşa abş-a prezident təyin edilir. sizcə bu adam bu nəhəng supergücü öz qəbiləsini idarə etdiyi ənənələrə uyğun olaraq idarə edər, yoxsa abş-da uzun illərdir oturuşmuş olan qayda və qanunlara uyğun olaraq? məntiqli düşünməyi bacarırsa, görər ki, öz ənənələri, öz mədəniyyəti amerikan mədəniyyətinin yanında daha cılız və daha yetərsizdir, və məntiqli olaraq da, bu adam ilk öncə geyim kodunu dəyişər, dili öyrənməyə çalışar, musiqi, yemək zövqünü belə dəyişər, dönüb olar amerikan və əvvəlcədən mövcud qaydalarla da dövləti idarə edər. eyniylə, qədim dövrlərdə əcnəbi sülalələrin farslaşıb iranı idarə etdiyi kimi... -*
qeyd.
səhv etmirəmsə, bir dəfə vikipediyada bir azərbaycanlı istifadəçi bir iranlı istifadəçiylə müzakirə apararkən, pəhləvilərin fars əsilli sülalə olduğuna görə vaxtilə iranda azərbaycan dilinin mətbuatda istifadəsini qadağan etdiyini yazmışdı. iranlı istifadəçi isə cavab olaraq yazmışdı ki, bunun onun etnik kimliyi ilə heç bir əlaqəsi yoxdur, çünki pəhləvilər daha çox azərbaycanlıdırlar, nəinki fars: rza şahın anası gürcüstan azərbaycanlısı olub, atası isə mazandaranlı. rza şahın həyat yoldaşı və məhəmməd rza şahın anası tac əl-mülk də iran azərbaycanlısı olub. məhəmməd rza şahın həyat yoldaşı və hazırkı pəhləvi şahzadəsinin anası fərəh pəhləvi də iran azərbaycanlısıdır. üstəlik, hazırkı iran şahzadəsinin də həyat yoldaşı zəncandan olan azərbaycanlıdır. bütün bunlara əlavə olaraq isə hazırkı iranın dini lideri də, *
yarı azərbaycanlı
iran hökumətində xeyli nazir də, baş qərargah rəisi də azərbaycanlıdır. ancaq dövlət yenə də iran dövlətidir. -*
istinad.
goethe 
\n\n\n
\r\n
\r\nh\u0259r n\u0259 q\u0259d\u0259r i\u015f\u011fal\u00e7\u0131lar\u0131 "barbar"
*\nbu s\u00f6z\u00fc yunanca dan\u0131\u015fa bilm\u0259y\u0259nl\u0259ri ifad\u0259 etm\u0259k \u00fc\u00e7\u00fcn yaradan v\u0259 q\u0259dim persian\u0131 i\u015f\u011fal ed\u0259n yunanlar barbar deyildi, s\u00f6z\u00fcn \u0259sil m\u0259nas\u0131nda gl\u015f\n olaraq s\u0259ciyy\u0259l\u0259ndirs\u0259 d\u0259, s\u00f6zl\u0259rind\u0259 h\u0259qiq\u0259t var. iran d\u00f6vl\u0259ti il\u0259 ba\u011fl\u0131 bel\u0259 bir maraql\u0131 fenomen m\u00f6vcuddur ki, \u0259h\u0259m\u0259nil\u0259r d\u00f6vr\u00fcnd\u0259n b\u0259ri davaml\u0131 bir sivilizasiya kimi m\u00f6vcud oldu\u011fu 2500 illik vaxt \u0259rzind\u0259 v\u0259 m\u00fcxt\u0259lif zaman k\u0259sikl\u0259rind\u0259 yad s\u00fclal\u0259l\u0259rin - yunanlar\u0131n (baxma:
selevkil\u0259r), \u0259r\u0259bl\u0259rin (baxma:
\u0259r\u0259b xilaf\u0259ti\" class=\"bbcodeout\" title=\"
\u0259r\u0259b xilaf\u0259ti - bo\u015f ba\u015fl\u0131q - bu bar\u0259d\u0259 ilk s\u0259n yaz!\" rel=\"nofollow\">
\u0259r\u0259b xilaf\u0259ti)
\n, monqollar\u0131n (baxma:
elxanil\u0259r\" class=\"bbcodeout\" title=\"
elxanil\u0259r - bo\u015f ba\u015fl\u0131q - bu bar\u0259d\u0259 ilk s\u0259n yaz!\" rel=\"nofollow\">
