+4 əjdaha
1. (baxma: denialism)insanın inancları ilə tərs düşən məlumatı konkret dəlilin olmasına rəğmən şüurlu və mütəmadi şəkildə inkar etməsi. Ortaya çıxma səbəbi indiyəcən möhkəmləndirdiyimiz və çox halda xəbərimiz belə olmadan bizə yeridilən inancların narahat edici həqiqət, reallıq, faktlar qarşısında sarsılmasının, davamında isə dəhşətli tutarsızlıq hissinin yaranmasının qarşısını almaqdır.
Bu elə bir bəla, elə bir diksindirici müdafiə mexanizmidir ki, qarşısına istənilən fakt, sübut qoyduğunuz halda, inkarçılıq edən üçün fərqi yoxdur. Hətta dəlillərə qarşı konspirasiya nəzəriyyələrinə başlayacaqdır; yox dəlil qondarmadır, yox kimsə uydurub, yox ona və ya onun daxil olduğu sosial qrupa qarşı konspirasiya cəhdidir. Yəni adi cahillikdən, məlumatsızlıqdan belə betərdir.
Adi gündəlik həyatdan tutmuş, elmə, siyasətə qədər nümunələri olan bir praktikadır. Misal üçün, təkamül inkarçılığı çox məşhurdur. Nə qədər fakt göstərsəniz də, təkamül inkarçıları üçün heç bir şey ifadə etməyəcək, ən kiçik skeptik bir nöqtədən tutub təkamülü "səhv çıxaracaqlar"; hardasa özünü bərpa edən meduzanı misal çəkib deyəcəklər "təkamül çökdü" və ya çox vaxt etdikləri kimi Sosial Darvinizmi misal çəkib "Darvin düzdürsə, deməli güclü, varlı insanlar kasıbları, zəifləri öldürməlidir" kimi Darvinin həyatda dilə gətirmədiyi faşist ideologiyaları ona aid edəcəklər.
Tarixdən nümunələrə baxsaq, ən məşhurlarından soyqırım inkarçılığı var. Soyqırım kimi ağır bir ittihamı zatən, heç bir dövlət, siyasi qrup və ya xalqın sıravi nümayəndələri qəbul etmək istəməz. Məsələn: holokost (çox vaxt yəhudi soyqırımı olaraq adlandırılır) kimi qlobal səviyyədə tanınmış bir soyqırımı, hələ də, inkar edənlər var. Neo-nasistlər, ümumiyyətlə, bunu qəbul etməkdən çəkinir, iranın holokostla bağlı skeptik iddiaları da məlumdur. Ruanda soyqırımını da inkar edənlər, ya da ən azı açıq şəkildə şübhə ilə yanaşanlar var. Srebrenikanı, o cümlədən, qəbul etməyənlərin olduğu məlumdur. Soyqırım inkarçılığı çox vaxt siyasi motivli olur.
Digər bir tarix inkarçılığı da açıq tarixi mənbələri, faktları, tapıntıları rədd etməkdir, hansı ki bizim tariximizdə olduqca boldur. Tunc dövründə yaxın şərqdə yaşamış bir tayfanı Türk tayfası olaraq bizə satır bizim kitablarımız. Bəli, tunc dövründən söhbət gedir. Halbuki, ciddi türkdilli tarixi kitablarda belə bu cəfəngiyyat yazılmır, çünki savadlı tarixçilər öz xalqlarının, əcdadlarının hansı kökdən gəldiklərini bilirlər. Yəni bu, nəyin inkarıdır, qəbul et getsin bu faktı, zatən katastrofik bir şey də deyil bunu qəbul etmək. Bu səbəbdən, bir çox azərbaycanlı mənbələr ancaq azərbaycanlı mediya qədər nəzərə alınır, çünki ikisi də propaqandadan ibarətdir.
Əsas məsələ, inkarçılıqla necə mübarizə aparmaq olar. Təəssüf ki, reallığı inkar edən birinə siz istədiyiniz qədər fakt göstərsəniz də, dəyişən çox bir şey olmayacaq, bu mübarizə üsulu deyil qısaca. Ya da qatı inkarçılara qarşı deyil. Bu səbəbdən zatən açıq bir faktı isbat etməyə çalışaraq öz əsəblərinizi korlamayın. Sistematik şəkildə təhsili inkişaf etdirmək, kiçik yaşdan şagirdlərin beyinlərini yumağı azaltmaq, əlbəttə, gələcək nəsillər üçün ideal həll yoludur. Yerdə qalanlar isə ancaq özləri istəsələr, dəyişə bilərlər.