S Ö Z A L T I

i̇qbal bano | musiqi

1928-ci ildə (bəzi mənbələrə görə 1935-ci ildə) Dehlidə anadan olmuş müğənni. o daha çox qəzəl oxumaqda ixtisaslaşmış və Malika-e-Ghazal, yəni "Qəzəl kraliçası" adı ilə Hindistanda və Pakistanda məşhurlaşmışdır.
1952-ci ildə Pakistana köçür və burada evlənir. Evlənərkən yoldaşından heç vaxt ondan oxumağı kəsmək tələbi etməməsini, əksinə onu dəstəkləməsi üçün söz verməsini istəyir, yoldaşı ölənə qədər verdiyi sözü tutur. Artıq 1950-ci illərdə bir "star" olur. O, urdu dili ilə yanaşı fars dilində də qəzəllər oxuyub. Həmçinin, qəzəllərdən savayı acların halına acıyan şeirlər də ifa etmişdir.
Pakistanda Məhəmməd Ziya-ül-Həqqin hakimiyyətə gəlməsi ilə cəmiyyətin islamlaşdırılmasına başlanılır. Əlbəttə, şəxslərin, xüsusən qadınların geyimləri ilə bağlı məhdudiyyətlər qoyulur. Bunlardan biri də islama zidd olması səbəbi ilə saridir. Sari bilindiyi kimi Hindistan, Pakistan və yarımqitədəki digər ölkələrin milli geyimi sayılır.
Bu qərardan çox keçmədən İqbal Bano 13 fevral 1986 (və ya 1985) tarixində Lahorda, Al-Hamra Hall-da protest rəmzi olan qara rəngli sari geyinib auditoriya qarşısına çıxdı. Həmin tədbir əslində tanınmış şair Faiz Əhməd Faizin ildönümünün qeyd edildiyi tədbir idi və Faiz də rejimdən kamını almışdı. O, anti-faşist və mütərəqqi şeirlərinə və Zülfüqar Əli Bhutto ilə olan əlaqəsinə görə Ziya rejimi tərəfindən təqiblərə məruz qalmışdı. * 1984-cü ildə vəfat edib . Tədbirdə Bano şairin Hum Dekhenge (biz görəcəyik) qəzəlini rejimə qarşı səsləndirir. Bu, Banonun səhnədən və konsertlərdən uzaqlaşdırılmasına səbəb olur. Rəsmi etirazlara baxmayaraq, o, gizli polisin girişi olmayan bağ evlərində tamaşaçılar üçün çıxış etməyə davam etdi.
Bu gün - 21 aprel Pakistanda İqbal Banonun şərəfinə "Qara sari günü"dür.

2019-cu ildə İqbal Banonun 81 yaşına həsr olunmuş Quql dudl

davide moscardelli | idman

(bax: maraqlı faktlar)
verdiyi sözlərdən ötürü 7 il boyunca saqqalını qırxa bilməyən keçmiş italyan hücumçu.

2 fevral 2013 tarixində "bologna avropa turnirlərində iştirak edənə qədər saqqalımı uzadacağam" dedi və bologna avropada oynaya bilmədi. sonra lecce-ə transfer olduqdan sonra əgər lecce serie b-ə çıxarsa qırxacağını dedi. lecce həmin il serie b-ə çıxa bilmədi. sonra transfer olduğu arezzo serie b-ə yüksələrsə üzünü qırxacağını dedi. amma o da olmadı. və 2020-ci ildə 40 yaşında karyerasını bitirdi. o karyerasını bitirəndən sonra bu il bologna 32 turdan sonra 59 xalla 4-cü yerdədir və yəqin ki avropaya gedəcəklər(avropaya getmək üçün ən az 7-ci olmaq lazımdır). lecce isə 2018-də serie b-ə hətta 2019-da serie a-a yüksəldi. elə yəqin komandaları onun saqqalının ağırlığı geri salırmış. indilərdə isə məşqçilər korpusunda işləyən davide saqqal saxlamaqdan xoşu gəldiyini və mırta saxlayacağını dedi. saqqal uzatmamışdan əvvəl isə belə görünürdü:

stolipin qalstuku | tarix

stolipin çar rusiyası dövründə nazirlərdən biri idi, və əsas da aparıcı adam idi. tarixə stolipin islahatları adı ilə də düşmüşdü. amma bu islahatların bir qara tərəfi də var idi ki, o çoxlu insanlar öldürürdü. stolipin qalstuku isə onun qərarı ilə boyunlara keçirilmiş edam ipinə deyilirdi. (bax: qəribə deyimlər)

edip | mədəniyyət

Yunan mifologiyasında atasını bilmədən öldürərək * öldürdüyü adamın öz atası olduğunu bilməyib və anası ilə evlənmiş Thebes kralı.

Rəvayətə görə, edipin atası louis gələcəkdə oğlu tərəfindən öldürüləcəyi haqqında xəbərdarlıq alır. Buna görə oğlu edip doğulan zaman onu cithaeronda ölümə tərk edirlər. Lakin çobanlardan birinin uşağa yazığı gəlir və öz övladları kimi böyüdürlər.
Edip Thebesə gedən zaman yolda atası louis ilə qarşılaşır və onu öldürür. Thebes yolundakı sfinks insanlara suallar verir, cavab verə bilməyənləri öldürürmüş. Edip bütün suallara cavab verdiyindən, sfinks özünü öldürür. Edip thebesə gələrək özünü kral elan edir və dul qalmış anası ilə evlənir* Anası olduğunu bilmədən . Homerin dediyinə görə, edip həyat yoldaşının əslində anası olduğunu öyrəndikdən sonra özünü asmışdır.
Edip anasına qarşı olan istəyi və onunla evlənməsi ilə Freudun edip kompleksi anlayışına da ilham olmuşdur.

yamayka valyuta sistemi | iqtisadiyyat

bretton vuds valyuta sistemi çökdükdən sonra 1976cı ildən bu sistem fəaliyyət göstərirdi. yamayka valyuta sistemində qızıl rəsmən pula çevrilmə funksiyasını itirdi. yəni qızıl demonetizasiya olundu. amma dövlətin ehtiyatı kimi saxlamaq olar. məsələn bizim ölkə də keçən ildən çoxlu qızıl ehtiyatı yaratdı.
zaman-zaman bu sistemə də dəyişikliklər edilməyə başlandı.
valyuta problemləri üzrə qarşılıqlı təsir və məsləhətlər yolu ilə beynəlxalq valyuta əməkdaşlığına yardımçı olmaq

dünya ticarətinin balanslaşdırılması və gücləndiril­məsi üçün yaxşı mühitin yaradılması
rəqabətə çağıran valyutanın devalvasiya olunmasından qaçmaq
valyuta üzrə qarşılıqlı münasibətlərin möhkəmləndirilməsinə tərəfdar olmaq, valyuta kursunun sabitliyinə köməklik etmək
dünya ticarətinin inkişafını nəzərdə tutan, valyuta müba­diləsində məhdudiyyəti aradan qaldırmaq və çoxtərəfli ödəmə sisteminin yaradılmasına köməklik göstərmək
milli və beynəlxalq səviyyədə inkişaf üçün dağılma tədbirləri tətbiq etmədən üzv olan ölkələrə onların ödəmə balanslarında düzəlişlər edilməsi üçün müvəqqəti əsasda maliy­yə vəsaiti vermək
üzv olan ölkələrdə beynəlxalq ödəmə balansları üzrə qıtlığın miqyası və davam etməsi ixtisar edilsin,beynəlxalq valyuta münasibətlərində ölkələrin əxla­qını və beynəlxalq valyuta sisteminin vəziyyətini müşahidə etmək,qısa və orta müddətə kreditlər vermək və sə bunlara daxil idi.

i̇qbal bano | musiqi

davide moscardelli | idman

stolipin qalstuku | tarix

qara mühasibatlıq ★ wiki |

Sahibkarların, şirkətlərin, bir sözlə vergi ödəyicilərinin aktivləri, passivləri, mənfəətləri, xərcləri ilə bağlı qeyri-rəsmi mühasibat sənədlərinin toplusu. Yəni qara mühasibatlıq əslində həmin vergi ödəyicisinin real mənfəətini və xərclərini göstərir, həmin ödəyicinin dövlətə verdiyi rəsmi vergi bəyannaməsində isə vergidən yayınmaq üçün ya xərclər çox göstərilir, ya da ki gəlir və yaxud mənfəət az göstərilir.