elxanil\u0259r)
\n, t\u00fcrkl\u0259rin v\u0259 ya t\u00fcrkdilli s\u00fclal\u0259l\u0259rin (baxma:
s\u0259lcuqlar\" class=\"bbcodeout\" title=\"
s\u0259lcuqlar - bo\u015f ba\u015fl\u0131q - bu bar\u0259d\u0259 ilk s\u0259n yaz!\" rel=\"nofollow\">
s\u0259lcuqlar)
\n, (baxma:
q\u0259zn\u0259vil\u0259r\" class=\"bbcodeout\" title=\"
q\u0259zn\u0259vil\u0259r - bo\u015f ba\u015fl\u0131q - bu bar\u0259d\u0259 ilk s\u0259n yaz!\" rel=\"nofollow\">
q\u0259zn\u0259vil\u0259r)
\n, (baxma:
xar\u0259zm\u015fahlar), (baxma:
a\u011fqoyunlular\" class=\"bbcodeout\" title=\"
a\u011fqoyunlular - bo\u015f ba\u015fl\u0131q - bu bar\u0259d\u0259 ilk s\u0259n yaz!\" rel=\"nofollow\">
a\u011fqoyunlular)
\n, (baxma:
qaraqoyunlular\" class=\"bbcodeout\" title=\"
qaraqoyunlular - bo\u015f ba\u015fl\u0131q - bu bar\u0259d\u0259 ilk s\u0259n yaz!\" rel=\"nofollow\">
qaraqoyunlular)
\n, (baxma:
s\u0259f\u0259vil\u0259r), (baxma:
\u0259f\u015farlar), (baxma:
qacarlar\" class=\"bbcodeout\" title=\"
qacarlar - bo\u015f ba\u015fl\u0131q - bu bar\u0259d\u0259 ilk s\u0259n yaz!\" rel=\"nofollow\">
qacarlar)
\n idar\u0259si alt\u0131na ke\u00e7m\u0259sin\u0259 baxmayaraq, dem\u0259k olar bu d\u00f6vl\u0259t he\u00e7 vaxt \u00f6z irani kimliyini itirm\u0259yib. bunun haqq\u0131nda
johann wolfgang von goethe bel\u0259 yaz\u0131r:
\r\n
\r\n
"Biz indi diqq\u0259timizi s\u00fclhp\u0259rv\u0259r, m\u0259d\u0259ni xalqa - farslara y\u00f6n\u0259lts\u0259k, - ona g\u00f6r\u0259 ki, bu \u0259s\u0259r onlar\u0131n poeziyas\u0131ndan ilhamlan\u0131b - hal-haz\u0131rki d\u00f6vr\u00fc ba\u015fa d\u00fc\u015fm\u0259k \u00fc\u00e7\u00fcn daha erk\u0259n zamanlara n\u0259z\u0259r yetirm\u0259liyik. Bu h\u0259mi\u015f\u0259 tarix\u00e7il\u0259r\u0259 q\u0259rib\u0259 g\u00f6r\u00fcnm\u00fc\u015fd\u00fcr ki, baxmayaraq ki, bu \u00f6lk\u0259 h\u0259r d\u0259f\u0259 d\u00fc\u015fm\u0259nl\u0259r t\u0259r\u0259find\u0259n f\u0259th edilib, z\u0259bt edilib v\u0259 h\u0259tta, m\u0259hv edils\u0259 d\u0259, h\u0259mi\u015f\u0259 \u00f6z xarakterind\u0259 m\u00fc\u0259yy\u0259n milli \u00f6z\u0259yi qoruyub, saxlam\u0131\u015f v\u0259 tezlikl\u0259, bu m\u0259\u015fhur "milli fenomen" yenid\u0259n ba\u015f qald\u0131rm\u0131\u015fd\u0131r."\r\n
\r\n
"Wenn wir uns nun zu einem friedlichen, gesitteten Volke, den Persern, wenden, so m\u00fcssen wir, da ihre Dichtungen eigentlich diese Arbeit veranla\u00dften, in die fr\u00fcheste Zeit zur\u00fcckgehen, damit uns dadurch die neuere verst\u00e4ndlich werde. Merkw\u00fcrdig bleibt es immer dem Geschichtsforscher, da\u00df, mag auch ein Land noch so oft von Feinden erobert, unterjocht, ja vernichtet sein, sich doch ein gewisser Kern der Nation immer in seinem Charakter erh\u00e4lt und, ehe man sich's versieht, eine altbekannte Volkserscheinung wieder auftritt."\r\n
\r\n\u0259lb\u0259tt\u0259 ki, bunun s\u0259b\u0259bi 18-ci \u0259srin sonlar\u0131na kimi
