S Ö Z A L T I

i̇qbal bano | musiqi

1928-ci ildə (bəzi mənbələrə görə 1935-ci ildə) Dehlidə anadan olmuş müğənni. o daha çox qəzəl oxumaqda ixtisaslaşmış və Malika-e-Ghazal, yəni "Qəzəl kraliçası" adı ilə Hindistanda və Pakistanda məşhurlaşmışdır.
1952-ci ildə Pakistana köçür və burada evlənir. Evlənərkən yoldaşından heç vaxt ondan oxumağı kəsmək tələbi etməməsini, əksinə onu dəstəkləməsi üçün söz verməsini istəyir, yoldaşı ölənə qədər verdiyi sözü tutur. Artıq 1950-ci illərdə bir "star" olur. O, urdu dili ilə yanaşı fars dilində də qəzəllər oxuyub. Həmçinin, qəzəllərdən savayı acların halına acıyan şeirlər də ifa etmişdir.
Pakistanda Məhəmməd Ziya-ül-Həqqin hakimiyyətə gəlməsi ilə cəmiyyətin islamlaşdırılmasına başlanılır. Əlbəttə, şəxslərin, xüsusən qadınların geyimləri ilə bağlı məhdudiyyətlər qoyulur. Bunlardan biri də islama zidd olması səbəbi ilə saridir. Sari bilindiyi kimi Hindistan, Pakistan və yarımqitədəki digər ölkələrin milli geyimi sayılır.
Bu qərardan çox keçmədən İqbal Bano 13 fevral 1986 (və ya 1985) tarixində Lahorda, Al-Hamra Hall-da protest rəmzi olan qara rəngli sari geyinib auditoriya qarşısına çıxdı. Həmin tədbir əslində tanınmış şair Faiz Əhməd Faizin ildönümünün qeyd edildiyi tədbir idi və Faiz də rejimdən kamını almışdı. O, anti-faşist və mütərəqqi şeirlərinə və Zülfüqar Əli Bhutto ilə olan əlaqəsinə görə Ziya rejimi tərəfindən təqiblərə məruz qalmışdı. * 1984-cü ildə vəfat edib . Tədbirdə Bano şairin Hum Dekhenge (biz görəcəyik) qəzəlini rejimə qarşı səsləndirir. Bu, Banonun səhnədən və konsertlərdən uzaqlaşdırılmasına səbəb olur. Rəsmi etirazlara baxmayaraq, o, gizli polisin girişi olmayan bağ evlərində tamaşaçılar üçün çıxış etməyə davam etdi.
Bu gün - 21 aprel Pakistanda İqbal Banonun şərəfinə "Qara sari günü"dür.

2019-cu ildə İqbal Banonun 81 yaşına həsr olunmuş Quql dudl

davide moscardelli | idman

(bax: maraqlı faktlar)
verdiyi sözlərdən ötürü 7 il boyunca saqqalını qırxa bilməyən keçmiş italyan hücumçu.

2 fevral 2013 tarixində "bologna avropa turnirlərində iştirak edənə qədər saqqalımı uzadacağam" dedi və bologna avropada oynaya bilmədi. sonra lecce-ə transfer olduqdan sonra əgər lecce serie b-ə çıxarsa qırxacağını dedi. lecce həmin il serie b-ə çıxa bilmədi. sonra transfer olduğu arezzo serie b-ə yüksələrsə üzünü qırxacağını dedi. amma o da olmadı. və 2020-ci ildə 40 yaşında karyerasını bitirdi. o karyerasını bitirəndən sonra bu il bologna 32 turdan sonra 59 xalla 4-cü yerdədir və yəqin ki avropaya gedəcəklər(avropaya getmək üçün ən az 7-ci olmaq lazımdır). lecce isə 2018-də serie b-ə hətta 2019-da serie a-a yüksəldi. elə yəqin komandaları onun saqqalının ağırlığı geri salırmış. indilərdə isə məşqçilər korpusunda işləyən davide saqqal saxlamaqdan xoşu gəldiyini və mırta saxlayacağını dedi. saqqal uzatmamışdan əvvəl isə belə görünürdü:

stolipin qalstuku | tarix

stolipin çar rusiyası dövründə nazirlərdən biri idi, və əsas da aparıcı adam idi. tarixə stolipin islahatları adı ilə də düşmüşdü. amma bu islahatların bir qara tərəfi də var idi ki, o çoxlu insanlar öldürürdü. stolipin qalstuku isə onun qərarı ilə boyunlara keçirilmiş edam ipinə deyilirdi. (bax: qəribə deyimlər)

edip | mədəniyyət

Yunan mifologiyasında atasını bilmədən öldürərək * öldürdüyü adamın öz atası olduğunu bilməyib və anası ilə evlənmiş Thebes kralı.

