dünən belə bir post
yazmış *təbib*in mətbuat xidmətinin rəhbəri. bir də belə bir açıq məktub yazılmışdı bu posta cavab mahiyyətli. postları da kopyalayıb entrynin sonuna atacam, uzundu, ancaq silsələr sözlükdə qalsın deyə. belə bir şey deyim, anaş. azərbaycan həkimləri heç vaxt qəhrəman olmayıblar. individual olaraq yaxşı həkim, yaxşı insanlar var ancaq tibb sistemi başdan ayağa korrupt, savadsız, ələbaxan və qəssabdır. bunu kim istəsən təsdiqləyə bilər. azərbaycanda elə adam tapılmaz ki, tibb müəssələrimizlə bağlı acınacaqlı bir xatirəsi olmasın. kiminsə qəzaya düşmüş dayısını xərəkdən yıxıb onsuz da zədələnmiş boynunu qırıblar, kiminsə bibisinə xərçəng diaqnozu qoyub illərlə pulunu əmcikləyəndən sonra "xala siz əslində şəkər imişsiniz" deyiblər, mənim özümə ehtiyac olmadığı halda 2 dəfə əməliyyata alıblar və sairə. azərbaycan həkimi vərəm dispanserində xəstədən banan əsirgəyən, 40-50 manatlıq reseptlə sağalda biləcəyi xəstəni 700 manatlıq əməliyyata götürən həkimdi. azərbaycan tibb bacısı səhər 5də səni oyadıb iynə vuranda belə əlində iynə hazır gözləyib "hörmət eliyin dəə" deyən tibb bacısıdır. azərbaycan tibb bacısı normalda burundan mədənə qoşulmalı olan ancaq həkimin heyvanlığı nəticəsində gəlib boğazından yuxarı, ağız boşluğuna doğru burulan və hər danışmağa çalışanda öyüdən, gecə yatanda ağzına tüpürcək yığılıb boğulmağına və danışıb dərdini başa sala bilməməyinə səbəb olan şlanqı 3 gün sonra burnundan və boğazından qan qusduraraq çıxardanda təəccüblənib "aa qubad, bəs neçə gündü niyə demirsən bu belədi?" deyə təəccüblənə bilən tibb bacısıdır. o qədər vurdumduymazdırlar ki, elə bilirsən qabağındakı canlı insan yox, mankendi. üzlərindən elə zəhrimar yağır ki, elə bil bu işi filan deyil. burda onu zorla saxlayırlar və məcbur iş gördürürlər. indi covid çıxıb, azərbaycan həkimi qəhrəman olub. halbuki artıq işləməli olduqları üçün, virusa məruz qaldıqları üçün bütün günü camaatı söyür, xəstələri nifrətlə qəbul eliyirlər. böyük əksəriyyəti, elə rəvanə xanım da daxil olmaqla bu dəqiqə özünü insanlığın xilasi üçün mübarizə aparan bir əsgər kimi görmürlər. məsələyə "bu cındırların üzündən axırda özümüz öləciyik" kimi baxırlar. elə postundan da bilinir. əziz rəvanə xanım, agah olun ki, xəstələrin hamısı oxford məzunu, sosial məsuliyyətlərini tam qavrayan intelektual fərdlər deyil. bilirəm, sizə onları müalicə etmək daha xoşdu ancaq qanmayan və qanmazlığından xəstələnən adam da bir candı və onun niyə və necə xəstələndiyi mövzudan kənardı. o da eyni cür tibbi və insani qayğı ilə qarşılanmalıdır.
