Sözaltı Sözlük - Azərbaycandilli Fikir Ensiklopediyası

+7547

1928-ci ildə (bəzi mənbələrə görə 1935-ci ildə) Dehlidə anadan olmuş müğənni. o daha çox qəzəl oxumaqda ixtisaslaşmış və Malika-e-Ghazal, yəni "Qəzəl kraliçası" adı ilə Hindistanda və Pakistanda məşhurlaşmışdır.
1952-ci ildə Pakistana köçür və burada evlənir. Evlənərkən yoldaşından heç vaxt ondan oxumağı kəsmək tələbi etməməsini, əksinə onu dəstəkləməsi üçün söz verməsini istəyir, yoldaşı ölənə qədər verdiyi sözü tutur. Artıq 1950-ci illərdə bir "star" olur. O, urdu dili ilə yanaşı fars dilində də qəzəllər oxuyub. Həmçinin, qəzəllərdən savayı acların halına acıyan şeirlər də ifa etmişdir.
Pakistanda Məhəmməd Ziya-ül-Həqqin hakimiyyətə gəlməsi ilə cəmiyyətin islamlaşdırılmasına başlanılır. Əlbəttə, şəxslərin, xüsusən qadınların geyimləri ilə bağlı məhdudiyyətlər qoyulur. Bunlardan biri də islama zidd olması səbəbi ilə saridir. Sari bilindiyi kimi Hindistan, Pakistan və yarımqitədəki digər ölkələrin milli geyimi sayılır.
Bu qərardan çox keçmədən İqbal Bano 13 fevral 1986 (və ya 1985) tarixində Lahorda, Al-Hamra Hall-da protest rəmzi olan qara rəngli sari geyinib auditoriya qarşısına çıxdı. Həmin tədbir əslində tanınmış şair Faiz Əhməd Faizin ildönümünün qeyd edildiyi tədbir idi və Faiz də rejimdən kamını almışdı. O, anti-faşist və mütərəqqi şeirlərinə və Zülfüqar Əli Bhutto ilə olan əlaqəsinə görə Ziya rejimi tərəfindən təqiblərə məruz qalmışdı. * 1984-cü ildə vəfat edib . Tədbirdə Bano şairin Hum Dekhenge (biz görəcəyik) qəzəlini rejimə qarşı səsləndirir. Bu, Banonun səhnədən və konsertlərdən uzaqlaşdırılmasına səbəb olur. Rəsmi etirazlara baxmayaraq, o, gizli polisin girişi olmayan bağ evlərində tamaşaçılar üçün çıxış etməyə davam etdi.
Bu gün - 21 aprel Pakistanda İqbal Banonun şərəfinə "Qara sari günü"dür.

2019-cu ildə İqbal Banonun 81 yaşına həsr olunmuş Quql dudl

davide moscardelli | idman

+11666

(bax: maraqlı faktlar)
verdiyi sözlərdən ötürü 7 il boyunca saqqalını qırxa bilməyən keçmiş italyan hücumçu.

2 fevral 2013 tarixində "bologna avropa turnirlərində iştirak edənə qədər saqqalımı uzadacağam" dedi və bologna avropada oynaya bilmədi. sonra lecce-ə transfer olduqdan sonra əgər lecce serie b-ə çıxarsa qırxacağını dedi. lecce həmin il serie b-ə çıxa bilmədi. sonra transfer olduğu arezzo serie b-ə yüksələrsə üzünü qırxacağını dedi. amma o da olmadı. və 2020-ci ildə 40 yaşında karyerasını bitirdi. o karyerasını bitirəndən sonra bu il bologna 32 turdan sonra 59 xalla 4-cü yerdədir və yəqin ki avropaya gedəcəklər(avropaya getmək üçün ən az 7-ci olmaq lazımdır). lecce isə 2018-də serie b-ə hətta 2019-da serie a-a yüksəldi. elə yəqin komandaları onun saqqalının ağırlığı geri salırmış. indilərdə isə məşqçilər korpusunda işləyən davide saqqal saxlamaqdan xoşu gəldiyini və mırta saxlayacağını dedi. saqqal uzatmamışdan əvvəl isə belə görünürdü:

