1. qısa versiya - zehnimizin ağrı, çətinlik, travma və problemlərin öhdəsindən gəlmək üçün yaratdığı mexanizmlərdir. məsələn uşaqlıq dövründə cinsi istismara məruz qalmış birinin, yetişkinlik dövründə bu hadisəni tamamilə unutmuş olması müdafiə mexanizmlərinə örnək olaraq göstərilə bilər. zehin bu hadisəni unutmuş kimi edərək canlının daha uzun müddət həyatına davam etməsi üçün şərait yaradır. bu qavram ilk dəfə Sigmund Freud tərəfindən ortaya atılsa da məşhurlaşması Sigmund'un qızı Anna Freud ilə gerçəkləşmişdir.
(baxma: defense mechanisms)

uzun versiya - insanlıq olaraq uzun bir müddətdir ki dünya üzərində öz yaşamımızı sürdürürük. bunu sadəcə güclü bədənlərimiz, əzələlərimiz sayəsində yox həm də zamanla özünü müdafiə etməyi bacaran bir zehin vasitəsilə etmişik. təbiətdə, cəmiyyətdə və ya özü ilə mübahisədə stres altında qalan, problem ilə üzləşən zehin bəzi ‘üsullardan’ istifadə edərək min illər boyunca bizi həyatda saxlayıb. bu üsulların, mexanizmlərin bəziləri:

1. hədəf dəyişdirmə (yerdəyişdirmə, displacement)
sahib olduğumuz əsəbi orjinal hədəfə yox, başqa bir insana yönəldərək gerçəkləşdirilir. məsələn müdürü ilə mübahisə etmiş insan, içində yığılmış əsəbi müdürə yönəldə bilmədiyinə görə əsəbini evdəki həyat yoldaşına yönəldir. həyat yoldaşı da qarşısındaki insana heç nə edə bilmədiyi üçün əsəbini uşağından çıxarır.

2. Basdırma (repression)
qısa versiyadaki situasiya basdırma mexanizminə bir örnəkdir. zehin, problemi çox dərinlərdə gizlədərək ona çatmağımıza və problemlə üzləşib stres yaşamağımıza mane olur. uşaqlıqda yaşanan travmaların xatırlanmaması və s.

3. Tamamilə rədd etmək (inkar, denial)
Ən çox istifadə edilən mexanizmlərdən biridir. əsasən yaxınlarını itirmiş insanların bu mexanizmi istifadə etdiklərini görmək olar. bu insanlar gerçəkliyi rədd edərək o insanın ölmədiyini müdafiə edir və bir müddət həqiqətən də onlar həyatdaymış kimi davranırlar. bundan başqa içki, narkotik və s. aludəçiləri də çox vaxt aludə olduqlarını rədd edərkən bu mexanizmdən istifadə edirlər.

4. Proyeksiya (projection)
bu halda insan, sahib olduğu negativ xüsusiyyətləri başqalarında görmə əyilimində olur. yalançı birinin ətrafındaki insanlara yalançı deməsi və ya ailəsini sevməyən birinin, dostuna “sən ailəndən nifrət edirsən” deməsi kimi.

5. intellektual hala gətirmə (intellektuallaşdırma, intellectualization)
social anxiety-dən əziyyət çəkən bir insana niyə evdən çıxmırsan? sualını verdiyinizdə sizə sartre ile başlayıb, nietzsche ilə davam edən və darwin ilə bitən bir mühazirə verirsə intellektuallaşdırma mexanizmindən istifadə edir. social anxietydən əziyyət çəkdiyini qəbul edə bilməyib bu üsula əl atır. təhsil səviyyəsi ortalamanın üzərində olan insanların istifadə etdikləri bir mexanizmdir.

6. geri çəkilmə (regression)
problemlə üzləşən insan, özünü rahat və məsulliyətsiz yaşadığı zamanlara, uşaqlığına geri aparır və uşaq kimi davranır. nadir də olsa rast gəlinən mexanizmlərdən biridir.

7. kompensasiya etmə (compensation)
şəxsin uğursuz olduğu sahələri geriyə çəkib uğurlu olduqlarını göz önünə gətirməsi. məsələn universitetdə dərslərində uğursuz olan bir tələbənin, söhbət universitetdən gedərkən söhbəti uğurlu olduğu rəsm çəkmə mövzusuna gətirməsi.

8. fantaziya - xəyal dünyasında yaşamaq.
əlbəttə ki xəyal qurmaq və onlara doğru ilərləmək olduqca pozitif bir şeydir. lakin zamanın böyük hissəsini xəyal dünyasında və saxta dünyalarda keçirmək insan yaşamına negatif təsirlər göstərəcək. məsələn gerçək dünyada uğurlu ola bilməyən şəxsin video oyunlar oynayaraq orada uğurlu olması və artıq o dünyada yaşamını sürdürməsi.

son - psixoloji müdafiə mexanizmləri qorxaq insanların, zəiflərin istifadə etdikləri şeylər deyil. hamımız günlük həyatda bunları istifadə edirik və bunlar sayəsində həyatda qalırıq. lakin fikrimcə bunların fərqində olub, bu mexanizmləri yerində istifadə etmək olduqca önəmlidir. bu da təbii ki özümüzü müşahidə etməklə, özümüzü daha yaxşı tanımaqla əldə edilə biləcək bir şeydir. psixoloji müdafiə mexanizmlərini diqqətli bir şəkildə istifadə etməyimiz diləyi ilə.