əslində bunların da kökündə düzgün qurulmamış tibb sistemi, zəif idarəçilik var. o həkimlər normal şəraitdə işləsə, normal maaş alsalar belə olmazlar deyirsiniz yəqin ki. əlbəttə elədir, ancaq necə deyərlər, xalamın da şeyi olsa dayı deyərdik. bugündən danışanda bunları müzakirə etməyin heç bir mənası yoxdur. çünki çox dərinə gedəndə, gərək ssri-nin qurduğu sistemi də tənqid eləyəsən, onun yetirmələrinə baxasan və də onların yetişdirdiyi cavan nəslə. həmin cavan nəslin yetişdirdiyi də özlərinin kopyası olacaq. yəni sabah normal bir səhiyyə naziri təyin etməklə səhiyyəmiz möcüzəvi şəkildə bir günün içində düzəlməyəcək. həm də mən heç vaxt məcburiyyətdən əclaflıq edən adamlara simpatiya duya bilməmişəm. zülmə çox əsaslı səbəblər ola bilər ancaq bu yenə də zülmkara haqq qazandırmır.
iri planda baş verənləri sən-mən başa düşürük ancaq sadə xalqa belə demaqoqluq lazım deyil. onlar nə səhiyyə nazirini tanıyırlar, nə də rəvanə xanımı. onlar mürsəl doxturu tanıyırlar və mürsəl doxtur cındırdı. mürsəl doxturun "maşallah, yaxşıdı" dediyi 3 gün yaşamır, təcili əməliyyat olunmalıdır dediyi ancaq imkansızlıqdan əməliyyat oluna bilməyən xəstə 83 yaşında, qucağında nəticəsini oynadanda ölür. sonra da mürsəl doxtur "korona var və ciddidir, maska taxın, filan-filan tədbirləri görün" deyəndə heç kim vecinə almır, çünki vaxtında əkdiyi inamsızlıq toxumları meyvəsini verir.
dünən hardasa oxumuşdum, deyir dedilər ki devalvasiya olmayacaq, 2 gün sonra manat az qala 3 dəfə ucuzlaşdı. dedilər neft 40 dollardan aşağı düşməyəcək, bir həftə sonra neft mənfiyə qədər düşdü. dedilər teymur mustafayev koronadan ölüb, ailəsi çıxdı dedi kişi şəkər idi. *üst* azərbaycana təyin etdiyi səlahiyyətli nümayəndə *hande harmancı* camaata evdə oturun deyib özü qubaya hikingə gedir. sizə kim, niyə inansın ki bu və bundan əvvəlki 25+ il ərzində etdiklərinizdən sonra?
to sum it up, öz etibarsızlığınızı xalqın üstünə yıxa bilməzsiniz. etibarsız və səriştəsizsiniz, idarə bacarığınız yoxdu, riskləri və krizisləri idarə edə bilmirsiniz. siz və sizdən əvvəl gələnlərin səriştəsizliyidir ki, bu qədər savadsız həkim var, yenə eyni səbəbdəndir ki, bu qədər vicdansız tibbçi var. bircə vicdansızlıq məsələsində tibbçilər sizinlə yükü bölüşür, çünki ağsaqqlarımız demişkən, adamın qabında olmuyannan sonra havayı şeydi. onların vicdanında problem olmasa sizin vicdan yoxsulluğunuz onlara bu qədər təsir etməzdi.
rəvanə əliyeva:
--sitat--
Bu barədə ilk dəfədir post yazıram. Və bunu işlədiyim müəssisədə hansısa vəzifə sahibi kimi yox, dövlət adından yox, sadə vətəndaş kimi yazıram.
Artıq həqiqətən dözmürəm. Bəsdir məsuliyyətsizlik etdiniz! Kanallardan birindən zəng ediblər, deyirlər ki, müxbirimiz 4-5 gündür yüksək qızdırma ilə işə gəlib-gedir. Deyirəm, niyə 103-ə məlumat vermir? Niyə gəzir ortalarda? Deyilir ki, karantində işləmək üçün ancaq onun adı verilib axı... Bu nə eqoistlikdir axı?
