5. müxtəlif növləri var, ancaq mən görüb anlaya bildiyim növlərindən danışmaq istəyirəm.

1) sosial şəbəkələrdəki azərbaycan gənci.

a) aktivist gənc.
interneti kəşf edib, təsadüfən virtual dostlarından biri ona təşkilatdan söhbət açır, siyasətdən bir pox anlamayan gəncimizin də gözlərinə işıq gəlir, elə bil. siyasəti "azadlıq!", "istefa!" şüarlarından ibarət sanır. yavaş-yavaş dostları çoxalır, təşkilat hesabına hamı ona hörmət qoyur. küçədə bir işə yaramayan fikirlərinin "dostları" tərəfindən dəyərləndirildiyini görmək yaxşı təsir edir. sonra mitinqə çıxır, polis tərəfindən tutulur, azadlığa çıxır, bunu da vətən üçün nəsə eləmək kimi qiymətləndirir. halbuki oturub fikirləşsə, vətən üçün eləyə biləcəyi 100 cür şey tapar. bilmir ki, təşkilatdan ayrılsa, həmin "dostlar" itib batacaq. ümumiyyətlə, bir məqsəd üzərinə qurulan dostluqlara inanmıram. kaş ki, bunu onlar da anlasaydılar.
twitter-dən ad çəkmədən ona-buna söz soxur, dövlətin pis-yaxşı hər işinə mız qoyur, arada bloq yazır, dostlarıyla görüşüb içir, azad seksi müdafiə edir, bununla da özünü azad gənc sayır. belələri küçədə qışqıra bilməyəcəkləri sloqanları facebook-da yazıb like toplamaqdan o yana gedə bilməyəcəklər.

b) interneti facebook-dan ibarət sanan gənc.
çox güman ki, facebook-a hər axşam "darixiram =(((" kimi statuslar yazır. hələ twitter-i kəşf edibsə, eşşəyimiz öldü. qısa statuslarını ora yazacaq bundan sonra. "ütü əlimi yandırdı" , "dırnağım qırıldı" , "filankəs mənə belə kompliment dedi ^_^"
belə şeylər yazmaqdansa, oturub bir az oxusa, maariflənsə və ağıllı-başlı şeylər yazsa, yəqin ki, qiyamət qopar.
hələ haqqında danışdığım qadın cinsinin nümayəndəsidirsə, dərdin böyüyü ondadır.
oxuduğu sadəcə dini səhifələrdir, google axtarışa "sevgi wekilleri" yazıb axtarır, attestatda azərbaycan dili fənnindən qiyməti 5-dir, amma hələ də azərbaycan əlifbasında w hərfinin olmadığını bilmir.
oğlandırsa, ramil səfərovun şəkillərini paylaşıb, "veteni bele qoruyarlar blet!" kimi cümlələr yazır, bəzən allahın adı keçən statuslar paylaşır, bəzən də döşləri bayırda qalmış qız şəkilləri. qaqaş konkret ingilis bayrağıdı, hansı məqsədə qulluq etdiyi məlum deyil.
hər iki cümləsindən biri də "özünü tanı!" "özünə hörmət qoy!" olur bunların.
interneti bilmədiyi şeylərə görə yox, bildiyi şeylərə görə istifadə edir bu tip gənclər. yeniliyə açıq deyillər. necə böyüyüblərsə, elə də davam edəcəklər. onlar üçün konkret bir yol var və başqa yola keçmək padlodu.

c) saxta marjinal gənc.
özünü tapmayan gənclərdir. onun-bunun sözləri, aforizmaları ilə bir nəticə əldə etməyə çalışırlar. insanların dəyərlərini təhqir edib öz dəyərlərinin düz olduğunu fikirləşirlər. onlara görə dinə inanan, dövləti devirməyə çalışan, hətta sadəcə özü üçün yaşayan insanlar belə axmaqdırlar. sadəcə onlar düzdür. onlar fərqlidir. fərqli sandıqları bir neçə nəfər var, hansı ki onları öz gözlərində çox böyüdürlər, onların yediyi hər poxu az qalır qaldırıb dağ başına qoysunlar. səhv-düz demədən. mənə görə onlar marjinal yox, saxta marjinal gənclərdir. çünki nə etmək istədiklərini heç özləri də bilmirlər. külək hansı tərəfə əssə, onlar da kiçik qum dənəcikləri kimi həmin tərəfə sovrulurlar. və bir gün dalğa onları palçığa çevirir.


2) milli adət-ənənələrimiz və mentalitetlə yaşayan gənc.

a) qız versiyası.
5-ci sinifə kimi məktəbə hər gün anası ilə gedib-gəlib çox güman. hobbisi türk seriallarına baxmaqdır. türk müğənnilərinin sevgiyə aid mahnılarını dinləyib, həyatında heç vaxt aşiq olmasa belə kədərlənir. seriallardakı həyatlara həsəd aparır, ancaq soruşsan, ona görə ən önəmli olan ədəbi ilə oturub-durub vaxtı çatanda öz təmizliyi ilə ərə getməkdir. 11-ci sinifi qurtarmağa az qalmış nişanlanırlar bəziləri. ya da həkimlik oxumaq üçün atu-ya qəbul olub, axıra kimi gedə bilmirlər. getsələr belə, diplomu sadəcə cehiz kimi aparacaqlar. əgər ailəsi çox sıxmırsa, bir sevgili tapıb ona hər gün naz edəcəklər. 4 il görüşüb, sonunda nişanlanacaqlar. * valla kimdən soruşuram hamısı deyir 4 ildi tək dərdləri diplom alıb ərə getməkdi. bundan başqa maraqları olmur. ara-sıra varisin kitablarını oxuyurlar, evləndikdən sonra xəyallarındakı sevgini yaşayacaqlarnı ümid edirlər, ancaq qaynananı hesaba qatmayıblar yəqin.
ən pisi isə odur ki, həyatlarına yön verən valideynləri onları inqubator cücəsi kimi yetişdirir. niyə bir qızın tək dərdi evlənmək olsun axı.

b) oğlan versiyası.
məktəbin son illərində tualetdə siqaret çəkməklə başlayır həyatları. ümumiyyətlə, bu tip gənclərin həyatı məktəb bitəndən sonra başlayır. kimisi əsgərliyə gedir, həyatın əsl üzünü görür, kimisi də 150 balla universiteti qazanır, ora sadəcə gününü keçirtmək üçün gedir. 99 faizinin qəlyan çəkib tüstü buraxan vəziyyətdə şəkli var. onlar üçün yaxşı oğlan və yaxşı qız anlayışı var, bu anlayışa zidd olan hər şey ayıbdı, tərbiyəsizlikdi. tində dayanıb təsbeh fırladır bəziləri, onun-bunun qızının əndamına ağzının suyunu axıdarkən bir tərəfdən də ana-bacı söhbəti edib dindən danışırlar.
yüzüylə fırlanıb axırda analarının seçdiyi qızla ailə həyatı qururlar. kitab oxusalar, sadəcə vorların həyatını oxuyarlar, youtube-a sadəcə meyxana dinləmək üçün girirlər.

göründüyü kimi, gəncliyimiz çox bərbad bir vəziyyətdədir. yenilikçi gənclərimiz çox azdır. 95 faizi bildiklərini təkrarlayan, başqa mühitlərə maraq salmayan gənclərdir, təəssüf ki. inanmıram ki, nə vaxtsa düzələcək, ancaq düzəlməsini çox istərdim. deyəcəksiniz ki, bu dastanı bura niyə yazmısan, onsuz da hamımız bilirik. pis olanı da budur ki, hamımız bilirik. heç nə də edə bilmirik.