iran m\u0259d\u0259niyy\u0259tinin - dilinin, \u0259d\u0259biyyat\u0131n\u0131n,
mifologiyas\u0131n\u0131n, musiqisinin, inc\u0259s\u0259n\u0259tinin \u015f\u0259rqd\u0259 dig\u0259r m\u0259d\u0259niyy\u0259tl\u0259r il\u0259 m\u00fcqayis\u0259d\u0259 daha n\u00fcfuzlu, t\u0259siredici g\u00fcc\u0259 v\u0259 q\u0259dim \u0259n\u0259n\u0259l\u0259r\u0259 malik olmas\u0131ndad\u0131r. fars dili \u015f\u0259rqd\u0259 tarix\u0259n h\u0259mi\u015f\u0259
aristokratiyan\u0131n dili olub v\u0259 idar\u0259edici z\u00fcmr\u0259 \u00f6z\u00fcn\u00fc adi xalqdan f\u0259rql\u0259ndirm\u0259k \u00fc\u00e7\u00fcn bu dild\u0259 dan\u0131\u015f\u0131b, bu m\u0259d\u0259niyy\u0259t\u0259 \u00f6z\u00fcn\u00fc inteqrasiya edib, n\u0259tic\u0259 etibaril\u0259 d\u0259 farsla\u015f\u0131b. nec\u0259 ki, bir vaxtlar
frans\u0131z dili avropa zad\u0259gan ail\u0259l\u0259ri aras\u0131nda ox\u015far statusa malik olub, fars dilinin d\u0259 statusu \u015f\u0259rqd\u0259 eyni olub. iran "m\u00fclk\u00fcn\u00fc" \u0259l\u0259 ke\u00e7irmi\u015f yad h\u00f6kmdarlar q\u0259dim iran h\u00f6kmdarlar\u0131n\u0131n istifad\u0259 etdiyi titul -
\u015fah\u0259n\u015fah titulundan istifad\u0259 edib, bir \u00e7ox hallarda yazd\u0131qlar\u0131 \u015feirl\u0259rd\u0259 \u00f6zl\u0259rini iran mifologiyas\u0131n\u0131n q\u0259hr\u0259manlar\u0131na b\u0259nz\u0259dibl\u0259r. diplomatiyan\u0131n dili d\u0259 \u015f\u0259rqd\u0259 uzun m\u00fcdd\u0259t
fars dili olub.
\r\n
\r\n\u00fcmumiyy\u0259tl\u0259, lap sad\u0259 n\u00fcmun\u0259 il\u0259 izah edilm\u0259li olsa, t\u0259s\u0259vv\u00fcr edin ki, afrikadak\u0131 hans\u0131sa bir q\u0259bil\u0259 ba\u015f\u00e7\u0131s\u0131 he\u00e7 bir t\u0259lim v\u0259 t\u0259rbiy\u0259 prosesind\u0259n ke\u00e7m\u0259d\u0259n birba\u015fa ab\u015f-a prezident t\u0259yin edilir. sizc\u0259 bu adam bu n\u0259h\u0259ng
superg\u00fcc\u00fc \u00f6z q\u0259bil\u0259sini idar\u0259 etdiyi \u0259n\u0259n\u0259l\u0259r\u0259 uy\u011fun olaraq idar\u0259 ed\u0259r, yoxsa
ab\u015f-da uzun ill\u0259rdir oturu\u015fmu\u015f olan qayda v\u0259 qanunlara uy\u011fun olaraq? m\u0259ntiqli d\u00fc\u015f\u00fcnm\u0259yi bacar\u0131rsa, g\u00f6r\u0259r ki, \u00f6z \u0259n\u0259n\u0259l\u0259ri, \u00f6z m\u0259d\u0259niyy\u0259ti
amerikan m\u0259d\u0259niyy\u0259tinin yan\u0131nda daha c\u0131l\u0131z v\u0259 daha yet\u0259rsizdir, v\u0259 m\u0259ntiqli olaraq da, bu adam ilk \u00f6nc\u0259 geyim kodunu d\u0259yi\u015f\u0259r, dili \u00f6yr\u0259nm\u0259y\u0259 \u00e7al\u0131\u015far, musiqi, yem\u0259k z\u00f6vq\u00fcn\u00fc bel\u0259 d\u0259yi\u015f\u0259r, d\u00f6n\u00fcb olar amerikan v\u0259 \u0259vv\u0259lc\u0259d\u0259n m\u00f6vcud qaydalarla da d\u00f6vl\u0259ti idar\u0259 ed\u0259r. eyniyl\u0259, q\u0259dim d\u00f6vrl\u0259rd\u0259 \u0259cn\u0259bi s\u00fclal\u0259l\u0259rin farsla\u015f\u0131b iran\u0131 idar\u0259 etdiyi kimi...