O gün birində pozitiv çıxıb, güclə yoldaşı və oğlundan test götürülüb, demişik, gözləyin nəticəni. 5ci gün z vurmuşam ki, oğlun pozitivdir, deyir ki, heç nəyi yoxdur e onun, yığışıb uşaqlarla rayona çıxdılar. Niyə belə eqoistik? Niyə camaatın uşağına keçirməlidir axı xəstəliyi? Bəlkə aralarında hansısa yanaşı xəstəliyi olan var? Bəlkə qaldıra bilməyəcək və kiminsə ölümünə səbəb olacaqsız? Elə bir-birinə qoşulub gedənlərdə də günah var. Nə bilirsiniz ki, sabah mənimlə yoldaş olub uzaq yola bir maşında çıxsanız, mən daşıyıcı deyiləm, mən xəstə deyiləm? Niyə hər kəs məsuliyyətini dərk etmir?
indicə bir kanaldan zəng ediblər. Bacım tibb bacısıdır, 3 gündür qızdırmalıdır, rentgen edib pnevmoniyası var özünə sistem qoşur müalicə edir evdə, amma ağırlaşıb, xahiş edirəm, kömək edin. Dəfələrlə demişik ki, evdə müalicəyə qalxmayın! Ağırlaşıb gəlirsiniz, sonu pis nəticələnir, yenə də günahkar həkimlər olur.
Əvvəldən də demişdik ki, qaydalara riayət edin, məsuliyyətli olun. Heç bir qabaqcıl ölkələrin belə səhiyyəsi bu pandemiyaya tab gətirmir. italiya, ispaniya kimi ölkələr ilk gündən başlı-başına buraxdı, Rusiyada ilk günlər idi hələ, xəstəxanadan oksigen balonunu əlinə verib evə yola salınanlar olmuşdu. Bizdə isə simptomsuzlar belə dövlət tərəfindən nəzarətə götürülüb izolyasiya edilirdi. Bəli, kimlərsə deyəcək ki, bu qədər postlar var sosial şəbəkələrdə, gecikirsiniz aparmağa. Bu vəziyyətin gəlməməsi üçün özümüzü öldürürdük. Buna baxmayaraq, yenə də hər hansı bir halı görən kimi dərhal reaksiya veririk.
"inanmıram" deyənlər çoxdur dostluğumda, ələ salanlar da eləcə... Lap yaxınlarımdan da bunu yazanlar var.. Bizim gecəmiz-gündüzümüz, istirahətimiz yoxdur sizin kimi məsuliyyəti olmayan eqoistlərə görə. Bu müddətdə o qədər "inanmıram" deyib, sonra hansısa yaxını üçün yalvaranlar oldu ki... Testin nəticəsi hələ bəlli olmadan "xahiş edirəm, yerləşdirin xəstəxanaya" deyənlər... Mütləq özümüzə çatanda inanmalıyıq?! Mən istəmirəm sizin kimi məsuliyyətini dərk etməyən vətəndaşlara görə mənim əzizlərimə gəlib çatsın bu virus. Yuxarıda sadaladığım halların hər birinin əsasında heç nə vecinə olmayan xəstəliyi yayan insanın məsuliyyətsizliyi durur. Kimlərsə "inanmıram" deyərək sahibi olduğu restoranının, kafesinin durumunu qurtarmaqçün insanları inanmamağa səsləyən postlar paylaşırsa, bu eqoistlikdir. Yazıb ələ saldığınız, insanları yalanlarınıza inandırmaq istədiyiniz məsələlərin hər birinə cavabım var, amma sizlərlə burada söz güləşdirməkdənsə, 1 dəqiqə belə vaxt itirmədən ölümlə savaşan insanlara kömək etməyi üstün tuturam. Bircə şey deyim, nəyəsə həqiqətən inanmırsınızsa, inancınızı özünüzdə saxlayın, bilib-bilmədən hər şeydən mütəxəssis kimi danışmayın, heç də yaxşı görünmürsünüz.
Yenə deyirəm, bu rejimdə gecə-gündüz işləməyə ilin sonuna qədər razıyam, təki əzizlərimə bir zərər dəymədən qurtulaq bu bəladan. Nə bu rejimdə işlədiyimə görə artıq pul almıram, nə də hər "koronavirus xəstəsi" tapılanda. Bəli, mən qorxuram, koronavirusdan qorxuram, özümə görə yox, yaxınlarıma görə qorxuram. Siz də bir zəhmət, inanmasanız belə, maska taxaraq, məsafə gözləyərək, işiniz olmayanda küçəyə çıxmayaraq inanmayın. Sizin həftəsonu istirahətinizə görə insanların sağlamlığı təhlükəyə düşməli deyil! Ən əsası, həkimlərimiz ölür sizə görə!!!
