the raven

1. edgar allan poenin qotik üslubda şeiri.

once upon a midnight dreary, while i
pondered, weak and weary,
over many a quaint and curious volume
of forgotten lore--
while i nodded, nearly napping,
suddenly there came a tapping,
as of some one gently rapping, rapping
at my chamber door.
"'tis some visitor," i muttered,
"tapping at my chamber door--
only this and nothing more."

ah, distinctly i remember it was in the
bleak december;
and each separate dying ember wrought
its ghost upon the floor.
eagerly i wished the morrow; --vainly i
had sought to borrow
from my books surcease of sorrow--
sorrow for the lost lenore--
for the rare and radiant maiden whom
the angels name lenore--
nameless here for evermore.

and the silken, sad, uncertain rustling
of each purple curtain
thrilled me--filled me with fantastic
terrors never felt before;
so that now, to still the beating of my
heart, i stood repeating
"'tis some visitor entreating entrance
at my chamber door--
some late visitor entreating entrance
at my chamber door; --
this it is and nothing more."

presently my soul grew stronger;
hesitating then no longer,
"sir," said i, "or madam, truly your
forgiveness i implore;
but the fact is i was napping, and so
gently you came rapping,
and so faintly you came tapping,
tapping at my chamber door,
that i scarce was sure i heard you" --
here i opened wide the door; --
darkness there and nothing more.

deep into that darkness peering, long i
stood there wondering, fearing,
doubting, dreaming dreams no mortal
ever dared to dream before;
but the silence was unbroken, and the
stillness gave no token,
and the only word there spoken was the
whispered word "lenore!"
this i whispered, and an echo murmured
back the word "lenore!"
merely this and nothing more.

back into the chamber turning, all my
soul within me burning,
soon again i heard a tapping somewhat
louder than before.
"surely," said i, "surely that is
something at my window lattice
let me see, then, what thereat is, and
this mystery explore--
let my heart be still a moment and this
mystery explore; --
"'tis the wind and nothing more!"

open here i flung the shutter, when,
with many a flirt and flutter
in there stepped a stately raven of the
saintly days of yore.
not the least obeisance made he; not a
minute stopped or stayed he;
but, with mein of lord or lady, perched
above my chamber door--
perched upon my bust of pallas just
above my chamber door--
perched, and sat, and nothing more.

then this ebony bird beguiling my sad
fancy into smiling,
by the grave and stern decorum of the
countenance it wore,
"though thy crest be shorn and shaven,
thou," i said, "art sure no craven,
ghastly grim and ancient raven
wandering from the nightly shore--
tell me what thy lordly name is on the
night's plutonian shore!"
quoth the raven, "nevermore."

much i marvelled this ungainly fowl to
hear discourse so plainly,
though its answer little meaning--
little relevancy bore;
for we cannot help agreeing that no
living human being
ever yet was blessed with seeing bird
above his chamber door--
bird or beast upon the sculptured bust
above his chamber door,
with such name as "nevermore."

but the raven, sitting lonely on the
placid bust, spoke only
that one word, as if his soul in that
one word he did outpour.
nothing farther then he uttered--not a
feather then he fluttered--
till i scarcely more than muttered
"other friends have flown before--
on the morrow he will leave me, as my
hopes have flown before."
then the bird said "nevermore."

startled at the stillness broken by
reply so aptly spoken,
"doubtless," said i, "what it utters is
its only stock and store
caught from some unhappy master whom
unmerciful disaster
followed fast and followed faster till
his songs one burden bore--
till the dirges of his hope that
melancholy burden bore
of 'never--nevermore.'"

but the raven still beguiling all my
sad soul into smiling,
straight i wheeled a cushioned seat in
front of bird, and bust and door;
then, upon the velvet sinking, i betook
myself to linking
fancy unto fancy, thinking what this
ominous bird of yore--
what this grim, ungainly, ghastly,
gaunt, and ominous bird of yore
meant in croaking "nevermore."

this i sat engaged in guessing, but no
syllable expressing
to the fowl whose fiery eyes now burned
into my bosom's core;
this and more i sat divining, with my
head at ease reclining
on the cushion's velvet lining that the
lamp-light gloated o'er,
but whose velvet violet lining with the
lamp-light gloating o'er,
she shall press, ah, nevermore!

then, methought, the air grew denser,
perfumed from an unseen censer
swung by seraphim whose foot-falls
tinkled on the tufted floor.
"wretch," i cried, "thy god hath lent
thee--by these angels he hath sent thee
respite--respite and nepenthe from thy
memories of lenore,
quaff, oh quaff this kind nepenthe and
forget this lost lenore!"
quoth the raven "nevermore."

"prophet!" said i, "thing of evil!
prophet still, if bird or devil!--
whether tempest sent, or whether
tempest tossed thee here ashore,
desolate yet all undaunted, on this
desert land enchanted--
on this home by horror haunted--tell me
truly, i implore--
is there-- is there balm in gilead?--
tell me-- tell me, i implore!"
quoth the raven "nevermore."