-*\r\n
\r\n
qeyd.\r\n
s\u0259hv etmir\u0259ms\u0259, bir d\u0259f\u0259 vikipediyada bir az\u0259rbaycanl\u0131 istifad\u0259\u00e7i bir iranl\u0131 istifad\u0259\u00e7iyl\u0259 m\u00fczakir\u0259 aparark\u0259n, p\u0259hl\u0259vil\u0259rin fars \u0259silli s\u00fclal\u0259 oldu\u011funa g\u00f6r\u0259 vaxtil\u0259 iranda az\u0259rbaycan dilinin m\u0259tbuatda istifad\u0259sini qada\u011fan etdiyini yazm\u0131\u015fd\u0131. iranl\u0131 istifad\u0259\u00e7i is\u0259 cavab olaraq yazm\u0131\u015fd\u0131 ki, bunun onun etnik kimliyi il\u0259 he\u00e7 bir \u0259laq\u0259si yoxdur, \u00e7\u00fcnki p\u0259hl\u0259vil\u0259r daha \u00e7ox az\u0259rbaycanl\u0131d\u0131rlar, n\u0259inki fars: rza \u015fah\u0131n anas\u0131 g\u00fcrc\u00fcstan az\u0259rbaycanl\u0131s\u0131 olub, atas\u0131 is\u0259 mazandaranl\u0131. rza \u015fah\u0131n h\u0259yat yolda\u015f\u0131 v\u0259 m\u0259h\u0259mm\u0259d rza \u015fah\u0131n anas\u0131 tac \u0259l-m\u00fclk d\u0259 iran az\u0259rbaycanl\u0131s\u0131 olub. m\u0259h\u0259mm\u0259d rza \u015fah\u0131n h\u0259yat yolda\u015f\u0131 v\u0259 haz\u0131rk\u0131 p\u0259hl\u0259vi \u015fahzad\u0259sinin anas\u0131 f\u0259r\u0259h p\u0259hl\u0259vi d\u0259 iran az\u0259rbaycanl\u0131s\u0131d\u0131r. \u00fcst\u0259lik, haz\u0131rk\u0131 iran \u015fahzad\u0259sinin d\u0259 h\u0259yat yolda\u015f\u0131 z\u0259ncandan olan az\u0259rbaycanl\u0131d\u0131r. b\u00fct\u00fcn bunlara \u0259lav\u0259 olaraq is\u0259 haz\u0131rk\u0131 iran\u0131n dini lideri d\u0259, *\nyar\u0131 az\u0259rbaycanl\u0131\n iran h\u00f6kum\u0259tind\u0259 xeyli nazir d\u0259, ba\u015f q\u0259rargah r\u0259isi d\u0259 az\u0259rbaycanl\u0131d\u0131r. ancaq d\u00f6vl\u0259t yen\u0259 d\u0259 iran d\u00f6vl\u0259tidir. -*\r\n
\r\n
istinad.\r\n
#1994DA\" rel=\"nofollow\">goethe
![\"link\"](\"foto/External-Link.png?ver=22\")
",
"image": {
"@type": "ImageObject",
"url": "https://static.soz6.com/assets/imgs/fblogo.webp"
},
"publisher": {
"@type": "Organization",
"name": "soz6.com",
"logo": {
"@type": "ImageObject",
"url": "https://static.soz6.com/assets/imgs/fblogo.webp",
"height": 178,
"width": 178
}
},
"description": null
}
üzv ol