--sitat--
seymur kazımov:
--sitat--
Revana Aliyeva, men 2 gün öncə atamı itirmişəm, özümə söz vermişdim ki, 40 gün susub, yasımı saxlayacağam. Amma sizin insanları qınayan, alçaldan postunuz imkan vermədi ki, sakitcə yasımızı tutaq. Mən, TƏBiB idarə Heyətinin sədri Ramin Bayramlıya açıq məktub yazıram. Məktub ictimai qaydada olacaq və media istifadə edə bilər. Mənə cavab-zad yazmayın, sizdən gözləntim yoxdur. Bizim sizinlə şəxsi yazışmamız olub, doğrusu mən yazmışam, siz də ya oxumusunuz, ya da oxumamısınız. Qətiyyən, mənə cavab yazmayın! QƏTiYYƏN!
“Tibbi Ərazi Bölmələrini idarəetmə Birliyi” nin (TƏBiB) idarə heyətinin sədri Ramin Bayramlıya
AÇIQ MƏKTUB
Hörmətli Ramin Bayramlı, mən, Seymur Kazımov jurnalist olaraq sizə suallardan ibarət quru informasiya sorğusu göndərə bilərdim. Amma qərara gəldim ki, orta statistik azərbaycanlı kimi həm də suallardan ibarət məktub ünvanlayım.
Azərbaycanda səhiyyənin vəziyyəti hamıya məlumdur, hətta bu sistemi tərif edən “zəhmətkeş” məktubları yazanlara da. Amma mən bizim səhiyyəmizin, konkret olaraq, sizin rəhbəri olduğunuz TƏBiB-in insanlara olan biganəliyindən yazmaq istəyirəm. Azərbaycan səhiyyəsinin növbəti qurbanı mənim atam oldu. 10 günün içərisində qızdırmadan əziyyət çəkən atama normal tibbi xidmət göstərilmədi. Mən sadalayım, siz oxuyun.
Birincisi, aidiyyatı üzrə qeydiyyatda olduğu Xırdalan Təcili Tibbi Yardıma zəng edilir. Telefonun o tərəfindəki qız “qızdırma” sözünü eşidən kimi, “yox, yox, yox, qızdırmadırsa, biz gəlmirik, TƏBiB-in qaynar xəttinə zəng edin” deyir. Heç məsələyə axıradək qulaq asmır.
ikincisi, zəng edirik TƏBiB-in qaynar xəttinə. Cavab vermir. Dəfələrlə zəng edirik. Hətta eyni anda bir neçə telefonla zəng edirik. Nəhayət, cavab verən tapılır. Buna da qızdırma sözünü deyirsən. Test olub-olmadığını soruşur. Yox cavabını veririk. Mərkəzə məlumat verəcəyini, gəlib test götürəcəklərini deyir. Saatlar, günlər keçir, gəlmirlər.
Üçüncüsü, qızdırma qalxır, temperatur 38-i keçir, bir də zəng edirsən. Bu dəfə birbaşa mərkəzə zəng edirsən. Mütləq test götürməli olduğunu deyirlər, gözləyirsən, gələn yoxdur.
Dördüncüsü, gözləyirik, gələn olmur. Özümüz müdaxilə etmək məcburiyyətində qalırıq. iynə-dərman edilir. Budur, saatlar sonra həkim gəlir. Gəlir, qızdırmadan qıvrılan, yanan adama baxır, baxır, baxır...dimedrol-analgin vurur və gedir.
Beşincisi, qızdırma şiddətlənir, bu dəfə məcbur qalan xəstə məhz o vəziyyətdə, bəli, o vəziyyətdə öz ayağı ilə rentgenə gedir, ikitərəfli ağciyər pnevmaniyası göstərilir.
Altıncısı, qızdırma cavam edir, bir gündə dava-qırğından sonra 2 həkim gəlir müxtəlif saatlarda hər ikisi yenə baxır, baxır və dimedrol-analgin vururlar və gedirlər.
