1. Code inconnu: Récit incomplet de divers voyages \ Code Unknown (2000).

Rejissor: Michael Haneke.

Dörd Avstriya bədii filmi çəkdikdən sonra, Code Unknown - ilk Fransız istehsalıdır. Bu filmi çəkməyə sizi nə məcbur etdi?

- Hər şey Juliette Binoche-un bir gün zəng edib birlikdə işləyə bilərikmi? - sualı ilə başladı. Həmişə bu əsrin əsas mövzusu olacaq - "müasir dövrdə miqrasiya" haqqında film çəkmək istəmişəm. Antik dövrün sonu və orta əsrlərin əvvəllərində çoxlu miqrasiyalar var idi və indi də fərqli amillər nəticəsində bunlar yenidən baş verir, hər iki halda da əsas səbəblər: iqtisadi və varlılarla kasıblar arasındakı fikir ayrılıqlarıdı. Avstriyalılar bundan heç də məmnun deyil, amma bu qaçılmazdır. Avropada bu həqiqətin real olduğu və həqiqətən çox mədəniyyətli bir cəmiyyətin inkişaf etdiyi iki şəhər var. Bunlardan biri Parisdir. Juliette məndən bir yerdə işləyə biləcəyimizi soruşduqdan sonra öz-özümə soruşdum ki, fransız olmayan bir şəxs kimi Fransa haqqında nə deyə bilərəm ki, bir Fransa vətəndaşı daha yaxşısını deyə bilməsin. Və buna uğun gəlir: mənim bir əcnəbi və başqa ölkədən olmağım mövzusu. Bir neçə ay Parisdə araşdırma apardım və nəticəsi bu ssenari oldu.

Parisdə rejissor kimi iş şərtlərinizlə Avstriyadakı təcrübəniz arasında hansı fərqlər var idi?

- Əsasən, hər iki yerdə yaxşı və pis insanlar var. Mənim üçün fərq əlbətdə bu idi ki, mükəmməl danışa bilmədiyiniz bir dildə film çəkmək daha çətindir. Bütün imkanlarınızdan faydalanmaq üçün daha çox konsentrasiya lazımdır. Bu da müəyyən miqdarda stresə səbəb olan fərq idi.

Ancaq ssenarini Alman dilində yazmısınız.

- Əlbəttə! Sonra tərcümə edildi və mən tərcüməçi ilə birlikdə işlədim, cümlə və cümlə tərcümə olundu. Düşünürəm ki, bir tərcümənin düzgün olub - olmadığını söyləmək üçün fransızca yaxşı danışıram.

Dil və ya ünsiyyətdə olan çətinliklər filminizdə vacib bir mövzudur?

- Filmin əksəriyyəti fransız dilindədir, ancaq dialoqun cəmi üçdə biri digər dillərdə; Ruminya, Malidə danışılan Afrika ləhcəsi və işarə dilindədir. Bütün filmlərimdə olduğu kimi, əsas məsələ insanlar arasında ünsiyyətdə olan çətinliklərdir. Qadın aktrisa - Juliette Binoche həm böyük aktrisa, həm də ulduzdur.

Bunun sizin üçün nə əhəmiyyəti var?

- Heç bir. Hər hansı digər aktyorla işləmək kimi idi. O çox peşəkardır, amma yaxşı aktyorlar həmişə var. Və o hər şey ilə maraqlanan aktrisadır. Onunla işləmək digər aktyorla işləmək və zənginləşmək kimidir.

Filmin dramatik elementləri çox radikaldır və əvvəlki işlərinizdən tamamilə fərqlidir. Bir çəkilişlə çəkilən izləmə görüntülərindən olan hekayədə sizi nə maraqlandırdı?

- Digər filmlərimdə də bir çəkilişlə çəkilən bir sıra səhnələr var. Başqa sözlə, mən həmişə bu istiqamətdə meyl etmişəm. Bütün filmlərimdə olduğu kimi, Code Unknown da bir filmdə reallığı yenidən yaratmağın mümkün olub-olmadığını və ya həqiqəti həqiqət kimi təqdim etmək niyyətinin əvvəldən yalan olmadığı sualı ilə məşğul olur. Montaj manipulyasiyanın ən az bir hissəsini çıxarır. Başqa sözlə, montajla mümkün olduğu qədər fasiləsiz vaxt müddətini qısaltmaq və ya uzatmaq imkanı olmadan, real vaxt rejimində bir səhnə çəkməyə məcbur idim.

Bu uzun səhnələr üçün çox məşq lazım idi?

- Çox dəqiq hazırlaşdığımız bir səhnə var idi. Bulvarda 200 əlavə adamların və bütün aktyorların göründüyü on dəqiqəlik açılış - iki gün ərzində məşq edildi. Bir restoranda bütün gün boyunca məşq etdiyimiz və çəkilişləri bir gün çəkən eyni uzunluqdakı başqa bir səhnə də var idi. Başqa səhnələri normal formada işləmişik.

Əvvəlki filmləriniz arasında Code Unknown-u harada yerləşdirərdiniz?