Rəvayətə görə, edipin atası louis gələcəkdə oğlu tərəfindən öldürüləcəyi haqqında xəbərdarlıq alır. Buna görə oğlu edip doğulan zaman onu cithaeronda ölümə tərk edirlər. Lakin çobanlardan birinin uşağa yazığı gəlir və öz övladları kimi böyüdürlər.
Edip Thebesə gedən zaman yolda atası louis ilə qarşılaşır və onu öldürür. Thebes yolundakı sfinks insanlara suallar verir, cavab verə bilməyənləri öldürürmüş. Edip bütün suallara cavab verdiyindən, sfinks özünü öldürür. Edip thebesə gələrək özünü kral elan edir və dul qalmış anası ilə evlənir* Anası olduğunu bilmədən . Homerin dediyinə görə, edip həyat yoldaşının əslində anası olduğunu öyrəndikdən sonra özünü asmışdır.
Edip anasına qarşı olan istəyi və onunla evlənməsi ilə Freudun edip kompleksi anlayışına da ilham olmuşdur.

yamayka valyuta sistemi | iqtisadiyyat

bretton vuds valyuta sistemi çökdükdən sonra 1976cı ildən bu sistem fəaliyyət göstərirdi. yamayka valyuta sistemində qızıl rəsmən pula çevrilmə funksiyasını itirdi. yəni qızıl demonetizasiya olundu. amma dövlətin ehtiyatı kimi saxlamaq olar. məsələn bizim ölkə də keçən ildən çoxlu qızıl ehtiyatı yaratdı.
zaman-zaman bu sistemə də dəyişikliklər edilməyə başlandı.
valyuta problemləri üzrə qarşılıqlı təsir və məsləhətlər yolu ilə beynəlxalq valyuta əməkdaşlığına yardımçı olmaq

dünya ticarətinin balanslaşdırılması və gücləndiril­məsi üçün yaxşı mühitin yaradılması
rəqabətə çağıran valyutanın devalvasiya olunmasından qaçmaq
valyuta üzrə qarşılıqlı münasibətlərin möhkəmləndirilməsinə tərəfdar olmaq, valyuta kursunun sabitliyinə köməklik etmək
dünya ticarətinin inkişafını nəzərdə tutan, valyuta müba­diləsində məhdudiyyəti aradan qaldırmaq və çoxtərəfli ödəmə sisteminin yaradılmasına köməklik göstərmək
milli və beynəlxalq səviyyədə inkişaf üçün dağılma tədbirləri tətbiq etmədən üzv olan ölkələrə onların ödəmə balanslarında düzəlişlər edilməsi üçün müvəqqəti əsasda maliy­yə vəsaiti vermək
üzv olan ölkələrdə beynəlxalq ödəmə balansları üzrə qıtlığın miqyası və davam etməsi ixtisar edilsin,beynəlxalq valyuta münasibətlərində ölkələrin əxla­qını və beynəlxalq valyuta sisteminin vəziyyətini müşahidə etmək,qısa və orta müddətə kreditlər vermək və sə bunlara daxil idi.

i̇qbal bano | musiqi

davide moscardelli | idman

stolipin qalstuku | tarix

edip | mədəniyyət

yamayka valyuta sistemi | iqtisadiyyat

virus ★ wiki | elm

kiçik ölçülü, sadə quruluşa malik, heyvan, bitki və bakteriya kimi canlıların hüceyrələrində çoxala bilən, canlı ilə cansız arasındakı sərhəd olan infeksion mikroorqanizm. Adı öz mənşəyini latın dilindən götürmüş - "zəhər" mənasını verir. virusların araşdırılması ilə mikrobiologiyanın məşğul olan sahəsi virologiya adlanır.