"prophet!" said i, "thing of evil! - prophet still,
if bird or devil!
by that heaven that bends above us - by that god
we both adore --
tell this soul with sorrow laden if, within the distant
aidenn,
it shall clasp a sainted maiden whom the angels name
lenore --
clasp a rare and radiant maiden whom the angels
name lenore."
quoth the raven "nevermore."

"be that word our sign of parting, bird
or fiend!" i shrieked, upstarting--
"get thee back into the tempest and the
night's plutonian shore!
leave no black plume as a token of that
lie thy soul hath spoken!
leave my loneliness unbroken! --quit the
bust above my door!
take thy beak from out my heart,and
take thy form from off my door!"
quoth the raven "nevermore."

and the raven, never flitting, still is
sitting, still is sitting
on the pallid bust of pallas just above
my chamber door;
and his eyes have all the seeming of a
demon's that is dreaming,
and the lamp-light o'er him streaming
throws his shadow on the floor;
and my soul from out that shadow that
lies floating on the floor
shall be lifted--nevermore!

2. edgar allan poe'nun o məşhur, könlümdə taxt qurmuş şeiri. keçən il oxumağıma rəğmən şeir dark/gothic üslubda oldğundan bu yağışlı günlərdə zövq üçün yenidən oxudum.

kitab ümumilikdə 2 hissədən ibarətdir - birinci hissə şeirin yazılışı haqqında, ikinci hissə isə şeirdən ibarətdir. normalda çox da şeir sevən birisi deyiləm amma the raven mənim üçün oxuyub keçiləcək sıradan şeir deyil. ölüm acısı, kədər, ümidsizlik və yalnızlıq sətirlərə qonub sanki.

yazıçı 1946-cı ildə graham's jurnalı üçün "yazının fəlsəfəsi" adlı qsa əsər yazır. indi deyəcəksiz bunun quzğuna nə dəxli?! dəxli odur ki, bu əsərdə yazıçı şeiri yazarkən diqqət etdiyi önəmli məsələlərə toxunur və yaxşı yazar olmaq istəyənlərə tövsiyyələr verir.

yazının fəlsəfəsində yazar belə bir qeyd edib:

özümdən bunu soruşdum: "bütün melanxolik mövzularda, insanların univerisal anlayışına görə ən melanxolik olan nədir?" cavab əlbəttə ki, ölümdür.

ölümün qaranlığını yazıçı olduqca gözəl əks etdirib şeirdə. bir növ ölümü şeirsəlləşdirib. ümumiyyətlə, nədir ölüm bizim üçün? torpaq altında yatan yaxınlarımızın cəsədləridir? ya onları bir daha görməməyin yaşatdığı ağrı?
ölüm eynən poe'nun quzğunu kimi ağıllıdır - nə vaxt və haradan gələcəyi bəlli olmaz. həmişə xəfifə alırıq və üzərində düşünmürük - düşünməkdən qaçırıq. bu gün deyib-gülərək danışdığımız insanların bir gün öləcəyini bilirik amma qəbul etmək, bu haqda düşünmək istəmirik. oysa hər nəfəs ölümə doğru bir addımdır və bir gün ölüm gələcək. eynən quzğun kimi. biz isə bəyazı, xoşbəxtliyi sevirik. quzğunu, qara rəngi qəbul edə bilmirik. amma quzğun bizim istəyimiz olmadan gəlir, eynən ruhumuzu bürüyən kədər kimi.

şeirdə hər şey qaranlıq gecədə, gənc və hüzünlü bir gəncin otağında baş verir. fırtınalı gecədə evindən qaçan quzğun, sevgilisinin yasını tutan gənc oğlanın pəncərəsindən girərək otaqdakı büst üzərinə qonur. şeir sevgilisinin ölümünü sorğulayan gənc oğlanla quzğun arasındakı dialoqlardan ibarətdir.
kitab sadəcə şeirdən deyil, həm də möhtəşəm illüstrasiyalardan ibarətdir. indi isə həmin rəsmlər haqda kiçik bir bilgi verim sizə:
kitabdakı rəsmləri çəkən rəssam *gustavo dore* 1932-ci ildə doğulmuş bir fransız rəssamıdır. rəssam həm də illüstrasiya ilə məşğul olduğundan bir çox kitabı öz rəsmləri ilə gözəlləşdirib. misal olaraq itirilmiş cənnət, don kixot, ilahi komediya, quzğun və s. deyə bilərik.
yenə qayıdaq şeirimizə. gənc oğlan quzğuna acı dolu suallar verir, hər dəfə də eyni cavab - nevermore! yəni əsla! hamımız belə deyilmiyik? cavabını bildiyimiz suallara ümidlə başqa bir cavab gözləyirik. bəlkə hamımız o gənc oğlanıq və quzğun ilə danışmışıq nə vaxtsa?

əzizim poe, bu gözəl əsərini unutmayacam, əmin ol.
the raven link

the raven

Yalnız deyilsən!

Yalnız deyilsən!