Siyahını rəqəmlərsiz davam edirəm. Atam şəkərdən əziyyət çəkib, amma öldüyü gündən bir gün öncə istisna olmaqla, şəkərin dozasının artması halları yaşanmayıb. Ölümündən 4 gün öncə nəhayət test götürülür. Test götürən adamlar da onun vəziyyətini, hansı əzab-əziyyətlərə qatlaşdığını da görürlər. O vəziyyətdə qoyub gedirlər.
Son 4 gün qızdırma artıq 39-a doğru irəliləyir. Şəkər qalxıb 360-a. Bu dəfə Xırdalandakı təcili yardıma zəng olunur, deyirlər ki, testin cavabını gözləmək lazımdır, izah edəndə ki, “adam rəsmən ölür, testin cavabını gözləyənədək müdaxilə etmək gərəkdir”, bu dəfə eşitdiyimiz cavab çox “maraqlı” olur: “Bizə virusdan qorunmaq üçün paltar verilməyib”. Bakıdakı mərkəzə zəng edirsən, onlar da testin cavabini soruşurlar. Yenə eyni vəziyyət, izah edirsən, başa salırsan ki, adam ölür..yardım edin. Həkim gəlir, yox, bu dəfə gəlmir zəng edir və deyir, “biz onsuz da onu heç yerə aparası deyilik, gəlib dimedrol-analgin vurub gedəcəyik. Gələk?” Bəli, məhz elə bu cür də deyir.
Çatırıq öldüyü günə, iyunun 12-ə. Səhər saatlarında qızdırma və şəkər paralel irəliləyir. Bakıya zəng, dava-qırğınla bir həkim gəlir. Xəstənin vəziyyətini gözləri ilə görür, “mənə desinlər aparım, testin cavabı olmadan apara bilmərik” kimi söhbətlər edir. Ona, “görmürsünüz, adam ölür axı, bir şey edin” deyəndə də, başlayır özünü tərifləməyə, “mən 30 ilin həkimiyəm-filan”. Nə isə, bir dimedrol-analgin də bu vurur və gedir və iki saatdan sonra gələcəyini deyir.
Günortaya doğru vəziyyət kəskinləşir, şəxsi maşında “SEMAŞKO”yə gətirilir. Orada rentgen edirlər və yerləşdirirlər reanimasiyaya.
Günortadan bir qədər keçdikdən sonra xəstəxanadan zəng gəlir ki, pasiyentinizi götürün, sağ qalacağına ümid yoxdur. Soruşanda ki, “ikitərəfli pnevamaniyalı xəstədir, onu hara aparaq, heç testin nəticəsi də yoxdur”, cavab verilir ki, “gəlin, götürün”.
Gedirik, “götürməyə” və qohumlardan biri zəng edir, “tələsmə, atan keçindi, gəl morqun qarşısına”.
Ölümündən 2 saat sonra artıq işlətməyəcəyi nömrəsinə, “neqativ” mesajı gəlir.
Bu, bizim ailəmizin 10 gün ərzində atamla bağlı çəkdiyi əziyyətin qısa məzmunudur. Daha uzun yazıb “qiymətli” vaxtınızı almaq istəmirəm. indi isə keçirəm suallara: bu sualları müstəqil media və jurnalistlərin buraxılmadığı, Operativ qərargahın birfinqində eşitməyəksiniz. Oxuyun.
1. Azərbaycanda koronavirusdan başqa xəstəliyi olanlar yoxdur, yoxsa, başqa dərdi olanlar xəstəxanalarda müalicə ala bilməz? Məgər, qızdırma ancaq COVID-19 əlamətidir?
2. Həkimləriniz tez-tez deyir, elə Operativ qərargahda da dedilər ki, xəstəxanalarda yer yoxdur. Mən də soruşuram, xəstəxanaların dolması mənim atamın günahı idi? Yoxsa, Operativ qərargahın məsuliyyətsiz qərarlarında onun da imzası var?
3. "Xəstəxanada niyə yer yoxdur? məsələsinə”. Birdən-birə bütün obyektlərin açılması, insanların sərhədsiz küçələrə axışması qərarını kim verdi?