stolipin qalstuku | tarix

+13056

stolipin çar rusiyası dövründə nazirlərdən biri idi, və əsas da aparıcı adam idi. tarixə stolipin islahatları adı ilə də düşmüşdü. amma bu islahatların bir qara tərəfi də var idi ki, o çoxlu insanlar öldürürdü. stolipin qalstuku isə onun qərarı ilə boyunlara keçirilmiş edam ipinə deyilirdi. (bax: qəribə deyimlər)

edip | mədəniyyət

+15351

Yunan mifologiyasında atasını bilmədən öldürərək * öldürdüyü adamın öz atası olduğunu bilməyib və anası ilə evlənmiş Thebes kralı.

Rəvayətə görə, edipin atası louis gələcəkdə oğlu tərəfindən öldürüləcəyi haqqında xəbərdarlıq alır. Buna görə oğlu edip doğulan zaman onu cithaeronda ölümə tərk edirlər. Lakin çobanlardan birinin uşağa yazığı gəlir və öz övladları kimi böyüdürlər.
Edip Thebesə gedən zaman yolda atası louis ilə qarşılaşır və onu öldürür. Thebes yolundakı sfinks insanlara suallar verir, cavab verə bilməyənləri öldürürmüş. Edip bütün suallara cavab verdiyindən, sfinks özünü öldürür. Edip thebesə gələrək özünü kral elan edir və dul qalmış anası ilə evlənir* Anası olduğunu bilmədən . Homerin dediyinə görə, edip həyat yoldaşının əslində anası olduğunu öyrəndikdən sonra özünü asmışdır.
Edip anasına qarşı olan istəyi və onunla evlənməsi ilə Freudun edip kompleksi anlayışına da ilham olmuşdur.

yamayka valyuta sistemi | iqtisadiyyat

+21548

bretton vuds valyuta sistemi çökdükdən sonra 1976cı ildən bu sistem fəaliyyət göstərirdi. yamayka valyuta sistemində qızıl rəsmən pula çevrilmə funksiyasını itirdi. yəni qızıl demonetizasiya olundu. amma dövlətin ehtiyatı kimi saxlamaq olar. məsələn bizim ölkə də keçən ildən çoxlu qızıl ehtiyatı yaratdı.
zaman-zaman bu sistemə də dəyişikliklər edilməyə başlandı.
valyuta problemləri üzrə qarşılıqlı təsir və məsləhətlər yolu ilə beynəlxalq valyuta əməkdaşlığına yardımçı olmaq

dünya ticarətinin balanslaşdırılması və gücləndirilməsi üçün yaxşı mühitin yaradılması
rəqabətə çağıran valyutanın devalvasiya olunmasından qaçmaq
valyuta üzrə qarşılıqlı münasibətlərin möhkəmləndirilməsinə tərəfdar olmaq, valyuta kursunun sabitliyinə köməklik etmək
dünya ticarətinin inkişafını nəzərdə tutan, valyuta mübadiləsində məhdudiyyəti aradan qaldırmaq və çoxtərəfli ödəmə sisteminin yaradılmasına köməklik göstərmək
milli və beynəlxalq səviyyədə inkişaf üçün dağılma tədbirləri tətbiq etmədən üzv olan ölkələrə onların ödəmə balanslarında düzəlişlər edilməsi üçün müvəqqəti əsasda maliyyə vəsaiti vermək
üzv olan ölkələrdə beynəlxalq ödəmə balansları üzrə qıtlığın miqyası və davam etməsi ixtisar edilsin,beynəlxalq valyuta münasibətlərində ölkələrin əxlaqını və beynəlxalq valyuta sisteminin vəziyyətini müşahidə etmək,qısa və orta müddətə kreditlər vermək və sə bunlara daxil idi.