Əslində qarşısı alınmalı bir prosesdir. Lakin Azərbaycanda vergi orqanları səyyar vergi yoxlaması zamanı qara mühasibatlıq adı ilə vergi ödəyicisinə aid olduğunu hesab etdikləri dəftər, kitabça, və komputerdən və ya flash diskdən götürülən elektron fayla, bir sözlə mühasibat otağında üstündə rəqəm olan hər hansı kağıza və fayla istinad edərək həmin vergi ödəyicisinə əlavə vergi məbləği hesablayırlar.

Hansı ki, heç də düzgün yanaşma deyil. Qara mühasibatlıqla məşğul olan vergi ödəyicisinə etdiyi əmələ görə sanksiya verilə bilər. Bu sənədlər əsasında isə vergi hesablanması yalnız həmin sənədlərdə əks olunan halların tamamilə sübut olunması ilə qanuni sayıla bilər. Onu da qeyd edim ki, vergi orqanları qara mühasibatlıq sənədlərinə əsasən vergi hesablayarkən çox uçuq rəqəmlərlə vergi hesablayır. Bir dəfə vergi orqanı bir vergi ödəyicisinə səyyar vergi yoxlaması zamanı ələ keçirilən və qara mühasibatlıq sənədi kimi adlandırılan 40 vərəqliq dəftərə görə 1 milyona yaxın vergi hesablamışdı. Hansı ki həmin dəftərin doğrudan da bu vergi ödəyicisinə məxsus olması, məxsus olduğu təqdirdə hansı vergi dövrünə aid olması məlum deyil idi.

Qara mühasibatlıq sənədinə əsasən vergi hesablamağın hər hansı qanuni əsası yoxdur. Belə ki, Vergi Məcəlləsinin 67.1-ci maddəsinə əsasən vergi ödəyicisinin vergitutma obyektinin müəyyənləşdirilməsi hər hansı səbəblərdən mümkün olmadıqda, vergi orqanı ödənilməli olan verginin məbləğini əlaqəli məlumatlardan istifadə etməklə hesablamaq hüququ vardır. Həmin maddə həm də onu ehtiva edir ki, vergilərin hesablanması zamanı istifadə edilən məlumatlar yalnız rəsmi məlumatlar olmalıdır.

Gülməlisi isə budur ki, vergi orqanı ancaq gəliri təsdiqləyən qara mühasibatlıq sənədlərini səyyar vergi yoxlaması zamanı vergi hesablamaq üçün qəbul edir. Xərcləri ehtiva edən qara mühasibatlıq sənədini isə qeyri-rəsmi hesabat blankı olduğuna görə rədd edir. Yəni vergi orqanı gəlirə münasibətdə qeyri-rəsmi qara mühasibatlıq sənədlərini vergitutma bazası kimi qiymətləndirir. Lakin xərcə münasibətdə isə bunu etmir. Bunun səbəbi isə xərclərin ödəniləcək verginin azaltmağı, gəlirin isə artırmasıdır. Əslində bu hərəkəti ilə vergi orqanı özünü dolayı yolla təkzib edir.

Təbii ki, vergi orqanlarının belə qanunsuz hərəkətləri artarkən qəbul edilən inzibati aktlar məhkəmədə mübahisələndirilirdi. Son olaraq Ali Məhkəmə bu məsələ ilə bağlı qərar (16.06.2021-ci il tarixli 2-1(102)-970/2021-ci saylı) verdi. Deməli həmin qərarda qeyd olunur ki;

"Cavabdeh (burada cavabdeh deyəndə vergi orqanı nəzərdə tutulur) iddiaçının (iddiaçı da vergi ödəyicisidir) “qara mühasibatlıq” sənədləri əsasında dövriyyəsinin bəyan ediləndən daha artıq olması qənaətinə gəlmiş, başqa sözlə, bu əsasla mübahisələndirilən qərarın qəbul edilməsini zəruri edən faktiki şərtlərin mövcudluğunu sübut etməyə çalışmışdır. Lakin cavabdehin istinad etdiyi sənədlərin mötəbər sübut kimi qiymətləndirilməsi yolverilməzdir.

