çin kommunist partiyası 19-cu qurultayı
2,054 | 3 | 35
əjdahalar googlla
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
2300 nümayəndə çkp mk-nın 205 həqiqi, 176 ehtiyat üzvünü seçəcək. bundan başqa politbüronun 25, daimi komitənin 7 üzvü də seçiləcək. ən əsası isə çkp mk-nın baş katib seçkisidir. 2012-ci ildə seçilmiş xi jinping bu il 5 illik səlahiyyət müddətini doldurur. növbəti dəfəyə də xi seçiləcək. xi jinping maodan bu yana çkp mk-nın ən güclü rəhbəridir və tək adam hakimiyyətinə meylli olduğu üçün artıq bir neçə ildə öz siyasi rəqiblərini zərərsizləşdirib. 1,3 milyondan çox şəxs rüşvət və korrupsiyaya qarşı mübarizə nəticəsində müxtəlif cəzalar alıblar.
bütün dünyanı maraqlandıran əsas məsələ çinin yeni iqtisadi yol xəritəsi və xarici siyasət perspektivləridir. dünən 205 dəqiqəlik çıxışında xi jinping demək olar ki, növbəti 5 ildəki planlarını açıq şəkildə dilə gətirdi. artıq 20-30 ildir ki, qismən də olsa demokratik bir sistem qurmuş, qapılarını qlobal sərmayəyə açmış, maliyyə sistemində reformlar etmiş, sərmayənin sərbəstliyinə icazə vermiş çkp artıq bunu dayandıracaq. xi jinping çkp-nin yenidən sərmaye üstündə bir güc olmasını, maliyyə sistemində əsas idaredici mövqeyə qayıtmasını və çindən qırağa sərmaye axınının azalmasını istəyir. bu uzaq perspektivdə çinə baha başa gələcək. yəni, çin yeni amerika, qlobal güc olmaq kimi bir məqsədinin olmadığını göstərir. çünki xi jinping və çkp dərk edir ki, qlobalizm uzaq perspektivdə çində kommunizmin sonunu hazırlayacaq. buna görə də yenə bağlı qapılar, dövlətin iqtisadiyyata təsiredici güc siyasəti prioritet kimi götürülür. çin bu qədər inkişaf, xalqın rifahının gözəçarpacaq dərəcədə yaxşılaşmasından sonra yeni iqtisadi siyasətlə daimi iqtisadi artımı necə tarazlayacaq, məlum deyil. amma çin hələ bir neçə il də 6,5-7% illik böyüməni davam etdirəcək. çinin iqtisadi inkişafı onsuz da bütün 1 milyard 300 milyonluq xalqı əhatə etmir, bu sadəcə pekin, şenjen, quançjou, şanxay, nanjing kimi sahil xəttində yerləşən, böyük sənaye komplekslərinin, məşğulluğun yüksək olduğu şəhərlərə aiddir. burda da əlbəttə ki 100 miyonlarla insan yaşayır. yəni uzun sözün qısası, çkp özəl sektoru sıxışdırsa sabit iqtisadi artım dayanacaq, iqtisadi kiçilmənin közərtiləri yavaş-yavaş görünəcək. bu çin üçün fəlakətdir, çünki çin özəl sektorun borclanma göstəricisinə görə dünyada birinci yerdədir. ən çox xarici borcu olan ölkədir, artıq borc 30 trilyon dollara dirənib. hər il 500 milyard dollar faiz ödəyirlər.
çinin tibet, xinjiangdə (uyğur bölgəsi) böyük problemləri var. bu bölgələrdə yaşayan xalqlar həm müstəqilliyə meyilli olduqları, həm də az gəlirli olduqları üçün çinə potensial təhlükə sayılırlar.
xi jinpingə qədərki dövrdə çində az da olsa, demokratiyanın közərtisi var idi. yəni, nisbətən ədalətli məhkəmə-hüquq sistemi, politbüronun, daimi komitənin təsir gücü çox böyük idi. indi isə xi buralara ancaq özünə yaxın olan adamları doldurduğu üçün adı çəkilən orqanların heç bir əhəmiyyəti qalmayıb. bütün partiya və dövlətin taleyi bir şəxsə bağlıdır. bunun axrı heç vaxt yaxşı yerə gedib çıxmır, çox gözəl bilirik.
insan hüquqları, demokratiya məsələsi çində mövcud olan digər əsas problemdir. xi dünənki çıxışında elə bu məsələyə də toxunaraq, ölkə üçün əsas prioritetin partiya daha sonra hüquqi reformlar olduğunu bildirdi və ölkənin taleyinin partiyanın taleyinə bağlı olduğunu əlavə etdi. yəni əgər ölkədə reformu ancaq partiya keçirə bilər və insanlar bu məsələdə partiyaya alternativ axtara bilməz. bu da çindən beyin axının daha da sürətlənəcəyini göstərir. onsuz da çinli istedadlı gənclər ölkədə qalmaq istəmir, xi jinpingdən sonra isə daha da çox abş, avropaya qaçacaqlar. varlılar, oliqarx məmurlar da uşaqlarını ölkədən çıxarmağa meyillidir, çində yaşamalarını istəmirlər. çin mükəmməl təhsil verdiyi gənclərini itirir.
xarici siyasətdə çinin qarşısında duran iki məsələ var: şimali koreya və ipək yolu proyekti (one road, one belt initiative). one road, ona belt haqqında ayrıca bir entry yazacam.