- Bunu edə bilmərəm, bu başqalarının işidir. Öz işinizi şərh etmək və ya təsnif etmək həmişə çətindir. Bunu etməkdən imtina edirəm, çünki ümumiyyətlə nəticədə özünüzü isti suya atırsınız. Ancaq mənim fikrimcə, bir ata bütün övladlarını eyni dərəcədə sevir, baxmayaraq ki, hal-hazırda ən gənc həmişə ən vacib olandır. Digər tərəfdən bəzi ümumi xüsusiyyətlər göz qabağındadır. Çağdaş reallığın filmdə təsvir edilməsinin tənqidi kimi. Bu "Benny's Video"-u və "Funny Games" - in çox vacib bir hissəsidir və həmçinin "Der Siebente Kontinent"-dəki formanın azalması səbəbindən, bu da naturalist film deyil. Bu hər zaman sitatlarda yaşayan bir film növüdür. Və həqiqətən düşündüyüm məsələ, bu media manipulyasiyası əsrində hər bir rejissor üçün olmayan bir şeydir. Onların işləri bunu əks etdirmirsə, mən heç kəsi ciddi qəbul edə bilmərəm. Hələ 19-cu əsrdəki kimi davranırsınız və reallıq bütünlüyü ilə yenidən yaradıla bilərmiş kimi davrana bilməzsiniz. Bu, absurddur. Ancaq bütün direktorların təxminən 90 faizi bunu edir. insanlar arxayın olmaq istəyir, düşünməyə məcbur edilmir. Amma sənətin məqsədi həmişə "status quo"-nu ( sosial və politikal məsələlər) sorğulamaq olub.

Bu baxımdan, bütün filmlərinizin həqiqətən yüksək siyasi olduğunu söyləyə bilərsiniz.

- Bu, siyasəti necə müəyyənləşdirdiyinizdən asılıdır - tərifiniz kifayət qədər genişdirsə, bəli deyərdim. Ancaq filmlərim heç vaxt heç bir siyasi partiyanın maraqlarını dəstəkləməmişdir, bu, məni həmişə sıxır. Məncə bu bir baxımdan ziddiyyətlidir. Kim həqiqət qarşısında bir borc hiss edirsə, özlərini partiya cərgəsində görə bilməz. Code Unknown -un mərkəzi mövzusu ksenofobiyadır (başqa dövlətin insanlarından qorxmaq və ya bəyənməmək). Ancaq bu, siyasi bir məsələ deyil, məncə, humanistdir, mənəvi bir sualdır. Ksenofobiya axmaqlıq və qorxu nəticəsində yaranır. Buna qarşı çıxmağın yeganə yolu insanları bir az maarifləndirməyə çalışmaq və digər tərəfdən bundan istifadə etmək istəyən insanları ifşa etməkdir.

Hal - hazırda Kannda Avstriyadakı siyasi vəziyyətlə bağlı bir çox suallarla qarşılşırsınız.

- Əlbəttə! Dünən radioda və televiziyada Code Unknown-un yarışmaya daxil olması barədə rəsmi xəbər verildikdə, məni "anti-faşist Avstriya rejissoru" adlandırdılar. Heç vaxt düşüncələrimin sirrini çəkməmişəm və həmişə siyasi cəhətdən yetkin bir vətəndaş kimi fikirlərimi bildirmişəm.

Siz həmçinin Fransanın mədəniyyət nazirindən də dəvət almısınız.

- Orada bir neçə avstriyalı var idi - sadəcə rejissor mən idim. iş ondadır ki, biz və yaxud onlar Avstriyaya kömək üçün nə də edə bilərik. Mən aydın fikirlərimi bildirdim ki, ziyalılar və sənətçilər Avstriyanı boykot etməsinlər, buraya gələrək etirazlarını burada bildirsinlər. Gəlməsələr, insanlar onları eşidə bilməzlər və bundan bəhrələnəcək yeganə şəxs - Mr. Haider olacaq.

Növbəti bədii filminiz Elfriede Jelinek- in Die Klavierspielerin (The Piano Teacher) romanı əsasında hazırlanan Avstriya istehsalı olacaq. Artıq bir müddətdir bu layihə haqqında düşünürsünüz. Vaxtı deyil?

- Ssenarini vaxtında yazmışdım və filmi özüm çəkməyimi planlaşdırırdım. Bir sıra səbəblərə görə alınmadı. Sonra Paulus Manker maraqlandı və onun üçün ssenarini yazmağımı istədi və mən yazdım. Təəssüf ki, təxminən on ildir orada idi. Bu vaxt hüquqları bitdi. Və sonra Wega-Film-dən Veit Heiduschka məndən filmi çəkmək istəyəcəyimi soruşdu. Elfriede Jelinek ilə də danışdı və düşündü ki, yaxşı bir fikir olacaq. Hə, indi bu olacaq. Əvvəldən dedim ki, bunu ancaq izabelle Hupperti dəvət edə bilsəm edəcəyəm.

Çəkilişlər nə vaxt başlayacaq?

- Avqustda. Çəkiliş qarışıq olacaq, başqa sözlə üç əsas aktyor fransız və başqa aktyorlar olacaq - hamısı buradan olacaq. Beləliklə, iki orijinal versiya olacaq biri fransız, biri Alman dilində. Vyanada üç ay çəkiliş etməyi planlaşdırırıq. Uzun və çətin bir film olacaq və ən azı 2 saat yarım davam edəcək.

Bu, ədəbi bir əsər üzərində qurulmuş ilk teatr filminiz olacaq.

- Bu, bir sözlə, psixodramadır, lakin psixodrama xas olan izahatlar olmadan. Ən çox klassik romanlarda personajların davranışı təhlil olunduğu üçün ədəbi əsərlərin film versiyalarını çəkməkdən həmişə qaçmışam. Filmlərdə hər zaman mübahisə etdiyim budur. Və Jelinek bunu etmir. Elfriede Jelinekin əsərlərində psixoloji reallıqların siyahısı var, ancaq heç bir əsaslandırma yoxdur. Və bu filmin əsas stimulunu alacağı yer budur. insanlara bunu necə başa düşməyinizi izah etməyəcək.

Müsahibə: Karin Schiefer.
(Austrian Film News 2/2000).