5. həyatı rəqabətdən ibarət olan cins. daimi olaraq yarış içindədirlər. mübarizə apardığı sahə nə olur olsun, bir məqsədləri var: ən yaxşı olmaq. istər fiziki güc və görünüşdə, istər zəkada, istər pulda, istər duyğusallıqda, istər panyatkada və s. həmişə məqsəd bəllidir. mənə elə gəlir ki, uduzduğunu boynuna alan, ala bilən kişi yoxdur. o əgər zəifliyini qəbul etsə, həyat onun üçün bitmişdir, başına güllə çaxa bilər. amma vəziyyət o qədər də sadə deyil. məsələ burasındadı ki, heç birimiz məğlubiyyəti qəbul etmirik. daha doğrusu əzici əksəriyyətimiz. tutalım iki kişi qaçış yarışı edir, ya da nəsə üstündə dava edir. məğlub olan tərəf psixi travma ala bilər* şişirtdim , amma o bu "mübarizə kriteriyasının" vacib olmadığını özünə yeridəcək. deyəcək ki, əvəzində * zato mən başqa şeydə rəqibdən yaxşıyam. məncə hamımızın belə təsəlliləri var. onlarsız məğlubiyyəti şərtsiz qəbul edərdik və bu bir fəlakət olardı. kritik vəziyyət təbii ki, birbaşa bir qadın uğrunda gedən mübarizə zamanıdır. artıq burda uduzan kişinin özünü təsəlli etməsi çox çətin olur. çünki bütün mübarizələrin, yarışların sadəcə bir səbəbi var: qadın istər bilincli olsun, istərsə də şüur altında olsun. qadın uğrunda mübarizədən məğlub ayrılmaq buna görə daha çox sarsır. təsəlli mövzusu az olur. dostlarının dediyi "o qız peşman olacaq", "səndən yaxşısını çətin ki tapar" kimi cümlələr məncə müəyyən qədər kömək edir.
heyvanlar aləmində erkəklərin mübarizəsi daha sadədir. mübarizə kriteriyaları sadədir. bəzilərində sadəcə fiziki güc, bəzilərində sadəcə fiziki görünüş, qurbağalarda güclü rezonatorlar və s. məğlub olan erkəklər sadəcə olaraq nəsillərini davam etdirə bilmirlər. özlərini öldürə bilmirlər, bəlkə də yalnız yaşaya bilməyib ölürlər. psixi olaraq də nə kimi travma keçirdiklərini isə araşdırmaq lazımdır. əvvəllər insanlarda da məğlubiyyətin ciddi "cəzaları" var idi. keçmişdə əksər kişilər. yaxın keçmişdə isə əsasən zabitlər məğlubiyyətə dözə bilməyib özlərini öldürə bilirdilər. zabitləri həyatı müharibədən, silahdan ibarət idi. bu sahədə məğlub olmalarını təsəlli edəcək heçnə yox idi, ona görə intihara əl atmaları başa düşüləndir. zabitlər həm də qanunla qadağan olunana qədər böyük məmnuniyyətlə duellərə də gedirdilər. belə ki, təkbətək mübarizədə məğlub olan onsuz da ölməli idi və duel də məhz bunun üçün şərait təklif edirdi. indi tək-tük hallarda kişilər müxtəlif "mübarizə kriteriyalarında" məğlub olduqlarına görə özlərini öldürürlər. məncə kişilərin intiharlarının əksəriyyəti məhz bu məğlubiyyətlərə görədir.
indi cəmiyyətdə kişilərin mübarizə kriteriyaları həddindən artıq çoxdur və qəlizdir. hansı kriteriyalarda üstün olan kişilərə qalibiyyət vermək lazım olduğunu heç qadınlar özləri bilmir, nəinki biz kişilər. bunun yaxşı ya da pis olduğuna siz qərar verin.
dəqiq bildiyim bir şey var. kişilərin daim mübarizə, yarış içində olması onlar arasında təbii seçmənin daha amansız olmasına, təkamüllərinin daha sürətli getməsinə səbəb olub. bu səbəbdən kişilər fiziki, biraz ümumiləşdirdikdə həm də zehni cəhətdən qadınlardan daha yaxşı inkşaf edib. məhz bu yarışa görə.