i̇qbal bano | musiqi

+7547

1928-ci ildə (bəzi mənbələrə görə 1935-ci ildə) Dehlidə anadan olmuş müğənni. o daha çox qəzəl oxumaqda ixtisaslaşmış və Malika-e-Ghazal, yəni "Qəzəl kraliçası" adı ilə Hindistanda və Pakistanda məşhurlaşmışdır.
1952-ci ildə Pakistana köçür və burada evlənir. Evlənərkən yoldaşından heç vaxt ondan oxumağı kəsmək tələbi etməməsini, əksinə onu dəstəkləməsi üçün söz verməsini istəyir, yoldaşı ölənə qədər verdiyi sözü tutur. Artıq 1950-ci illərdə bir "star" olur. O, urdu dili ilə yanaşı fars dilində də qəzəllər oxuyub. Həmçinin, qəzəllərdən savayı acların halına acıyan şeirlər də ifa etmişdir.
Pakistanda Məhəmməd Ziya-ül-Həqqin hakimiyyətə gəlməsi ilə cəmiyyətin islamlaşdırılmasına başlanılır. Əlbəttə, şəxslərin, xüsusən qadınların geyimləri ilə bağlı məhdudiyyətlər qoyulur. Bunlardan biri də islama zidd olması səbəbi ilə saridir. Sari bilindiyi kimi Hindistan, Pakistan və yarımqitədəki digər ölkələrin milli geyimi sayılır.
Bu qərardan çox keçmədən İqbal Bano 13 fevral 1986 (və ya 1985) tarixində Lahorda, Al-Hamra Hall-da protest rəmzi olan qara rəngli sari geyinib auditoriya qarşısına çıxdı. Həmin tədbir əslində tanınmış şair Faiz Əhməd Faizin ildönümünün qeyd edildiyi tədbir idi və Faiz də rejimdən kamını almışdı. O, anti-faşist və mütərəqqi şeirlərinə və Zülfüqar Əli Bhutto ilə olan əlaqəsinə görə Ziya rejimi tərəfindən təqiblərə məruz qalmışdı. * 1984-cü ildə vəfat edib . Tədbirdə Bano şairin Hum Dekhenge (biz görəcəyik) qəzəlini rejimə qarşı səsləndirir. Bu, Banonun səhnədən və konsertlərdən uzaqlaşdırılmasına səbəb olur. Rəsmi etirazlara baxmayaraq, o, gizli polisin girişi olmayan bağ evlərində tamaşaçılar üçün çıxış etməyə davam etdi.
Bu gün - 21 aprel Pakistanda İqbal Banonun şərəfinə "Qara sari günü"dür.

2019-cu ildə İqbal Banonun 81 yaşına həsr olunmuş Quql dudl

davide moscardelli | idman

+11666

(bax: maraqlı faktlar)
verdiyi sözlərdən ötürü 7 il boyunca saqqalını qırxa bilməyən keçmiş italyan hücumçu.

2 fevral 2013 tarixində "bologna avropa turnirlərində iştirak edənə qədər saqqalımı uzadacağam" dedi və bologna avropada oynaya bilmədi. sonra lecce-ə transfer olduqdan sonra əgər lecce serie b-ə çıxarsa qırxacağını dedi. lecce həmin il serie b-ə çıxa bilmədi. sonra transfer olduğu arezzo serie b-ə yüksələrsə üzünü qırxacağını dedi. amma o da olmadı. və 2020-ci ildə 40 yaşında karyerasını bitirdi. o karyerasını bitirəndən sonra bu il bologna 32 turdan sonra 59 xalla 4-cü yerdədir və yəqin ki avropaya gedəcəklər(avropaya getmək üçün ən az 7-ci olmaq lazımdır). lecce isə 2018-də serie b-ə hətta 2019-da serie a-a yüksəldi. elə yəqin komandaları onun saqqalının ağırlığı geri salırmış. indilərdə isə məşqçilər korpusunda işləyən davide saqqal saxlamaqdan xoşu gəldiyini və mırta saxlayacağını dedi. saqqal uzatmamışdan əvvəl isə belə görünürdü:

stolipin qalstuku | tarix

+13056

stolipin çar rusiyası dövründə nazirlərdən biri idi, və əsas da aparıcı adam idi. tarixə stolipin islahatları adı ilə də düşmüşdü. amma bu islahatların bir qara tərəfi də var idi ki, o çoxlu insanlar öldürürdü. stolipin qalstuku isə onun qərarı ilə boyunlara keçirilmiş edam ipinə deyilirdi. (bax: qəribə deyimlər)

edip | mədəniyyət

+15351

Yunan mifologiyasında atasını bilmədən öldürərək * öldürdüyü adamın öz atası olduğunu bilməyib və anası ilə evlənmiş Thebes kralı.

Rəvayətə görə, edipin atası louis gələcəkdə oğlu tərəfindən öldürüləcəyi haqqında xəbərdarlıq alır. Buna görə oğlu edip doğulan zaman onu cithaeronda ölümə tərk edirlər. Lakin çobanlardan birinin uşağa yazığı gəlir və öz övladları kimi böyüdürlər.
Edip Thebesə gedən zaman yolda atası louis ilə qarşılaşır və onu öldürür. Thebes yolundakı sfinks insanlara suallar verir, cavab verə bilməyənləri öldürürmüş. Edip bütün suallara cavab verdiyindən, sfinks özünü öldürür. Edip thebesə gələrək özünü kral elan edir və dul qalmış anası ilə evlənir* Anası olduğunu bilmədən . Homerin dediyinə görə, edip həyat yoldaşının əslində anası olduğunu öyrəndikdən sonra özünü asmışdır.
Edip anasına qarşı olan istəyi və onunla evlənməsi ilə Freudun edip kompleksi anlayışına da ilham olmuşdur.

elementar zərrəciklər ★ wiki | elm

+3816

Hazırda 350 dən çox mikrozərrəcik müəyyən edilmişdir. bu təsnifat 3 qrupa bölünür :
1. Fotonlar-növünə və xassələrinə görə ayrıca qrup təşkil edirlər.
2. Leptonlar-elektron, elektron neytrinosu, tau-leptonlar,tau-neytrinosu.
3.Adronlar-mezonlar(pi və k mezonlar) , barionlar(proton, neytron və hiperonlar) , mezon və barion mezonları.
Elementar zərrəciklərin ən ümumi xarekteristikaları beşdir: kütlə, spin,yaşama müddəti, elektrik yükü və nüvə proseslərində aktivlik.
1. Kütləsinə görə bütün elementar zərrəciklər iki qrupa bölünür: kütləsi olmayan(m=0) və kütləsi olan zərrəciklər. Kütləsi olmayan bütün zərrəciklər vakumda işıq sürəti ilə yayılırlar. foton, qlüon, qraviton. Kütləyə malik olan ən ağır zərrəcik isə zəif qarşılıqlı təsir kvantı Z(0)-bozunudur.
2. bütün elementar zərrəciklər daxili mexaniki momentə-spinə malikdirlər( bu haqqında ayrıca məlumat verilib)
3. Zərrəciklərin yaşama müddəti geniş intervalda dəyişir. Məsələn sərbəst halda davamlı zərrəcik olan protonun orta yaşama müddəti təqribi 10 üzəri 32 ild olduğu halda rezonans(davamlı olmayan) zərrəciklərin orta yaşama müddəti 10 üzəri-23 san tərtibindədir.
Yaşama müddətindən asılı olaraq elementar zərrəciklər : a) davamlı, b) kvazidavamlı, c) davamlı olmayan(rezonans) zərrəciklərə bölünür.
Kvazidavamlı zərrəciklər elektromaqnit və zəif qarşılıqlı təsir halında parçalanan zərrəciklərdir. onların yaşama müddəti t>10 uzeri -20 saniyedir/ Bu tip zərrəciklər içərisində ən böyük yaşama müddətinə malik olanı sərbəst neytrondur.(t=15 dəqiqə)
Davamlı olmayan zərrəciklər güclü qarşılıqlı təsir nəticəsində parçalanan zərrəciklərdir. Onların yaşama müddəti t=10^-22--10^-24 san intervalindadir/
4. Bütün məlum elementar zərrəciklər tam müsbət, mənfi, sıfır və kəsirli(kvarklar) elektrik yükünə malikdirlər. Foton, neytrino, Z(0)-bozon və pi(0)-mezon elektrik yükünə malik olmayıb elektroneytral zərrəciklərdir.
5.Nüvə prosesindəki aktivliyə görə zərrəciklər iki yerə bölünür:
soyuq və qaynar zərrəciklər.
Soyuq zərrəciklər nisbətən kiçik enerjinin təsiri altında yaranan zərrəciklərdir. Leptonlar soyuq zərrəciklərə aiddirlər.
Qaynar zərrəciklər(adronlar) çox böyük enerjinin təsiri altında yaranan zərrəciklərdir. Adron qrupunun atom nüvəsinin tərkib hissəsi olan barionlar və mezonlar daxildir.

yamayka valyuta sistemi | iqtisadiyyat

+21548

bretton vuds valyuta sistemi çökdükdən sonra 1976cı ildən bu sistem fəaliyyət göstərirdi. yamayka valyuta sistemində qızıl rəsmən pula çevrilmə funksiyasını itirdi. yəni qızıl demonetizasiya olundu. amma dövlətin ehtiyatı kimi saxlamaq olar. məsələn bizim ölkə də keçən ildən çoxlu qızıl ehtiyatı yaratdı.
zaman-zaman bu sistemə də dəyişikliklər edilməyə başlandı.
valyuta problemləri üzrə qarşılıqlı təsir və məsləhətlər yolu ilə beynəlxalq valyuta əməkdaşlığına yardımçı olmaq

dünya ticarətinin balanslaşdırılması və gücləndirilməsi üçün yaxşı mühitin yaradılması
rəqabətə çağıran valyutanın devalvasiya olunmasından qaçmaq
valyuta üzrə qarşılıqlı münasibətlərin möhkəmləndirilməsinə tərəfdar olmaq, valyuta kursunun sabitliyinə köməklik etmək
dünya ticarətinin inkişafını nəzərdə tutan, valyuta mübadiləsində məhdudiyyəti aradan qaldırmaq və çoxtərəfli ödəmə sisteminin yaradılmasına köməklik göstərmək
milli və beynəlxalq səviyyədə inkişaf üçün dağılma tədbirləri tətbiq etmədən üzv olan ölkələrə onların ödəmə balanslarında düzəlişlər edilməsi üçün müvəqqəti əsasda maliyyə vəsaiti vermək
üzv olan ölkələrdə beynəlxalq ödəmə balansları üzrə qıtlığın miqyası və davam etməsi ixtisar edilsin,beynəlxalq valyuta münasibətlərində ölkələrin əxlaqını və beynəlxalq valyuta sisteminin vəziyyətini müşahidə etmək,qısa və orta müddətə kreditlər vermək və sə bunlara daxil idi.

kitsch | etimologiya

+15960

milan kunderanın lüğətində yerini alan, sadəcə görünənlə, görünənən arxasında görmədiyimiz bəsit reallığın açmasıdır.