ilk dəfə fransız alim Louis Pasteur quduzluğa səbəb olan patogen orqanizmi tapa bilmədiyinə görə, optik mikroskopla görünə bilməyəcək patogenlərin varlığı haqqında fərziyyə irəli sürdü. 1884-cü ildə fransız mikrobioloq chamberland üzərindən axan məhluldan bakteriyaları tutub saxlaya bilən süzgəc hazırladı. 1892-ci ildə isə rus bioloq dmitri ivanovsky bu süzgəcdən istifadə edərkən, tütün mozaikası virusunu kəşf etdi. məhlulun tərkibində olan ovulmuş tütün yarpaqları bu süzgəcdən keçdikdən sonra belə infeksiya yoxa çıxmamışdı. ilk başlarda, ivanovski xəstəliyin səbəbinin bakteriyalar tərəfindən ifraz olunan toksinlər olduğunu düşündü. O dövrdə dəbdə olan və orta insan ömrünün 40 ildən 70 ilə qaldırılmasında mühim rol oynayan " xəstəliklərin mikrob nəzəriyyəsi" dəbdə olduğuna görə, belə düşünülürdü ki, ən kiçik canlılar bakteriyalardır və buna görə də bütün infeksion orqanizmləri bu süzgəc saxlaya bildiyinə görə infeksiyaya səbəb hər hansı bir orqanizm yox, elə toksindir. ancaq 1898-ci ildə holland mikrobioloq Martinus beijerinck təcrübələri təkrarladı və infeksiyanın səbəbinin yeni həyat formaları - viruslar olduğunu qəbul elədi. O müşahidə etdi ki, həmin canlılar bölünməkdə olan hüceyrələrdə çoxalırlar, ancaq o, onların maye şəkildə olduğunu güman etdi və onları " contagium vivum fluidum" ("mayedə həll olmuş halda yaşayan mikroblar") adlandırdı. ancaq sonra wendell stanley onların maye halda yox, bərk halda olduğunu sübut etdi. həmin ildə loeffler və həmkarı ilk heyvan mənşəli virusu ( apthovirus) kəşf etdi.


Louis Pasteur


dmitri ivanovsky

20-ci əsrin əvvəllərində artıq bakteriyaları da yoluxduran və bakteriofaq adlandırılan viruslar kəşf edildi. ilk başlarda bu tipli viruslar tipoid və xolera kimi bakteriyalar tərəfindən törədilən xəstəliklərin müalicəsi üçün mümkün vasitə kimi görünsə də, penisillinin kəşfi ilə öz əhəmiyyətini itirdi, ancaq hal-hazırda bakteriyalarda antibiotikə qarşı yaranmış müqavimətə görə yenidən bu tipli viruslar tədqiq olunmağa başlayıb. 1906-cı ildən başlayaraq viruslar bitkilər ve heyvan toxumalarının üzərində yetişdirilməyə başladı. 1931-ci ildə abşlı patologiya üzrə mütəxəssislər adi qrip virusu və bir sıra virusları mayalanmış toyuq yumurtalarının üzərində yetişdirməyi bacardılar. ilk dəfə 1949-cu ildə insan embriyonlarında, heyvan toxuması istifadə edilmədən viruslar ( polioviruslar) yetişdirildi.

Digər önəmli nailiyyət 1931-ci ildə alman mühəndisləri Ruska və Knoll-un elektron mikroskopu kəşf etməsi ilə virusların görüntülərinin əldə edilməsi idi. 1935ci ildə məlum oldu ki, tütün mozaikası virusu demək olar ki, zülallardan ibarətdir. Ancaq sonradan virusların 2 hissədən ibarət olduğu məlum oldu: zülal və nuklein turşusu. 1941-cı ildə x-şüa diffraksiyası üsulu ilə kristallaşdırımış virusun görüntüləri əldə edildi. 1955-ci ildə isə bu şəkillərə əsasən, rosalind franklin adlı gözəl xanım virusların tam quruluşunu kəşf etdi. Hansı ki, onun bu üsul ilə həmkarları ilə etdiyi digər kəşflər, onun həmkarlarına 1962-ci ildə "nobel mükafatı" qazandırdı. bütövlükdə 20-ci əsrin ikinci yarısında 2000-dən çox virus tam ətraflı şəkildə tədqiq olundu.