Cavabdeh tərəfindən götürülmüş və iş materiallarına əlavə edilmiş, cavabdehin “qara mühasibatlıq” sənədləri adlandırdığı materiallara nəzər yetirdikdə müəyyən olunur ki, həmin sənədlərdə iddiaçı müəssisənin rəhbərinə və ya digər səlahiyyətli şəxsinə aid imza, müəssisənin möhürü yoxdur. Həmçinin, həmin sənədlərdə malın təqdim edildiyi şəxsə dair də hər hansı rekvizitlər mövcud deyildir. Bundan əlavə, həmin sənədlərdə müəyyən rəqəmlər sadalanmış, həmin rəqəmlərlə riyazi əməliyyatlar aparılmışdır, lakin qeyd olunan məlumatlar konkret dövr üzrə real istehsal həcmini müəyyən etməyə imkan vermir. Belə ki, həmin məlumatlardan iddiaçının həqiqətən hər hansı əməliyyat aparmasını (məsələn: alqı-satqı, təhvil-təslim, xidmət göstərilməsi və s.) müəyyən etmək qeyri-mümkündür.

Cavabdeh inzibati orqan kimi yoxlama zamanı “qara mühasibatlıq” sənədləri ilə əldə etdiyi məlumatlarla kifayətlənməməli, həmin məlumatların həqiqililiyi istiqamətində əlavə araşdırma aparmalı (məsələn: alıcıları müəyyən etməli, izahat almalı, operativ vergi nəzarəti imkanlarından istifadə etməli və s.), başqa sözlə, iddiaçının real istehsal dövriyyəsinin artıq olması ilə bağlı mötəbər, şübhədən kənar sübutlar təqdim etməli idi.

Lakin, cavabdeh inzibati orqan bunu etməyərək, sadə riyazi hesablamaları özündə əks etdirən “kağızlara” istinad etməklə, əlavə araşdırma aparmadan, ekspert və mütəxəssisdən istifadə etmədən, apardığı hesablamanı əsaslandırmadan, beləliklə də, mübahisələndirilən inzibati aktın qəbul edilməsinin zəruri edən faktiki şərtləri sübuta yetirmədən qərar qəbul etmişdir.”

Ali Məhkəmənin bu qərarından sonra vergi orqanlarının qara mühasibatlıqla bağlı etdiyi qanunsuz hərəkətlər nisbətən səngidi. Lakin hələ də bəzi vergi orqanları bu yolla əlavə vergi məbləği hesablamağa davam edirlər.

edip | mədəniyyət

yamayka valyuta sistemi | iqtisadiyyat

kitsch | etimologiya

millətçi vs milliyətçi | fəlsəfə

dozimetr | elm

futhark | mədəniyyət

gloomy sunday ★ wiki | musiqi

Macar pianist Rezso Seress tərəfindən 1933-cü ildə ifa edilmiş mahnı. Mahnının yayımlanması the great depression dövrünə təsadüf etmişdir, deyilənlərə görə kütləvi intiharlara səbəb olub. Buna görə də, "hungarian suicide song" olaraq da bilnir. Bir çox insan intihar notunda mahnının sözlərindən quote qoyub, ya da dinləyərkən intihar edib. Buna görə mahnı macarıstan və ingiltərədə ban edilir.
Mən heather nova coveri ilə tanıyıb sevmişəm, hekayəsini sonradan öyrəndim. billie holiday kimi məşhurlar da cover edib, amma ilk eşitdiyim versiya mənə görə ən yaxşısıdır.
Original versiya:


Bu da ən sevdiyim versiyası: