S Ö Z A L T I

i̇qbal bano | musiqi

1928-ci ildə (bəzi mənbələrə görə 1935-ci ildə) Dehlidə anadan olmuş müğənni. o daha çox qəzəl oxumaqda ixtisaslaşmış və Malika-e-Ghazal, yəni "Qəzəl kraliçası" adı ilə Hindistanda və Pakistanda məşhurlaşmışdır.
1952-ci ildə Pakistana köçür və burada evlənir. Evlənərkən yoldaşından heç vaxt ondan oxumağı kəsmək tələbi etməməsini, əksinə onu dəstəkləməsi üçün söz verməsini istəyir, yoldaşı ölənə qədər verdiyi sözü tutur. Artıq 1950-ci illərdə bir "star" olur. O, urdu dili ilə yanaşı fars dilində də qəzəllər oxuyub. Həmçinin, qəzəllərdən savayı acların halına acıyan şeirlər də ifa etmişdir.
Pakistanda Məhəmməd Ziya-ül-Həqqin hakimiyyətə gəlməsi ilə cəmiyyətin islamlaşdırılmasına başlanılır. Əlbəttə, şəxslərin, xüsusən qadınların geyimləri ilə bağlı məhdudiyyətlər qoyulur. Bunlardan biri də islama zidd olması səbəbi ilə saridir. Sari bilindiyi kimi Hindistan, Pakistan və yarımqitədəki digər ölkələrin milli geyimi sayılır.
Bu qərardan çox keçmədən İqbal Bano 13 fevral 1986 (və ya 1985) tarixində Lahorda, Al-Hamra Hall-da protest rəmzi olan qara rəngli sari geyinib auditoriya qarşısına çıxdı. Həmin tədbir əslində tanınmış şair Faiz Əhməd Faizin ildönümünün qeyd edildiyi tədbir idi və Faiz də rejimdən kamını almışdı. O, anti-faşist və mütərəqqi şeirlərinə və Zülfüqar Əli Bhutto ilə olan əlaqəsinə görə Ziya rejimi tərəfindən təqiblərə məruz qalmışdı. * 1984-cü ildə vəfat edib . Tədbirdə Bano şairin Hum Dekhenge (biz görəcəyik) qəzəlini rejimə qarşı səsləndirir. Bu, Banonun səhnədən və konsertlərdən uzaqlaşdırılmasına səbəb olur. Rəsmi etirazlara baxmayaraq, o, gizli polisin girişi olmayan bağ evlərində tamaşaçılar üçün çıxış etməyə davam etdi.
Bu gün - 21 aprel Pakistanda İqbal Banonun şərəfinə "Qara sari günü"dür.

2019-cu ildə İqbal Banonun 81 yaşına həsr olunmuş Quql dudl

davide moscardelli | idman

(bax: maraqlı faktlar)
verdiyi sözlərdən ötürü 7 il boyunca saqqalını qırxa bilməyən keçmiş italyan hücumçu.

2 fevral 2013 tarixində "bologna avropa turnirlərində iştirak edənə qədər saqqalımı uzadacağam" dedi və bologna avropada oynaya bilmədi. sonra lecce-ə transfer olduqdan sonra əgər lecce serie b-ə çıxarsa qırxacağını dedi. lecce həmin il serie b-ə çıxa bilmədi. sonra transfer olduğu arezzo serie b-ə yüksələrsə üzünü qırxacağını dedi. amma o da olmadı. və 2020-ci ildə 40 yaşında karyerasını bitirdi. o karyerasını bitirəndən sonra bu il bologna 32 turdan sonra 59 xalla 4-cü yerdədir və yəqin ki avropaya gedəcəklər(avropaya getmək üçün ən az 7-ci olmaq lazımdır). lecce isə 2018-də serie b-ə hətta 2019-da serie a-a yüksəldi. elə yəqin komandaları onun saqqalının ağırlığı geri salırmış. indilərdə isə məşqçilər korpusunda işləyən davide saqqal saxlamaqdan xoşu gəldiyini və mırta saxlayacağını dedi. saqqal uzatmamışdan əvvəl isə belə görünürdü:

stolipin qalstuku | tarix

stolipin çar rusiyası dövründə nazirlərdən biri idi, və əsas da aparıcı adam idi. tarixə stolipin islahatları adı ilə də düşmüşdü. amma bu islahatların bir qara tərəfi də var idi ki, o çoxlu insanlar öldürürdü. stolipin qalstuku isə onun qərarı ilə boyunlara keçirilmiş edam ipinə deyilirdi. (bax: qəribə deyimlər)

edip | mədəniyyət

Yunan mifologiyasında atasını bilmədən öldürərək * öldürdüyü adamın öz atası olduğunu bilməyib və anası ilə evlənmiş Thebes kralı.

Rəvayətə görə, edipin atası louis gələcəkdə oğlu tərəfindən öldürüləcəyi haqqında xəbərdarlıq alır. Buna görə oğlu edip doğulan zaman onu cithaeronda ölümə tərk edirlər. Lakin çobanlardan birinin uşağa yazığı gəlir və öz övladları kimi böyüdürlər.
Edip Thebesə gedən zaman yolda atası louis ilə qarşılaşır və onu öldürür. Thebes yolundakı sfinks insanlara suallar verir, cavab verə bilməyənləri öldürürmüş. Edip bütün suallara cavab verdiyindən, sfinks özünü öldürür. Edip thebesə gələrək özünü kral elan edir və dul qalmış anası ilə evlənir* Anası olduğunu bilmədən . Homerin dediyinə görə, edip həyat yoldaşının əslində anası olduğunu öyrəndikdən sonra özünü asmışdır.
Edip anasına qarşı olan istəyi və onunla evlənməsi ilə Freudun edip kompleksi anlayışına da ilham olmuşdur.

yamayka valyuta sistemi | iqtisadiyyat

bretton vuds valyuta sistemi çökdükdən sonra 1976cı ildən bu sistem fəaliyyət göstərirdi. yamayka valyuta sistemində qızıl rəsmən pula çevrilmə funksiyasını itirdi. yəni qızıl demonetizasiya olundu. amma dövlətin ehtiyatı kimi saxlamaq olar. məsələn bizim ölkə də keçən ildən çoxlu qızıl ehtiyatı yaratdı.
zaman-zaman bu sistemə də dəyişikliklər edilməyə başlandı.
valyuta problemləri üzrə qarşılıqlı təsir və məsləhətlər yolu ilə beynəlxalq valyuta əməkdaşlığına yardımçı olmaq

dünya ticarətinin balanslaşdırılması və gücləndiril­məsi üçün yaxşı mühitin yaradılması
rəqabətə çağıran valyutanın devalvasiya olunmasından qaçmaq
valyuta üzrə qarşılıqlı münasibətlərin möhkəmləndirilməsinə tərəfdar olmaq, valyuta kursunun sabitliyinə köməklik etmək
dünya ticarətinin inkişafını nəzərdə tutan, valyuta müba­diləsində məhdudiyyəti aradan qaldırmaq və çoxtərəfli ödəmə sisteminin yaradılmasına köməklik göstərmək
milli və beynəlxalq səviyyədə inkişaf üçün dağılma tədbirləri tətbiq etmədən üzv olan ölkələrə onların ödəmə balanslarında düzəlişlər edilməsi üçün müvəqqəti əsasda maliy­yə vəsaiti vermək
üzv olan ölkələrdə beynəlxalq ödəmə balansları üzrə qıtlığın miqyası və davam etməsi ixtisar edilsin,beynəlxalq valyuta münasibətlərində ölkələrin əxla­qını və beynəlxalq valyuta sisteminin vəziyyətini müşahidə etmək,qısa və orta müddətə kreditlər vermək və sə bunlara daxil idi.

i̇qbal bano | musiqi

davide moscardelli | idman

stolipin qalstuku | tarix

edip | mədəniyyət

yamayka valyuta sistemi | iqtisadiyyat

kitsch | etimologiya

millətçi vs milliyətçi | fəlsəfə

almaniyanın birləşdirilməsi ★ wiki | tarix

Kiçik Alman Knyazlıqlarının Prusiya ilə birləşməsi nəticəsində alman siyasi birliyinin yaranması hadisəsi.

1848-ci il fransız inqilabından sonra avropanı yenidən inqilabi əhval-ruhiyyə bürümüşdü. Bu inqilabi əhval ruhiyyə almaniyaya da təsir etmiş, alman siyasi birliyinin qurulması demək olar ki hər almanın xülyasına çevrilmişdi. Nəticədə fransadaki çevrilişlə eyni ildə, 1848-də Almaniyada böyük bir inqilab başladı. İnqilabçılar Prusiya Kralının liderliyində bütöv alman dövlətinin yaradılmasını istəyirdilər. Bununla yanaşı parlament və liberal islahatlar da tələb edən inqilabçılar bu tələblərini Prusiya kralına bildirdikdə öz mütləqiyyətini itirmək istəməyən Kral içində Otto Von Bismarck'ın da olduğu muhafizəkar siyasətçilərin də təkidi ilə tələbləri rədd etdi. Bundan sonra inqilab zorla yatırıldı. Ancaq təsiri heç sönmədi.

1862-ci ildə keçmiş Petersburg və Paris səfiri, Konfederasiya deputatı, liberallara nifrəti ilə tanınan Otto von Bismarck Prusiyanın baş naziri təyin edildi. Bismarck 1848 inqilabında inqilabçıların əleyhində davransa da alman siyasi birliyinin tərəfdarlarından idi.

Bismarck Almaniyanın birləşdirilməsinə Danimarkanın əlində olan Holstein və Shlezvik bölgələrinin alınmasından başlamaq istəyirdi. Zira bu bölgələrin əhalisinin əksəriyyəti alman idi. Hətda Holstein Alman Konfederasiyası daxilində idi. Lakin Bismarck'ın buraları almaqda ona ən böyük maneə İngiltərə idi. Zira İngiltərə Danimarkanı Prusiyaya qarşı şimaldan təzyiq vasitəsi kimi istifadə edirdi və Danimarkanın zəiflədilməsi tərəfdarı deyildi. Bu səbəbdən Danimarkanın ram edilməsi üçün Bismarck'a müttəfiq, müttəfiq tapmaq üçün isə fürsət lazım idi. Çox keçmədi ki bu fürsət yarandı.

1815-ci ildə Viyana konqresi ilə birlikdə Napoleon Bonaparte'ın yaratdığı Varşava Knyazlığı Rusiyaya birləşdirilmişdi. Ancaq Rusiya Polşaya xüsusi status vermiş, Polşanın konstitusiya ilə idarəsinə razı olmuşdu. Lakin bu konstitusiya çox keçmədi ki lazımsız bir kağız parçasına çevrildi və Çar buranı yenidən mütləqiyyət ilə idarə etməyə başladı. Bunun nəticəsində polyakların ruslara olan nifrəti daha da artmış və bu nifrət 1863-cü ildə inqilaba dönüşmüşdü.

Polyak inqilabı ilə əlaqəli, demək olar ki bütün nüfuzlu Avropa dövlətləri Rusiya əlaeyhində qərarlar vermişdi. Hətda Fransada "Polyak qardaşlarımızı xilas etmək üçün Varşavaya yenidən ilərləməliyik!" kimi şüarlar səslənməkdə idi. Bu Rusiyanı böyük bir panikaya salmışdı ki "qurtarıcı" Bismarck Rusiyanın imdadına yetişdi və Rusiya tərəfindən çıxış etdi. Bundan sonra onsuz da polyak mövzusunda çox da həvəsli olmayan ingilislər neytral mövqe aldı. Fransa isə İngiltərə olmadan Prusiya və Rusiyaya qarşı muharibə edə bilməyəcəyini anlayıb inqilabın boğulmasına müdaxilə etmədi. Bismarc bu inqilab vasitəsiylə özünə lazım olan müttəfiqi, Rusiyanı əldə etmişdi. Artıq lazım olan yeganə şey Danimarka ilə muharibə üçün bəhanə tapmaq idi. Bəhanə isə tezliklə qapını döydü.

1864-cü ildə Danimarka kralı yeni Danimarka konstitusiyasını Alman Konfederasiyası daxilindəki Holstein'də də tətbiq etməyə cəhd etdi. Ancaq Prusiya buna qarşı çıxıb qərarın ləğvi üçün Danimarkaya ultimatum göndərdi.
Avstriya isə bu münaqişədə Danimarka ilə muharibəyə can atmırdı. Ancaq Prusiyanın tək başına muharibə etməsinə icazə vermək Konfederasiyanın prezidenti olan Avstriya üçün böyük bir prestij zədəsi demək idi. Bu səbəbdən Danimarkanın ultimatuma rədd cavabından sonra Prusiya ilə birgə Danimarkaya muharibə elan etdi. Danimarka bu 2 nəhəng güc qarşısında dayana bilmədi və tezliklə məğlub oldu. Məğlubiyyətin ardınca imzalanan Gastein müqaviləsi ilə Danimarka Holstein'i Prusiyaya Shlezvik'i isə Avstriya'ya verdi. Lakin Bismarck bu müqaviləni bəyənməmişdi zira o Shlezvik'in də Prusiyaya birləşdirilməsini istəyirdi. Buna görə də Avstriyanı muharibəyə cəlb edərək həm onun alman dövlətləri üzərindəki təsirini sındırmaq həm də Shlezvik'ə sahib olmağa cəhd etdi və cəhdi baş tutdu.

1864-cü ildə Prusiya-Avstriya muharibəsi başladı. Bütün avropa dövlətləri muharibənin Avstriya qələbəsi ilə nəticələnəcəyini düşünürdü. Prusiyanın 350.000, Avstriyanın isə 850.000 nəfərlik qoşuna sahib olması bu fikrin əsas səbəbi idi. Ancaq hər şey təxmin edilənin əksi oldu. 1866-cı ildə Avstriya Sadowa'da ağır məğlubiyyətə uğradı. Bundan sonra Prusiya qoşunları Praqaya girdi. Prusiyalıların Budapeştə iləriləyib Macarları yenidən inqilab etməyə sövq edəcəyindən təşvişə düşən Avstriya tələsik Prusiyanın tələblərini qəbul edərək sülh bağladı. İmzalanan sülh ilə birlikdə Alman Konfederasiyası dağıldı və Prusiyanın başçılığı altında Şimali Almaniya Konfederasiyası yarandı.

Bundan sonra Almaniyanın birliyi üçün lazım olan yeganə şərt Cənubi Almaniyanın da alınması idi ki, buralar Avstriyanın məğlubiyyətindən sonra Fransa təsir dairəsində idilər. Görünür Bismarck'ın yenidən muharibəyə ehtiyacı var idi.

1870-ci ildə İspaniyada vərasət problemi yaranmış və ispan hökuməti alman Hohenzollern sülaləsini taxt-taca sahib olmaları üçün dəvət etmişdi. Ancaq bu Fransa İmperatoru iii napoleon'u təşvişə saldı. Əgər hohenzollern sülaləsi İspaniyada hakimiyyətə gəlsə idi Fransa 2 tərəfdən muhasirəyə alınacaqdı. Bu səbəbdən Fransa olduqca sərt hətda təhqiramiz ifadələrlə bu sülalə dəyişikliyini tanımadığını və dərhal qərarın ləğv edilməsini tələb etdi. Ancaq fransızların bu həddən artıq reaksiyası onun beynəlxalq arenadaki prestijini aşağı saldı və alman dövlətləri üzərindəki təsirini də sildi. Nəticədə bu ciddi siyasi təzyiq muharibəyə döndü və Fransa 1870-ci ildə Şimali Alman Konfederasiyasına muharibə elan etdi. Muharibədə Cənubi Alman dövlətləri Prusiya tərəfində oldu.

Muharibə özünə inamı yüksək olan fransızlar üçün böyük bir rüsvayçılıqla nəticələndi. Sedan döyüşündə çox ağır məğlubiyyətə uğradılar və İmperator Napoleon əsir alındı. 1871-ci ildə almanlar Parisi tutdular və həmin il, Parisdə, Versal sarayında Almaniya İmperiyası elan edildi. Fransa ilə imzalanan müqavilə ilə almanlar həm də Elsas-Lotaringiyaya sahib oldular.

Bununla da Alman siyasi birliyi quruldu.

dozimetr | elm

futhark | mədəniyyət

joachim trier ★ wiki | kino

1974-cü il doğumlu norveçli yazıçı, aktyor və rejissor. trier norveçin ən popular " Pinchcliffe Grand Prix" filminin səs texniki jacob trierin oğlu, və norveç rejissoru Erik Lochenin nəvəsidir. həmçinin onun anası qısametrajlı film rejissorudur. eyni zamanda Lars von Trierin uzaq qohumudur. rejissorun üç uzunmetrajlı filmi var;

1. Reprise-2006
2. Oslo, August 31st- 2011
3. the worst person in the world- 2021

eyni zamanda iki qısametrajlı filmləri də var amma mən uzunmetrajlı filmlərinə baxmışam. qısa da olsa qeyd etdiyim filmlər haqqında yazmaq istiyirəm.

Reprise- rejissorun ilk uzunmetrajlı filmi.

--spoiler--
film yazar olmağı qarşılarına məqsəd qoyan iki dostdan- philip və erikdən bəhs edir. başlıqda ikisi də öz yazdıqlarını nəşriyyat evinə verirlər amma philipin yazısı qəbul edirlər amma erikin yox. philipin ilk kitabı çıxandan sonra psixologiyasında problemlər yaranır və onu xəstəxanaya müalicəyə yatırırlar. bu müddət ərzində philipin sevgilisi kariyə onun yanına gəlməyə icazə vermirlər daha doğrusu philip üçün yaxşı olmuyacağını deyirlər. 6 aydan sonra xəstəxanadan çıxan philip daha kitab yazmayacağı haqqında qərar qəbul edir amma bu eriki çox da məmnun etmir. elə bu sırada erikin ilk kitabı nəşr olunur. uşaqlıqdan kəşf etdikləri bir yazardan- daha dəqiq Sten egil dahldan təsirlənən gənclər nə vaxtsa o yazarla tanış olmağı arzulayardılar. əslində erik kitabının nəşr olunma qərarı qəbul olan vaxtda sten egil dahlla tanış olur, philipin də tanışolma şansı olsa da düşdüyü vəziyyətə görə alınmır. ayrıca sten egil dahlla tanış olan zaman dahl onunla soyuq davranır amma filmin bir hissəsində sten egil dahlın erikin kitabını oxuduğunu, adını bəyəndiyini, kitabın sadəcə son hissəsini bəyənmədiyini söyləyir. bu xoş sözlərdən sonra erik oslodan getməyi qərara alaraq yaşadığı yerdən uzaqlaşır. hətta fransaya çatandan sonra "dostlardan, sevdiklərimdən ayrı qalmaq mənə yazmağa daha çox səbəb olacaq" kimi cümlə işlədir. yəni dost, əzizlərinin həsrəti yazmağa təkan verir. amma bir ildən sonra osloya geri dönən erik sevdiyi yazarın intihar etdiyini eşidir.
--spoiler

uzun sözün qısası film kitab yazıb yaratmaq, dostluq, musiqi, ədəbiyyat haqqındadır. filmdə ən çox sevdiyim səhnə isə philipin 6 ay öncəki həyatı ilə indiki həyatını eyniləşdirmək istəyində olmasıdır. yəni bacardığı qədər xatirələrini yenidən təkrarlamaq istəyi. ki bunu həmişə mən özüm də etməyə çalışıram deyə sevdim bu səhnələri. digər sevdiyim səhnə isə erik və philipin dostlarının qadınlar haqqında dedikləri fikirlərdi. ki onlara diqqətlə qulaq asan istənilən qadın razılaşacaq deyilən fikirlərlə -*

ayrıca filmdə tək sten egil dahldan deyil həm də Lascaux'un rəsm əsərini göstərirlər, və hətta Witgensteindən sitat gətirirlər; "həyatdakı önəmli şeylər sözlərlə deyil musiqi ilə ifadə edilir"


Oslo, August 31st- trierin digər uzunmetrajlı film. mən ilk olaraq bu filmə baxdım sonra reprise o da təsadüfən amma siz bilə-bilə mən baxdığım kimi baxın. sonda qeyd edəcəm səbəbini.

bu filmdə baş rolu reprise filmində də çəkilən Anders Danielsen Lie oynuyur. film narkoloji dispanserdə müalicə alan andersin hekayəsini anladır. anders intihar etməyə cəhd edir amma alınmır. (ki o intihar səhnəsi niyəsə mənə tarkovskinin "nostalgia" filmini xatırlatdı). daha sonra iş görüşməsi və bacısı ilə görüş üçün osloya getməyə qərar verir. anders cəmi bir gününü iş tapmaq, dostları və bacısı ilə görüşmək üçün sərf edir. 10 aydır alkoqol, narkotikadan istifadə etməyən anders köhnə dostlarının başqa həyat qurduqlarını, artıq ailələri olduğunu görür. bütün filmdəki hadisələr 30 avqust baş verir. film 31 avqustun səhəri bitir. bu dəfə andersdə intihar alınır.

film çox əjdahadı. anderslə dostu arasındakı dialoqlar, valideynləri haqqında dedikləri, intihar səhnələri dəhşət idi. hələ proustdan vurub hamsun knutdan, rilkedən çıxmaları adama ayrı bir zövq verir. andersin kafedə oturaraq kənardakıların danışdıqlarına qulaq asdığı səhnə nəyə desən dəyər. o kafenin ünvanı espresso house, parkveien 27di. bir gün yolunuz oslodan keçsə mütləq bu kafeyə baş çəkin. bir də həmin səhnədə qızın dediyi şer isə;

evlenip çocuk yapmak istiyorum.
dünyayı dolaşmak, bir ev almak...

romantik tatillere gitmek, gün boyu
sadece dondurma yemek istiyorum.

başka ülkelerde yaşamak.
ideal kiloma inip orada kalmak.

harika bir roman yazmak.
eski arkadaşlarla haberleşmek.

bir ağaç dikmek istiyorum.
nefis bir akşam yemeği hazırlamak.

kendimi başarılı hissetmek.

buz banyosu yapmak, yunuslarla yüzmek.
gerçek bir doğum günü partisi vermek.

yüz yaşına kadar yaşamak.
ölene dek evli kalmak.

bir şişede coşkulu bir mesaj yollayıp,
aynı derecede ilginç bir cevap almak.

tüm korkularımın üstesinden gelmek.
bütün gün bulutları izleyerek yatmak.

antikalarla dolu eski bir ev almak.
bir maratonu sonuna dek koşmak.

harika bir kitap okuyup, güzel
cümleleri hayatım boyunca hatırlamak.

hislerimi yansıtan
harika resimler yapmak.

bir duvarı sevdiğim resimlerle
ve sözcüklerle kaplamak.

sevdiğim dizilerin
tüm sezonlarına sahip olmak.

önemli bir konuya dikkat çekip,
insanların beni dinlemesini sağlamak.

paraşütle atlamak, helikopter kullanmak,
çırılçıplak yüzmek.

her gün aradığım türden
iyi işi bulmak.

romantik ve eşsiz bir evlenme
teklifi almak. gece açık havada uyumak.

besseggen dağına tırmanmak, bir filmde
ya da ulusal tiyatroda rol almak.

piyangoda milyon kazanmak.
faydalı işler yapmak.

ve sevilmek istiyorum.

ayrıca filmin sonunda andersin pianoda ifa etdiyi handelin Harpsichord Suite In D Minor, HWV 447 musiqisidir.

və son olaraq "İnsan özünü yox etmək istəyirsə, cəmiyyət bunu etməsinə icazə verməlidir."