elektron mikroskop




rosalind franklin

Virusların mənşəyi indiyədək dəqiq bilinməsə də, yer kürəsində ilk həyat yarandıqdan bəri var olduqları ehtimal olunur, ancaq indiyədək ortaya mənşələri barədə 3 mühim hipotez atılmışdır:

- regressiv hipotez və ya cırlaşma hipotezi: bu hipotezə görə başlanğıcda viruslar böyük hüceyrələrdə parazit kimi həyat fəaliyyətini davam etdirən kiçik hüceyrələr kimi qəbul oluna bilər. müəyyən müddət sonra onlar lazım olmayan genləri itirib cırlaşaraq, virus halını alır. bəzi bakteriyalar var ki ( rickettsia və chlamydia onlar daşıyıcı hüceyrələrdə virusa bənzər həyat tərzi sürür və bu fakt bu hipotezi dəstəklməyə əsas verir.)

- hüceyrəvi mənşə hipotezi: bu hipotezə əsasən viruslar iri bir orqanizmin nuklein turşularının tərkib hissələri olub, sonradan oradan xilas olmuş orqanizmlər ola bilər. Xüsusi genlər mövcuddur ki hansı ki, elmi ədəbiyyatda " tullanan genlər" adlanır, bu hipotezin də doğruluğuna ehtimal verməyə imkan verir.

- mütəşəkkil-təkamül hipotezi: digər 2 hipotezdən fərqli olaraq bu hipotez belə qəbul edir ki, viruslar yer kürəsində həyat meydana gəlməyə başladıqda ilk əmələ gələn canlılar olub. Onlar yer kürəsində həyatın meydana gəlməsi zaman baş verən vacib reaksiyalar nəticəsində (baxma: miller-urey eksperimenti əmələ gəlib.)

eyni zamanda viruslardan fərqli olan prion adlanan zülalar var ki, onlar dnt və ya rnt daşımır, ancaq heyvanlarda müxtəlif xəstəliklərə səbəb olurlar.

viruslar haqqında ən çətin məsələlərdən biri onların canlı və yaxud cansız kimi klassifikasiya olunması barədədir. onlar genetik kod kimi həyata məxsus vacib elementləri özündə birləşdirsə də özlərinin hüceyrəvi strukturları yoxdur. özlərinə lazım olan maddələri ancaq daşıyıcı orqanizmdə parazit şəkildə yaşayaraq istehsal edirlər.

viruslar quruluş cəhətdən olduqca müxtəlif formalarda olur. ölçüləri isə əsasən 20 - 300 nanometr arasında dəyişir. Demək olar ki, çoxu optik mikroskoplarla görünmür. əsasən tərkibində ağır metallar həll olmuş məhlullar tökülmüş lövhələrin üzərini elektron mikroskopları ilə müşahidə etməklə onları təyin etmək olur.

tam bir virus hansı ki, virion adlandırılır, nukleid turşusu və onu qoruyan kapsid adlandırılan zülaldan ibarət olur. Kapsid virusa formanı verən hissədir və bu formanın özü virusun genomunda kodlaşdırılmış şəkildə olur. kodun zülallarla əlaqəli bu hissəsi nukleokapsid adlanır. ümumilikdə viruslar morfoloji xüsusiyyətlərinə görə 5 əsas formada olur:

-spiralşəkilli (helical);




-İkosaedr (20 üçbucaq üzə məxsus çoxüzlü);




-Prolate (orta basıq, qütblərə doğru meyilli);




-Qabıqlı və ya torbaşəkilli;




-mürəkkəb - yuxarıdakı halların heç birinə uyğun olmayan formada.



həmçinin genetik quruluşlarının morfoloji xüsusiyyətlərinə, onların tərkibində olan zolaqların sayına əsasən də viruslar klassifikasiya olunur.tərkibindəki nukleid turşusunun növündən asılı olaraq rnt virus və ya dnt virus adlandırıla bilər. genomları formaca xətti, dairəvi, və ya seqmentli ola bilər.zolaqların sayına görə 1 zolaqlı, 2 zolaqlı və ya bəzi hissələrdə 1, bəzi hissələrdə 2 zolaqlı ola bilər.


xətti genom



dairəvi genom



seqmentli genom

genom ölçüləri virusların növündən asılı olaraq dəyişir. Ən kiçik genom " circoviridae" adlı virusa məxsusdur ki, yalnız 2 zülalı öz genomunda kodlaşdırır, ən böyük genom isə 2500 fərqli zülalı kodlaşdıran "pandoraviruslar"-a aiddir. bir çox hallada rnt genomlar dnt genomlardan qısa olur. eyni zamanda viruslarda da genetik mutasiyalar müşahidə olunur. mutasiyalar vasitəsilə antiviral dərmanlara müqavimət də əmələ gətirə bilirlər. hüceyrəvi strukturları olmadığına görə hüceyrələr kimi bölünərək deyil, daşıyıcı orqanizmin resurslarından istifadə edərək öz nüsxələrini yaradaraq çoxalırlar.

adlandırılması və klassifikasıiyası virusların taksononomiyası üzrə beynəlxalq komitə tərəfindən təyin olunan sistem və baltimor sisteminə əsasən aparılır. İlk sistem virusların oxşar əlamətlərini əsas götürərək onlar növ, cins, sıra və s. formada klassifikasiya edir. İndiyə kimi 14 virus sırası, 143 virus ailəsi, 64 altailəsi, 846 cins və ümumilikdə 4958 növ virus təsnif olunub. baltimore klassifikasiyası isə onları özlərini nüsxələmə mexanizminə əsasən qruplaşdırır.

Tarix ərzində viruslar insanların həyatına sarsıdıcı zərbələr vurub. Onlar həm qrip, soyuqdəymə, suçiçəyi kimi ölümcül olmayan ümumi xəstəliklərə, həm də quduzluq, ebola, qiçs, sars kimi ölümcül xəstəliklərə səbəb olublar. virusların insanlara yoluxmasını və onlara yoluxmanın idarə olunmasını araşdıran virologiya sahəsi " viroloji epidemiologiya" adlanır. Yoluxuculuq vertikal və ya horizontal ola bilər. vertikal yoluxuculuğa misal olaraq, yeni doğulan körpənin "qiçs" və ya "hepatit c" ilə yoluxmuş ana vasitəsilə ana bətnində bu xəstəliyə yoluxmuş olmasını, horizontal yoluxuculuğa isə insandan insana keçən yoluxma mexanizmlərini misal gətirmək olar. horizontal yoluxuculuq virusların ən geniş yayılmış yoluxma mexanizmdir və qan, ağız suyu, cinsi yolla, nəcis və ya sidiklə təmasda olmaqla insanlar viruslara yoluxa bilər.

yoluxuculuğun yayılma sürətinə müxtəlif faktorlar - xəstəlik qeydə alınan ərazidəki insanların sayı, yaşı, yoluxanların sayı və s. öz təsirini göstərir. demək olar ki, bütün viruslarda inkubasiya periodu var ki, bu müddət ərzində onlar heç bir simptom biruzə vermirlər. Məsələn, "hiv" üçün bu rəqəm 2-20 il arası, quduzluq üçün 1 həftə- 1 il arası ola bilər. virusların yayılmasının qarşısını almaq üçün yoluxan şəxslər karantin altına alına, kütləvi tətillər elan oluna və vaksinlər istifadə oluna bilər. yayılma 1 ölkəni və ya reginonu əhatə etdikdə epidemiya, dünyaya yayıldıqda isə pandemiya adlanır.epidemiyalara, avropalı kolonistlərin amerikaya gətirdikləri çiçək xəstəliyini misal gətirmək olar. bunun nəticəsində güman olunur ki, amerikanın yerli əhalisinin 70 faizi məhv oldu və bunun nəticəsində də avropalılar orada rahat şəkildə koloniylar qura bildi. Digər bir pandemiya 1918-1920-ci iləəri əhatə edən ispan qripidir. Bu pandemiya nəticəsində müasir hesablamalara görə 100 milyon insan həyatını itirmişdir. Bu rəqəm təqribi olaraq o dövrkü dünya əhalisinin 5 faizini təşkil dir. "hiv" virusu da hal-hazırda pandemiya halını almışdır, və müasir dövrdə ən çox insanın yoluxduğu viruslardan biridir. dünyada təqribən 38.6 milyon insan hal-hazırda "qiçs" xəstəliyindən əziyyət çəkir. Dünya sağlamlıq təşkilatının hesablamalarına görə indiyə qədər 25 milyon insan bu xəstəlikdən vəfat edib. viroloji epidemiyalara 1976-cı ildə ilk dəfə qeydə alınan və əsasən qərbi afrikada yayılmış olan ebolanı da misal gətirəmək olar.