ikinci dünya müharibəsinin qızğın vaxtlarında, stalinin oğlu almanlara əsir düşür. paralel olaraq isə almanların hər hansısa generalı stalinin əlindədir. alman tərəfi sovetlərə qarşı açıq oynayır: gəlin stalinin oğluyla generalımızı dəyişdirək.
lakin stalin sentimental davranacaq qədər axmaq deyil və sıravi əsgər olan oğlunu, əlində tuttuğu generala, rütbələrə dəyişdirmir. uzun sözün qısası olaraq isə stalinin oğlu (artıq ona misal olaraq yuri deyəcəm) almanların əsrləri arasında qalır.
əsirlər hər gün müxtəlif işlər görürlər. o işlərdən biri də özlərinin və almanların sıçtığı poxları tuvaletdən təmizləməkdir. lakin yuri bunu qəbul etmir, hər nə də olsa stalinin oğlu olduğu reallığını əlində saxlayaraq, pox təmizləməkdən qaçınır.
yurinin üstünə gəlinməyə başlanır. o isə bütün basqılarla bacarmayaraq, bir dəli kimi, qışqıra qışqıra elektrik stansiyasına tərəf qaçır və tellərin arasına ilişərək, yüksək voltun köməkliyiylə ölür.
kundera isə yurinin ölümünə belə münasibət bildirir: stalinin oğlu pox yolunda öldü!
ən bəsit mənasıyla kitsch budur.
kitsch, insan varlığını bütündən ayıran hər şeydir: sıçdığımız pox qəbul edilən bir şeydir (ona görə də sıçtığımız vaxt qapını bağlamayaq ya da varlığımız natamamdır.) kitsch biraz da budur, hamının poxsuz və sıçmadığı bir dünyada yaşadıqlarına, hər kəsi inandırması.
kitsch unudulanla varolanın arasında bir yerlərdədir. hamımızı bir gün ona çevirəcəklər.

millətçi vs milliyətçi | fəlsəfə

+15974

Tarixi müəyyən şərtlərin təsirilə milliyyət halından millət halına gələn topluluqların müstəqil bir dövlət qurmaq və ya istilaya uğrayan vətənlərinin istiqlalını geri almaq uğrunda mücadilə edənlərə mütləq Avropa terminlərilə bir ad lazımsa, bunlara milliyyətçi – nasionalist deyil, millətçi – patriot, hərəkatlarına da milliyyətçilik – nasionalizm deyil, millətçilik – patriotizm demək lazımdır!
Məmməd Əmin Rəsulzadə -"Milli Birlik" səh.32 link

patriot sözünü "vətənpərvər" şəklində tərcümə etmək yanlışdır. söz qədim yunanca olub, kökü "nəsil, soy, tayfa" mənasındakı πᾰτρῐᾱ́ (patriā́) sözüdür.
sifarişi verən: Derek

dozimetr | elm

+23105

radioaktiv şüalanmaya məruz qalan işçilərin istifadə etdikləri və irradiyasiya nisbətini hesablayan alət. əsgər,həkim,alim kimi rentgen vəya radioaktiv maddə şüaları qəbul edənlərin yüksək nisbət çıxarsa iş yerindən ən az 2 aylığına ezam edilməsi nəzərdə tutulur. alfa beta qama və x kimi çox radiyasiya mənbələri var. dozimetr əsas x və qama üçün nəzərdə tutulub (bax: floroskopiya)

futhark | mədəniyyət

+41269

Vikinglərin istifadə etdiyi yazı sistemi run yazı kimi tanınır və adətən Futhark adlanan bir əlifbə ilə əlaqələndirilir. Run yazı, Şimali Avropa, Britaniya, İskandinaviya və İslandiyada təxminən 3-cü əsrdən 16. və ya 17. əsrə qədər istifadə edilmişdir. Futhark, Yaşlı Futhark və gənc Futhark olmaqla iki əsas forma malikdir. Yaşlı Futhark, 24 hərfdən ibarət və 2-ci əsrdə istifadə edilən ən qədim formasıdır. Gənc Futhark isə Viking çağının başlanğıcında inkişaf etdirilmiş və yalnızca 16 hərfi ehtiva edən daha yeni bir formadır. Futhark yazı sistemi, Vikinglərin tarixinin şifahi ötürüldüyü və run yazının yalnız böyük əhəmiyyətli anları qeyd etmək üçün istifadə edildiyi bir dövrdə meydana çıxmışdır. Futhark, müxtəlif materiallara oymaqla istifadə edilmişdir; bu materiallar daşlar, taxta və metal kimi müxtəlif cisimləri əhatə edirdi. Futharkın simvollarının mənşəyi barədə dəqiq bir məlumat olmasa da, bu simvolların qədim İtalik yazılardan törədiyi və zamanla Cermen xalqları tərəfindən adaptasiya edildiyi düşünülür. Runik yazının İtaliyadan İskandinaviyaya necə gəldiyi barədə isə müxtəlif fərziyyələr mövcuddur.
Futhark adını ilk altı hərfindən alır: F, U, Th/Þ, A, R və K. Bu əlifbə, run daşlar və digər run əsərlər üzərindəki yazılarda istifadə edilmişdir.

ᚠ (Fehu): /F/ “inək, mal mülk” mənasına gəlir və zənginliklə əlaqələndirilir.
ᚢ (Uruz): /u/ “yaban öküzü” mənasına gəlir və güc və ya enerjiyi simvolizə edir.
ᚦ (Thurisaz):/θ/, /ð/ (İngiliscə "th" sesi kimi) “div, canavar” mənasına gəlir və təhlükə və ya çətinliklə əlaqələndirilir.
ᚨ (Ansuz): /a/ “tanrı” mənasına gəlir və ilahi əlaqə və ya ilhamla əlaqələndirilir.
ᚱ (Raido): /r/ “səyahət” mənasına gəlir və hərəkəti simvolizə edir.
ᚲ (Kaunan): /k/ “məşalə” mənasına gəlir və aydınlanmanı və ya xəstəliyi simvolizə edir.
ᚷ (Gebo): /g/ “hədiyyə” mənasına gəlir və verilmə və alınma əməlləri ilə əlaqələndirilir.
ᚹ (Wunjo): /w,v/ “sevinç, hüzur” mənasına gəlir və xoşbəxtliklə əlaqələndirilir.
ᚺ (Hagalaz): /h/ “dolu, yıxım” mənasına gəlir və ani dəyişiklik və ya yıxımla əlaqələndirilir.
ᚾ (Naudiz): /n/ “ehtiyyac, zərurət” mənasına gəlir və çətinliklər və ya tələbatlarla əlaqələndirilir.
ᛁ (Isa): /i/ “buz” mənasına gəlir və dayanma və ya maneələri simvolizə edir.
ᛃ (Jera): /j,y/ “il, məhsul” mənasına gəlir və uğur və ya dövri hərəkəti simvolizə edir.
ᛇ (Eihwaz): /ei/ “taxus” mənasına gəlir və davamlılıq və ya keçidlə əlaqələndirilir.
ᛈ (Perthro): /p/ “qismət, oyun” mənasına gəlir və sirr və ya qismətlə əlaqələndirilir.
ᛉ (Algiz): /z,r/ “müdafiə” mənasına gəlir və qorumayı simvolizə edir.
ᛊ (Sowilo): /s/ “günəş” mənasına gəlir və enerji və ya qələbəni simvolizə edir.
ᛏ (Tiwaz): /t/ “qələbə, ədalət” mənasına gəlir və cəsarət və ya hüquqla əlaqələndirilir.
ᛒ (Berkano): /b/ “qadın, doğum” mənasına gəlir və yenilənmə və ya başlanğıcları simvolizə edir.
ᛖ (Ehwaz): /e/ “at” mənasına gəlir və etibar və ya ortaqlıqla əlaqələndirilir.
ᛗ (Mannaz): /m/ “insan” mənasına gəlir və insanlıq və ya cəmiyyətlə əlaqələndirilir.
ᛚ (Laguz): /l/ “su, göl” mənasına gəlir və sezgi və ya axınla əlaqələndirilir.
ᛜ (Ingwaz): /ŋ/ “tanrı Ing” mənasına gəlir və böyümə və ya potensialla əlaqələndirilir.
ᛟ (Othala): /o/ “miras, ata yurdu” mənasına gəlir və miras və ya mənsubiyyətlə əlaqələndirilir.
ᛞ (Dagaz): /d/ “gün, aydınlıq” mənasına gəlir və fərqindəlik və ya aydınlanma ilə əlaqələndirilir.
Bu run simvollar, Vikinglər tərəfindən müxtəlif məqsədlərlə istifadə edilmişdir və hər biri xüsusi bir simvol daşıyır.

botulizm ★ wiki | sağlamlıq

+1292

Clostridium botulinum (lat. botulus-kolbasa) bakteriyaları tərəfindən törədilən ən güclü zəhərlənmə hallarına səbəb olan infeksion xəstəlik.

Clostridium botulinum anaerob (oksigensiz mühitdə yaşayan) bakteriya olduğundan konserv qutularında, qurudulmuş balıq, donuz ətində və s çox rast gəlinir. Bu bakteriyalar ətraf mühitə Botulotoksin adlanan xüsusi ekzotoksinlər ifraz edirlər. Hansı ki hal-hazırda ən güclü bioloji zəhər hesab olunur. Belə ki təmiz kristallik formada bu toksinin 6 kiloqramı bütün bəşəriyyəti məhv etmək gücünə malikdir. Zülal təbiətə malik bu zəhər disulfid rabitələrlə birləşmiş 2 protein zəncirindən ibarətdir və həzm fermentlərinin təsirinə davamlıdır. Buna görə də peroral yolla həzm sisteminə düşmüş toksin nazik bağırsaqlardan qana sorularaq sinir sisteminə seçici olaraq təsir göstərir. Yüngül zəncir adlanan A komponenti motor neyronların presinaptik membranındakı reseptor zülallarla birləşir və bu neyronlara daxil olur, nəticədə neyromodulyator olan asetilxolinin sintezini tormozlayır və əzələlərin iflici baş verir.

Bu toksinin çox az və zəiflədilmiş miqdarı isə "botoks" estetik proseduralarında istifadə olunur. (baxma: qadınlardan qorxmaq üçün səbəblər) camaat gözəl olmaq üçün üzünə toksin vurdurur, ilginç. Hər nəsə mövzuya dönək * glş

orqanizmdə inkubasiya dövrü 1-3 gün, hətta bəzən bir neçə saat çəkir və bu müddətdən sonra kliniki təzahürlər müşahidə olunur. Bunlara misal olaraq əvvəlcə ürəkbulanma, qusma, qarında ağrılar daha sonra isə əzələ ifliclərini göstərə bilərik - göz qapaqlarının sallanması, iki görmə, boyun, ətraflar, ürək, tənəffüs əzələlərində ağrılar və s müşahidə olunur.

Tənəffüs əzələlərində ifliclərdən və ürək çatışmazlığından baş verən ölüm yüksək həddə, 50-60 faizə çatır.

Yoluxma yolları: suda, torpaqda, ətraf mühitdə bol miqdarda rast gəlinir. Bura heyvanların və balıqların fekalisi ilə düşür və çox güclü spor əmələgətirmə xüsusiyyətinə malikdir. Belə ki, bu bakteriyalar özü 5 saata qədər qaynadılmağa davam gətirə bilir. Sporları isə 160-170 selsi temperaturda məhv olurlar.

Müalicə yolu olaraq tez bir zamanda polivalent antitoksik zərdab vena daxilinə yeridilməlidir.

Son olaraq, konserv məhsullarından istifadə etdikdə ehtiyatlı olun, çünki digər zəhərlərdən fərqli olaraq botulotoksinin xüsusi bir göstəricisi yoxdur, heç bir spesifik iyə malik deyil, qidada görünüş və dad cəhətdən heç bir fərqlilik törətmir. Hər ehtimala qarşı konserv qutusunu qaynar su ilə yuduqdan sonra istifadə etməyiniz məsləhət olunur.

S Ö Z A L T I