1. not: originalı ingilis dilindә olan, 15ә yaxın dilә tәrcümә olunmuş, bir anarxistin marksizmә baxışını açıqlayan mәqalә. aşağıdakı da, mәqalәnin dilimizә tәrcümәmdi. oxuyun, aydınlanın, cahillәr.


idarə edən sinif halına gəlmiş proletariatdan danışırsan. o zaman sual verək proletariat idarəçi sinif olmuşsa kimi idarə edəcək? həmçinin "idarəçi sinif səviyyəsinə yüksəlmiş proletariat" nə deməkdir? proletariat bir bütün olarak hakimiyyətəmi keçəcəkdir?dünyada milyonlarca işçi var. bunların hamısı birdən hakim qüvvəmi olacaq? əgər bütün xalq idarəçi olacaqsa, o vaxt hökümət yox olacaq, dövlət yox olacaq deməkdir ancaq ortada bir dövlət varsa orada idarə edənlərlə idarə olunan kölələrdə var deməkdir.

son deyəcəyin söz xalqın idarəçilərini demokratik yollar ilə seçəcəyi, lazım olanda da vəzifə alabiləcəyi olabilər. burjualarda eyni şeyi danışır. amma biz özəl mülkiyyəti yox edəcəyik, ona görə hərkəs işçi olacaq və təmsilçi olaraq öz aralarından birini seçəcəklər deyirsən. köhnə işçi demək istəyirsən. çünki keçmişi nə olursa olsun bir millətvəkili, bir nazir artık bir millətvəkili və nazirdir. stul və ayrıcalığ çox dadlıdır. həm sən demirdin, insanların şüurlarını ictimai mövqeləri təyin edər deyən.işçi sinfi dövləti əsas partiya yolu ilə idarə olunacaq deyəcəksən. əsas partiyanın kimlərdən ibarət olduğunu bilirik. marksizm-leninizm elmini, onun rəhbərliyini qəbul etmiş professional inqilabçılardan. bu vəziyyətə baxırıq. ortada marksizm-leninizm var, professional inqilabçılar var, elm var. amma hani işçi sinfi? cavabın hazırdı bilirəm. marksizm-leninizm işçi sinfinin çıxarlarını müdafiə edir deyirsən. sənə sovetləri deməyəcəm, cavabını bilirəm. onlar totalitar idi, stalinist idi zad.

amma dünyanın heç bir yerində işçilər sənin kimi marksizm-leninizm bizim çıxarlarımızı müdafiə edir deyə düşünmür. tam tərsinə belə düşünür. dövlət kapitalist də olsa, sosialist də olsa mənim həyatımda nə dəyişəcək. mən yenə səhər 8-də işə gələcəm 5-də çıxacam. fabrika əvvəl sahibkarın indi dövlətin olacaq. yaxşı bundan mənə nə? mən onsuz sahibkarın üzünü heç görmürəm. mənim işim bizi idarə edən şəxs, arada müdür ilə. idarə edən komunist partiyalı, müdürüm işçi hərəkat partiyalı. ikisi də kommunist olsa nə olacaq?diyirlər ki, sosializmdə fabrika dövlətin olacaq, dövlət sənin olacak, o zaman fabrika sənin olacaq. necə ala? fabrika mənim olacaqsa mən bu zibil işi buraxa bilərəm? ya da iş saatlarını azalda bilərəm? yox, ona mərkəz qərar verir. yaxşı onda bu hesablara bir baxaq : bizim maaş hər-halda 3-4 qat artar. heç elə şey olar "yoldaş", gəlirin hamısını sən alsan yeni işləri necə edərüy, kommunist partiyanın, gizli polisin, bürokratların maaşları hardan veriləcək maaşları da mərkəz qərarlaşdırır. yaxşı tətil ? nə tətil "yoldaş", özü-özünə tətil edəcəksən, fabrika onsuz sənin. yaxşı işçi ittifaqı? ittifaq olacaq təbii, kommunist partiya siyasətini sənə yetirmək üçün.yaxşı onda, mən sosializmə heç keçməyim , indi heç yoxdan arada bir tətil edib bəzi istəklərimizi qəbul ettirə bilirəm.
qardaş, bu işçi sinfi çox dar düşüncəli deyilmi? "tarix yaratmaq" zad qozuna deyil. yaxşı başqa cür olabilər? inqilabçılığında səmimi isənsə, biraz düşün işçi olmaq nə deməkdir? pullu köləlik. kölələr kölə olaraq yeni bir həyat xilas edə bilərmi? işçi sinfinin inqilabçı ola bilməsi üçün "işçi" olmağı rədd etməsi lazımdır. bu vəziyyətdə yenə başa gəldik kim idarə edəcək işçi dövlətini?