virusların onkovirus adladırılan növləri də var ki, onlar insanlarda onkoloji xəstəliklərə (bax: xərçəng) səbəb olurlar. xəçəngin baş vermə səbəbi əsasən daşıyıcının immun sistemindən asılı olsa da, "insan papillomavirusu", "hepatit b", "hepatit c", "kaposi sarcoma" virusları genetik kodda dəyişiklik yaradaraq hüceyrələrdə mutasiyalara səbəb olurlar. xüsusilə də, papiloma virusu dəri, anus və penis xərçənginin əsas səbəblərindən biridir.

viruslara qarşı müdafiə mexanizmi ya daşıyıcının öz immun sisteminin mübarizəsi ilə ola bilər və yaxud da vaksinlərin ya da antiviral dərmanların köməyilə. Vaksinaniya antiviral dərmanlarla müqayisədə həm daha effektiv, həm də daha ucuzdur. Hal-hazırda 13 növ viroloji xəstəliyi insanlardan tamamilə uzaq tuta bilən vaksinlər mövcuddur.

viruslar insanlarla yanaşı heyvanları, bitkiləri, bakteriyaları da yoluxdura bilər.çox halarda bitkilərə yoluxanlar heyanlara və insanlara, heyvanlara yoluxanlar isə insanlara və bitkilərə yoluxmur.virusların bakteriyalara yoluxan növləri bakteriofaqlar - virusların növlərinin sayının böyük hissəsini təşkil edir. eyni zamandan dünya okeanında ən çox tapılan orqanizmlər viruslardır. dünya okeanında bakteriofaqların sayı bakteriyalardan 10 dəfə daha çoxdur və hər 1 kub millimertr dəniz suyunda 250 milyon bakteriofaq mövcuddur.


tütün mozaikası virusunun tütündə törətdiyi xəstəlik



quduzluq virusuna yoluxmuş it



viruslar təkamülü sürətləndirən ən əsas faktorlardan biridir. Onlar genlərin növlər arasında ötürülməsində ən effektiv vasitə hesab olunur.onlar bakteriyaların son universal əcdadının ayrılmasından əvvələ qədər təkamüldə təkbaşına ən zəruri rolu oynayıblar.


mənbə:

https://en.wikipedia.org/wiki/Virus
https://www.britannica.com/science/virus
https://en.wikipedia.org/wiki/Louis_Pasteur
https://en.wikipedia.org/wiki/Rosalind_Franklin
https://en.wikipedia.org/wiki/Pathogen
https://en.wikipedia.org/wiki/Rabies
https://en.wikipedia.org/wiki/Tobacco_mosaic_virus
https://en.wikipedia.org/wiki/Electron_microscope

kitsch | etimologiya

millətçi vs milliyətçi | fəlsəfə

dozimetr | elm

futhark | mədəniyyət

astiqmatizm ★ wiki | sağlamlıq

Başı çəkən başmaqçı olarmış. Üstünüzə sağlıq

Astiqma- Gözün ön qatı olan buynuz qişanın deformasiyası və işığın qeyri düzgün sındırılmasının nəticəsi olaraq, torlu qişada görüntünün qeyri aydın olmasına gətirib çıxaran görmə problemidir. Bu görmə qüsurlarına və ya bulanıq görməyə gətirib çıxarır.