şimali koreya məsələsi çin üçün artıq milli təhlükəsizlik məsələsidir. amerika ş.koreyaya hərbi müdaxilə etmədən kim jon ungu başa salmalıdırlar. necə edəcəklər, bilmirəm, amma etməlidirlər. çünki abş ş.koreyaya hərbi müdaxilə edərsə, çin abş-la açıq sahədə münaqişəyə girə bilməyəcək. girmək də istəmir əslində, çünki həmin gücə hələ çatmayıb. çinin hərbi inkişaf proqramı 2035-də başa çatacaq, 2050-də isə dünyanın bir nömrəli iqtisadi gücü olmağı planlaşdırır. ona qədər heç bir başa-baş münaqişə və ya geopolitik sferada çini görməyəcəyik.
one road, one belt isə geopolitikada iqtisadi və sülhpərvər əməkdaşlığa söykənən bir proyektdir. bütün avrasiya məkanı üçün xeyirli proyektdir, amma həyata keçirilməsi mümkünsüzə yaxındır. səbəbi isə, proyektə daxil edilməsi nəzərdə tutulan ölkələrin öz aralarında və çinlə maraq toqquşmalarıdır. bunu xi jinping həll edə bilməyəcək.
çin şirkətlərin ölkədən kənara çox yatırım etməsindən də narahatdır, bu yatırımlar həm özəl şirkətlər, həm də dövlət şirkətləri tərəfindən edilir. bundan başqa ölkədən kənara oliqarxiya milyardlarla dollar pul çıxarır. çin növbəti amerika olmağından qorxur. yəni şirkətlərin çindən kənarda daha əlverişli vergi sisteminə, ucuz işçi qüvvəsinə malik ölkələrdə layihələr həyata keçirməsindən.
bugünlük bu qədər, 24-ünə kimi, yəni qurultay bitənə kimi bu başlığa yazacam.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
yuxarıdakı entrydə demək olar ki, ümumi olaraq çinin xarici siyasət, yeni iqtisadi siyasət, milli təhlükəsizlik məsələlərini yazmışdım.
indi çinin əsas xarici siyasətdəki problemi olan şimali koreya məsələsinə dair bir az yazaq. çin bu məsələni həll etmək üçün artıq həm abş, həm də şimali koreyaya təklif paketini təqdim etmişdi. şərt bundan ibarətdir ki, şimali koreya yaponiya, cənubi koreyanın hava sərhədləri çərçivəsində roket sınaqlarını həyata keçirməkdən imtina edəcək. ancaq şimali koreya da bunun qarşılığında abş-a məxsus hərbi destroyer gəmilərin və qırıcı təyyarələrin su və hava məkanına yaxınlaşmamasını tələb edir. əslində hər iki tərəf üçün də qane edici təklifdir, amma abş razılaşmaz, çünki abş şimali koreyanı çinin gözünü qorxutmaq üçün dağıtmaq istəyir. abş çinə hərbi təyziqlərini cənubi çin dənizində də göstərir.
yuxarıdakı entrydə də yazdığım kimi çinin önümüzdəki 5 illik siyasətli xi mərkəzli olacaq. xi jinping gücü bir əldə toplamağa və çkp-nin bütün ölkədəki sərbəst bazara tam nəzarət etməsində israr edir. xi bu gücə sahib olandan sonra növbəti, yəni üçüncü dəfə də baş katib seçilmək üçün konstitusion dəyişiklik üçün çalışacaq. bir mənada xi jinping, sanki putini təqib edir. həmçinin, mənə elə gəlir ki, rusiya bəzi məsələlərdə çinin mentorudur. amma putinizm çin üçün heç bir müsbət şey vəd etmir.
çkp 19-cu qurultayının əsas gündən maddələrindən biri one road, one belt (ipək yolu) proyektidir. yenə də, yuxarıdakı entrydə yazmışam, bu proyekt tərkibində yer alması nəzərdə tutulan 50 ölkə bir-birləri ilə maraq toqquşması və siyasi münaqişədə olduqları üçün proyektin reallaşması mümkünsüzə yaxındır. digər bir səbəb isə avropa birliyinin (germanya, fransa) proyektə olan mənfi münasibətidir. proyektin gerçəkləşməsi üçün germanya və fransanın rizası önəmlidir, çünki proyektin final nöqtəsi qərbi avropadır. yəni çin istehsal etdiyi malları oraya daha asan və sürətli çatdırmağa çalışır.