4. Operativ qərargahın tibbi heyəti kimlərdən təşkil olunub, onların adları və vəzifələri bugünədək niyə açıqlanmır, axı, xəstəxanaların dolmasına səbəb məhz bu şəxslərin aldıqları məntiqsiz qərarlardır.
5. ikitərəfli pnevmaniya, 39 qızdırma, 360 dozalı şəkər xəstəsinə “testinizin cavabı pozitiv olsa, sizi xəstəxanaya yerləşdirəcəyik, neqativ olsa ev şəraitində müalicə olun” demək göstərişini kim verib, siz? Bu qərara gəlmək hansı beynin məhsuludur?
6. Testin cavabı niyə 3 gün ərzində çıxır? Niyə ən geci 1 saat ərzində cavabı məlum olan testlər gətirilmir ölkəyə? insanlar niyə 3 gün ölümlə üz-üzə qalmalıdır? Korona fonduna milyonlar yığılıb, nə üçün onlar xərclənmir? Vəziyyət getdikcə gərginləşir, dünya açılıma gedir, Azərbaycan qapanır. Nəyi gözləyirsiniz?
7. “SEMAŞKO”da morqun qarşısında yaxınlarını itirmiş insanlala söhbət zamanı məlum oldu ki, demək olar ki, əksəriyyətin qohumu pnevmaniyadan əziyyət çəkirmiş. Pnevmaniya koronavirusun əsas simtopmlarından biri olsa da, onu virus hesab etmirsiniz, çünki cavabı 3-4 gündən sonra məlum olan test neqativ göstərir. Sizcə, pnevmaniyanın sayı niyə belə artıb. indi yay fəslidir. Bu fəsildə onların hamısının ciyərlərinə soyuq dəyib? Ötən il nə qədər olub yayda pnevmaniyadan ölənlərin sayı?
Bilirəm, tez-tez Azərbaycanı bəzi ölkələrlə müqayisə edirlər- italiya, ispaniya, Fransa, ABŞ... “burada insanlar qırılırdı amma bizdə vəziyyət daha yaxşı idi”. Bəli, yaxşı idi, daha deyil. Bu adını sadaladıqlarınız səhvlərdən nəticə çıxardılar, amma Azərbaycan səhv etməyə davam edir. Yoxsa, “vətəndaşlar məsuliyyətsizdir, maska taxmır, spirtdən istifadə etmir, sosial məsafə gözləmir” kimi ədəbiyyata gərək yoxdur. Fərz edək ki, yuxarıdakı ölkələrin durumu pisdir, o zaman mən yaxşı nümunələri də bölüşüm: Almaniya (Operativ qərargahdakı həmkarınız ibrahim Məmmədovun bütün şüurlu jurnalist fəaliyyəti bu dövləti “dağıtmaq”a yönəlmişdi), israil, Cənubi Koreya, Çexiya, Sloveniya, Türkiyə və Gürcüstan. Məncə, sonuncunun üstündə ayrıca durmağa ehtiyac yoxdur. Onların nefti, qazı, peyki yoxdur. Ərazisi bizdən az, əhalisi də az, büdcəsi də. Orada günəlik yoluxma sayı əsasən 1-5 arasında dəyişir. Bizdə isə 300-ü keçib. Bu arada, onlar da müharibə şəraitindədir.
Əlqərəz, gəlirəm lap əvvələ, yuxarıda sadaladığım halları və yaşadıqlarımı əsas gətirərək tam əminliklə deyə bilərəm ki, mənim atam yarıtmaz səhiyyənin və pandemiya dövründə bir qrup məsuliyyətsizin verdiy məntiqsiz qərarların qurbanı oldu. Əmin olun ki, bu, yalnız mənim atamın vəziyyəti deyil. Sosial şəbəkələrdə bununla bağlı onlarla, bəlkə də yüzlərlə yazılar görə bilərsiniz.
Odur ki, səsləndirdiyim fikirlərə və suallara cavabı TƏBiB-in əməkdşlarından, şöbə müdirlərindən deyil, məhz Ramin Bayramlıdan tələb edirəm. Digərlərinin imzası ilə veriləcək cavablara ümumiyyətlə baxmayacağam.
--sitat--