-Astiqmatizmin Səbəbləri Hansılardır?
Mən doğularkən təzyiqə məruz qaldığım üçün əmələ gəlib. Ümumi götürsək, Astiqmatizm genetik mənşəli və ya anadangəlmə səbəblərdən ola bilər. Anadangəlmə olmaqla yanaşı buynuz qişanın dəyişikliyinə səbəb ola biləcək xəstəliklər, infeksiyalar və zədələr nəticəsində də əmələ gələ bilər. Astiqmatizmli insanlar baxdıqları nöqtədə şəkilləri dağılmış, kənarları uzanmış olaraq görə bilirlər.

Astiqmatizmin meydana gəlməsinin daha bir səbəbi göz zərbəsi və ya göz əməliyyatı ola bilər.
(baxma: Yazarların qorxuları)
(baxma: Əməliyyatda həkimin asqırması)

Miopiya və miopiyalı astiqmatizmın əsas səbəblərindən biri keratokonus xəstəliyidir.

-Astiqmatizmin Növləri Hansılardır?
Astiqmatizm miopiya kimi zamanla əhəmiyyətli dərəcədə artma və ya azalma göstərmir. Adətən eyni şəkildə qalır. Astiqmatizm özü iki qrupa bölünür. Astiqmatizm digər işıq sındırma qüsurlarına görə təsnif edilə bilər.

‌Miopiya → astigmatizm və uzağı aydın görə bilməmək problemi
Hipermetropiya → astigmatizm və yaxını aydın görə bilməmək problemi

Sadə astiqmatizmdə təsvir iki xətlə bir-birinə perpendikulyar olan iki müxtəlif müstəvidə formalaşır, mürəkkəb astiqmatizmdə isə iki perpendikulyar meridianların yerinə bir çox fokus xətləri mövcuddur. Beləliklə, mürəkkəb astiqmatizmdə görmə itiliyi çox azalır. Eynəklə bunu düzəltmək mümkün deyil.

Astiqmatizm Əlamətləri Hansılardır?
Astiqmatizmin əlamətləri hər kəsdə fərqlənsə də, astiqmatizmi olan insanların adətən uzaq və ya yaxın görmələri bulanıq və ya kölgəli ola bilər. Astiqmatizmi olan bəzi insanlarda əlamətlər olmaya bilər. Görmələri heçbir vaxt aydın olmur

Astiqmatizmi olan insanlarda tez-tez rast gəlinən əlamətlər;

•Bulanıq görmə
•Görmə pozulmaları
•Gecə avtomobili idarə edərkən görmə çətinləşməsi
•Uzun müddət oxuyandan və ya bir şeyə diqqətlə baxdıqdan sonra göz yorğunluğu
•Göz qıyma
•Göz qıcıqlanması
•Baş ağrısı
•Kölgəli görmə
Astiqmatizmin bu əlamətləri gündəlik həyatınızı çətinləşdirə bilər.

Bəzi əlamətlərin səbəbi digər sağlamlıq və ya görmə problemləri ola bilər. Əmin olmaq üçün oftalmoloqa müraciət edilməlidir.

Astiqmatizm Müalicəsi Necə Aparılır?
Astiqmatizm ümumi göz müayinəsində aşkar edilə bilər. Astiqmatizm eynəklər, kontakt linzalar və ya Refraktiv cərrahiyyə (Lazer və ya Gözdaxili linza) ilə müalicə edilə bilər.

Astiqmatizmin bütün ağır halları üçün həkimlər refraktiv əməliyyatı tövsiyə edə bilərlər. Astiqmatizmin daimi korreksiyası üçün bu növ əməliyyatda buynuz qişanın yenidən formalaşdırılması üçün Lazerlər və ya kiçik bıçaqlar istifadə olunur. Astiqmatizmdə istifadə olunan üç cərrahiyyə növü - SMİLE, "No Touch", "LASIK", "i-LASIK" və "FRK" prosedurlarıdır.

Lazer əməliyyatından sonra dioptriyanın sıfırlanmasına 100% zəmanət yoxdur, lakin astiqmatizm və miopiya zamanı lazer istifadə etdildikdə 100 nəfərdən təxminən 95 nəfər eynəksiz və ya kontakt linzasız aydın görə bilər.