avropa buna niyə soyuq baxır, bunun səbəbləri var. yuxarıda söz verdiyim kimi "one road, one belt" üçün ayrıca geniş bir neçə entry yazacam. indi keçək avropa-çin münasibətlərinə. gəlin bunun adını germanya-çin münasibətləri qoyaq, çünki əsas ticarət rəqabəti bu iki ölkə arasındadır və avropanın idarəsi tam olaraq germanyanın əlindədir. çin şirkətləri dünyada 2009-cu il maliyyə böhranından sonra avropaya, əsasən də germanyaya böyük investisyalar qoymağa başladılar. elə həmin il germanya ticarət naziri (indiki xarici işlər naziri) sigmar gabriel, çin şirkətlərinin bazara daxil olmasının qarşısını almaq üçün yeni məhdudlaşdırıcı qərarlar qəbul etdi. bu başa düşüləndir, çünki çin şirkətlərinin germanyaya axını milli təhlükəsizlik məsələsidir. səbəbi isə budur, çin şirkətlərinin avropaya axın etməsi çin dövlətinin agendasına əsasən baş verir. yəni çin özü belə bu investisyaları xarici siyasət xəttinin hissəsi kimi qəbul edir. çin 2010-cu ildə avropaya birbaşa 6 milyard, 2014-cü ildə 55 milyard, 2016-cı 120 milyard investisya qoymuşdur. bu investisyaların böyük hissəsi germanya və uk-a edilib. 2016-cı ildə çin-germanya ticarət ortaqlığı 200 milyard dolları keçmişdir. yəni artıq germanyanın ən böyük ticarət ortağı çindir. çinin avropaya etdiyi investisyalar bu qədər artmasına qarşılıq olaraq avropanın çinə qoyduğu investisyalar 2016-cı ildə cəmi 9 milyard dollardır. sırf bu qeyri-mütənasibliyə, bərabərsizliyə görə avropa, əsasən də germanya narahatdır. çünki bu avropa ölkələrini tək tərəfli olaraq çindən asılı edir. təbii ki, bundan bütün avropa ölkələri narahat deyil. məsələn, polşa, macarıstan kimi şərqi avropa ölkələri bundan narahat deyil, hətta çox müsbət yanaşır. çünki xarici sərmayeyə möhtacdır, iqtisadi problemlər boğazdan yuxarıdır.
german hökuməti artıq çin şirkətlərini bu ildən etibarən sıxışdırmağa başlayıb, çin şirkətlərinə artıq mümkün qədər az layihələrdə iştirak imkanı, şirkət alma imkanı verirlər.
çin şirkətləri əsasən germanyanın texnologiya şirkətlərinə sərmaye qoyurlar. çünki çin hələ də yüksək texnologiya sahəsində bir sıra ölkələrin sahib olduğu təcrübə və texnologiyaya möhtacdır. və çinin "made in china 2025" hədəfi var. bu çinin artıq ucuz və keyfiyyətsiz, fake mal istehsalçılığından yüksək keyfiyyətli, beynəlxalq bazarlarda rəqabətə davamlı mallar istehsalçısı olmağa çevirməyi hədəfləyir.
davamı gələcək.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
yeni politbüro, nazirlər kabineti, daimi komitə seçildi. və təbii ki, xi jinping ikinci 5 illikdə də çkp-nin baş katibi və prezident səlahiyyətlərini yerinə yetirəcək.
xi jinpingin qurultay ərzində etdiyi çıxışlardan əsas çıxarılan nəticələr bunlardır:
1) çin uzun illər ərzində öz ərazisindən kənarda hərbi əməliyyatlar etməyəcək, abş tərzində hərbi imperializm siyasəti yeritməyəcək.
2) ordunu gücləndirməyə davam edəcək, hərbi xərclər artacaq. çin 2050-ci ilə qədər dünyanın ən güclü ordusuna sahib olmaq istəyir.
3) tayvana olan ərazi iddiasından əl çəkməyəcək.
4) şimali koreya problemini qısa müddətdə həll etməyə çalışacaq, abş-ın hərbi müdaxiləsindən çox qorxur, çünki abş-la açıq sahədə döyüşə girmək çin üçün fəlakətdir.
5) siyasi və hüquqi azadlıqlar sahəsində reforma getməyəcək, kommunist partiyasının maraqlarına qarşı olan istənilən siyasi və hüquqi müxalifət yox edilməyə davam edəcək.
6) artıq çin cəmiyyəti qocalır. doğuşların sayı azalır, ortalama yaş 40-ı keçib, gənc işçi sayı problemə çevrilib. boşanmalar artır, evlənmələr azalır. bu problemi aradan qaldırmaq istəyirlər, amma alınmır. ölkədə diktatura olduğu üçün, siyasi və hüquqi azadlıqlar olmadığı üçün abş kimi kənardan istedadlı insanları, elm adamlarını, mühəndisləri cəlb edə bilmir. buna görə də texnologiyası inkişaf etmiş dövlətlərdən oğurluq etməyə, saxta mal istehsalına davam edəcək.
üzv ol