1. albert einstein qeyri-müəyyənlikləri sevmirdi. kvant mexanikasın yetərsiz olduğunu düşünürdü və 1935 ci ildə podolski, rosen adlı iki fizik ilə bu yetərsizliyi izah etmək üçün təzə bir paradoks inkişaf etdirmişdi. ancaq bu paradoks bir neçə il sonra tam əksinə kvant mexanikasını daha da təsdiqləyəcəkdi.

olduqca palçıqlı olduğu üçün içindəki heç bir şeyi görə bilmədiyimiz bir göl düşünək. bu göldə bir dənə balıq yaşadığını təsəvvür edək. bir balıqçı bu gölə gəlsin və qırmağını sallasın. balıq qırmağı udduğu vaxt qırmağı çəkən balıqçı balığı görür. bu vəziyyətdən çıxacaq çox məntiqli olan nəticə budur: balıq tutulmamışdan əvvəl yemin arxasınca üzürdü sonrada yemi yedi. balıqçı heç bir zaman balığın qırmağı udmamışdan əvvəl bütün gölü əhatə edən bir superpozisiya halında olduğunu düşünməyəcək. amma kvant mexanikasında vəziyyət qarışır. klassik fizikaya görə balığı görməsək belə suda müəyyən bir yerdə olan tək bir balıq var. ancaq kvant mexanikasına görə balıq suyun hər tərəfində superpozisiya halındadır. bir müşahidəçi onu müşahidə edənə qədər də bu hal davam edəcək. paradoks bundan sonra başlayır. az əvvəl göldə olan tək balığı tutmuşduq. indi gölə canlı iki dənə balıq atsaq vəziyyət necə olacaq? iki balığın superpozisiya hallarının bir qarışığı! daha qəribə olan isə bu iki balığın ortaq superpozisiya hallarının ortaya çıxardığı nəticələrdi. indi başqa cür düşünək. balıqçı bu dəfə başqa bir gölə oğluyla birlikdə getsin. ancaq bu gölün bir xüsusiyyəti var. göl bir təpəciyin üzərindədir və sağında da solunda da bir kiçik göl var. böyük gölün zəminində isə iki dənə kanal digər kiçik göllərə açılır lakin bu kanallar bir maneə ilə dayandırılmışdır. su yenə olduqca palçıqlıdır, buna görə sudakı heç bir şeyi görə bilmirik. balıqçı və oğlu iki canlı balıq alıb gölə atırlar. balıqlar göldə iki balığın qarışıq superpozisiyası halında olurlar. sonra isə maneə ilə dayandırılan kanalları açırlar və böyük göldəki bütün su kanallar ilə iki kiçik gölə axır. indi isə iki balığın qarışıq superpozisiya halları iki ayrı yerdə-sağ və sol kiçik göllərdədirlər. iki balıq, təsvir edilməsi imkansız olan məkan xarici bir qüvvə ilə bir-birlərinə bağlıdır. balıqçı qırmağını sağ tərəfdəki kiçik gölə atır. balıqçı balığı tutub çəkir və solda dayanan oğlu isə sol tərəfdəki balığın kiçik göldən öz-özünə qalxıb otların üstünə düşdüyünü müşahidə edir. sağ tərəfdəki balıq tutulanda sol tərəfdəki digər balıq eyni vəziyyətdə sanki ona bağlı imiş kimi sudan çıxıb quruya düşür. bu məntiqə uyğun deyil ancaq iki balığın qarışıq superpozisiya halları bizə bu nəticəyə gəlməyə imkan verir. gündəlik həyatda belə bir şey ola bilməzdi ancaq kvant mexanikasına görə nəticə belə olmalı idi. bu paradoks uzun illər izahsız qaldı ancaq 1972 ci ildə iki fizik tərəfindən bu məsələyə aydınlıq gətirildi. 1975 ci ildə isə fizik alain aspect bu paradoksun kvant mexanikası ilə zidd olmadığını və eynşteynin haqsız olduğunu sübut edəcək təcrübə irəli sürdü. təcrübə 1982 ci ildə gerçəkləşdirildi və uğurlu oldu. iki əkiz foton üzərində aparılan təcrübə sonralar dəfələrlə başqa zərrəciklər ilə də təkrarlandı və eyni nəticələr alındı. buna indi kvant dolaşıqlığı deyilir.

(bax: bell test experiment)