erkin qədirli
| siyasət8,583 | 58 | 156
əjdahalar googlla
erkin qədirlinin sözləri - əli novruzov - krisnayayoxarcunayahe - 5 aprel 2019 müxalifət atmacaları - sözlük yazarları - sol framedə görməyə ən çox nifrət edilən başlıqlar - khael - azərbaycan müxalifətinin facebookda davası - greta thunberg
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
özünün dediyine göre 1-2 gün evvel heps olunarken zeyneb xanlarova bölmeye zeng ederek 'erkin qedirlinin tutulmağı ölkemiz üçün ayıbdır' demişdir.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
bir müsahibəsindən parça (ləyaqət, şərəf və söyüş söymək anlayışlarını, söyüş cinayətləri məsələsini əla açıqlayır)
Söyüş söyərkən həqiqətənmi kiminsə şərəf
və ləyaqətini alçaltmış oluruq?
Öncə anlayışları aydınlaşdıraq. Ləyaqət - hər
kəsin özü özünə verdiyi dəyərdir. Bu anlamda
kiminsə başqasının ləyaqətini alçaltması
mümkün deyil. insan özü alçala bilər, amma
başqasının onu alçaltması anlayışa görə
imkansızdır. Alçalmaq nə demək? insan özünə
verdiyi dəyərin səviyyəsini düşürürsə alçalmış
sayılır. Heç kəs başqasının ləyaqətini təyin edə
bilməz. Mənəvi səviyyələr çox fərqli olur. Siz
yerdən daş atıb, deyək ki, 15-ci mərtəbədəki
mənzilin şüşəsini sındıra bilərsiniz? Əlbəttə, yox.
Çünki çox yüksəkdədir, buna gücünüz çatmaz.
Bundan əlavə, atdığınız daş elə öz başınıza düşə
bilər. Ləyaqət də elədir. insan özünə nə qədər
yüksək dəyər verərsə, bir o qədər də başqaların
atmacalarından qorunmuş olar. Təhqir edənin
niyyəti nədir? Başqasının ləyaqətinə toxunmaq.
Buna necə nail olunur? Təhqirə cavabı təhrik
etməklə. Təhqir edənə cavab verdinsə, onun
niyyəti ilə, sözlərinə verdiyi məna ilə razılaşdın
demək ki. Təhqir edənin istədiyi də
söylədiklərinə cavab almaqdır. Təhqirə cavab
verən alçalır, çünki özünə verdiyi dəyəri təhqir
edənin mənasına tabe etdirir. Təhqir edən
cavabını aldısa, məqsədinə çatdı demək ki.
Təhqir edənə verilən cavab, bu cavabı verənin
ləyaqətini bərpa edə bilməyəcək, çünki hamının
yadında qalan cavabın səviyyəsi olacaq. Təhqir
edənə verilən cavabın səviyyəsi isə təhqir edənin
səviyyəsinə uyğun olmalıdır. Bu isə o deməkdir
ki, təhqirə cavab verən, təhqir edənin
səviyyəsinə düşür. Düşür və bir də heç zaman
oradan yüksələ bilmir, çünki verdiyi cavabla özü
haqqında müvafiq gözlənti yaradır. Artıq hamı
bilir ki, belə adam kövrəkdir, özünə verdiyi
dəyərdə əmin deyil, başqaların sözlərinə daha
çox əhəmiyyət verir və s.
Bu yerdə gəlirik şərəf məsələsinə. Şərəf artıq
insanın özünə verdiyi dəyər deyil, başqaların ona
verdiyi qiymətdir. Qiymət dəyərdən artıq da ola
bilər, az da. Çox şey insanın özünü təqdim etmə
bacarıqlarından asılı olacaq. Çevrənin vacibliyi
danılmazdır. Bütün çevrələrdə yaxşı tanınmaq
olmur. Heç buna nail olmaq üçün çalışmağa da
dəyməz. Heç kəs başqaların ona verəcəyi
qiymətə təsir edə bilmir. Şərəflə ləyaqət necə
uzlaşırlar onda? Hə, bax, burada gəlirik çox
vacib və incə məqama. Hər kəs çevrəsini
ləyaqətinə uyğun seçir. Ləyaqətləri eyni olanların
biri-birinə verəcəkləri qiymət də eyni olasıdır. Siz
yüksək ləyaqətinizlə düşük çevrədə hörmət
qazanmaq istəsəniz, həmin çevrənin səviyyəsinə
enməli, öz anlayışlarınızı orada olan mənalara
tabe etməli olacaqsınız. Əliağa Vahid demişkən:
"Gədalıqdır ədalət gözləmək ləyaqətsilərdən".
Vacibdir ki, düşük düşüncələrin düşkünü
durumuna düşməyəsən.
Söyüşə gəlincə... Söyüş də ana dilidir. Hamı
söyüş sözlərini bilir. Bu sözləri valideynlərdən,
müəllimlərdən deyil, həyatın özündən öyrənirik.
Deməli, həyatda söyüşə layiq şeylər və adamlar
var ki, hər birimiz (istisnasız) söyüş sözlərini
bilirik. Amma burada çox vacib məsələ var -
nəyinsə və ya kiminsə söyüşə layiq olması,
başqalarına söyüş söymək haqqını vermir.
Qanacaq qavranışdan üstün olmalıdır. Söyüşün
çevrəsi mütləq çox dardır. Söyüşü ancaq şəxsən
tanıdığınız və qanacağına güvəndiyiniz
adamların arasında söymək olar. Tanımadığınız,
güvənmədiyiniz adamların arasında söyüş
söymək - qanacaqsızlıqdır. Sizə yüksək qiymət
verənlərin arasında söyüş söymək isə -
qanmazlıq. Çünki sonuncu halda özünüz
özünüzü gözdən salırsınız.
müsahibənin tam mətni:
http://kultura.az/articles.php?item_id=20120322041743417&sec_id=8&fb_action_ids=464128663686349&fb_action_types=og.likes&fb_source=other_multiline&action_object_map=%7B%22464128663686349%22%3A10
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
--sitat--
rusiyada baş verənlərin sistem səbəbləri. çox uzun yazıdır, ciddi maraqlananlar üçün yazdım. sıralamadakı sıra sayları problemlərin əhəmiyyətini ifadə etmir, odur ki, istədiyiniz kimi yerdəyişmə edə bilərsiniz. hərçənd, özüm üçün (izahı asanlaşdırmaq məqsədilə) məntiqi ardıcıllıq qurmağa çalışdım:
1. rəsmi sovet iqtisadiyyatının ətaləti.
sovet iqtisadiyyatı elə qurulmuşdu ki, heç bir respublika texnoloji prosesin tamına sahib ola bilməsin. yəni, xam malın istehsalından başlayan, yekun məhsulun hazırlanmasına qədər uzanan proses bir respublikanın ərazisində getməsin. ssri-inn daxil siyasi məqsədləri üçün bunun ağlabatan məntiqi var idi. lakin, plan iqtisadiyyatı və partiya nəzarəti sağlam iqtisadi münasibətlərin yaranmasını əngəlləyirdi. nəticədə, respublikalar, inteqrasiya etmədən, bir-birindən (əslində isə - moskvadan) asılı vəziyyətə salınmışdılar. respublikaların birində yaranan problem, başqa respublikaların təsərrüfatında da problem yaradırdı. bu isə moskvanın müdaxiləsini zəruri edirdi. düşünülmüş siyasət idi. ssri-də rəsmi texnoloji proses təxminən belə idi (sadələşdirilmiş təqdimat):
- bir respublikada xam mal çıxarılır
- xam mal başqa respublikaya göndərilir
- orada xam maldan ilkin məhsul (detal, maye, yanacaq və s.) hazırlanır
- ilkin məhsul başqa bir respublikaya göndərilir
- orada ilkin məhsul növbəti istehsal mərhələsindən keçirilir (boru, rezin, yağ, naqillər və s. düzəldilir)
- sonra bu məhsulu da başq respublikaya göndərirlər
- orada daha mürəkkəb istehsal gedir (motor, elektronik tərkib və s.)
- bu istehsalın məhsulunu da göndərirdilər daha başqa bir respublikaya
- orada da yekun məhsul düzəldilirdi
- üstəlik, bütün bu texnoloji proses üçün tələb olunan kadrları (ixtisasları) tamam başqa bir respublikada yerləşən universitet/institut hazırlayırdı.
göründüyü kimi, heç bir respublikanın özünəgörə iqtisadiyyatı yox idi. respublikalar iqtisadiyyatları ümumi ssri-nin siyasi məqsədlərinə tabe olunmuşdu. təsadüfi və təəccüblü deyil ki, sovet dağılanda, respublikaların hamısında iqtisadi uçurum yarandı, təsərrüfatlar çökdü, total işsizlik yarandı.
sovetin texnoloji prosesi rus dili vasitəsilə idarə olunurdu (başqa cür ola da bilməzdi). sovet dağılandan sonra rus dilindən başqa dil bilməyən, post-sovet məkanından başqa heç yerdə tətbiq olunası bilikləri və iş vərdişləri olmayan milyonlarla insan (keçmiş sovet respublikaların vətəndaşları), çox təbii olaraq rusiyanı yeganə iş, pul və güzaran fürsəti kimi gördülər. onların məhz rusiyaya işləməyə getməsi, bu baxımdan, təəccüblü deyil. rusiyanın özünü də bu qane edir (bunun açması sonrakı bölümlərdə olacaq).
2. qeyri-rəsmi sovet iqtisadiyyatının ətaləti.
ssri-də, rəsmi plan iqtisadiyyatından başqa, qeyri-rəsmi bazar iqtisadiyyatı da var idi – “sexoviklər”, “valütçiklər”, “farsovşiklər”, “kontrabandistlər”, “zavmaqlar”, “zavxozlar”, “tovarovedlər”, “bazarkomlar”, “xalturşiklər”, “samoqonşiklər”, “daçniklər”, “brakonerlər”, “spekulyantlar” və s. (adları özüm tərcüməsiz verdim ki, zəmanənin ruhunu aydın ifadə oluna bilsin). bunlar, əslində, normal iqtisadi fəaliyyət növləridir və sağlam bazar mühitində kiçik sahibkarlığın təməlini təşkil edə bilirlər. lakin, sovet dönəmində bu fəaliyyət növləri, komunist partiyasının ideologiyasına zidd olduğuna görə, qanunla qadağan olunmşdu. bəzilərinə görə çox sərt cinayət cəzası tətbiq olunurdu (ölüm cəzasına qədər). buna baxmayaraq, bu işlərin nə qarşısını almaq olurdu, nə camaatı həvəsdən salmaq. niyə? üç səbəbə görə.
birincisi, bu fəaliyyət növləri nəticəsində, sovetin planlı iqtisadiyyatının verə bilmədiyi, keyfiyyət yaradılırdı. belə işlər vasitəsilə gerçək mallar və xidmətlər təklif olunurdu. qanunla qadağan olunduğuna görə, qiyməti baha idi, amma camaat alırdı (çünki sovetin malı və xidməti çox zaman keyfiyyətsiz olurdu).
ikincisi, bu fəaliyyət növləri sayəsində, keyfiyyətdən əlavə, fərq da təklif olunurdu. sovet adamları görmədiyi şeyləri ala bilirdi belə qanunsuz xidmətlərin hesabına. insanlar həmişə fərq istəyirlər və fərqi təklif edəni seçirlər.
üçüncüsü, qanunla qadağan olunmuş belə fəaliyyət növlərinin qarşısını almalı, cəza tətbiq etməli olan orqanlar (narkontrol, partkontrol, obxss, prokurorluq, rıbnadzor, texnadzor və s.) korrupsiyaya uğramışdılar, özləri onlarla əl-bir olmuşdular, onlara “krışalıq” edirdilər. məhz bu orqanların “krışalığı” nəticəsində (bazarın öz məntiqi ilə yanaşı) belə istehsal və xidmət növləri bütün ssri-nin ərazisini bürüdü, geniş şəbəkə qurula bildi. onlar hətta sovet rəhbərliyinin ən yüksək səviyyələrinə qədər çıxa bilir, qərarların qəbul olunmasına təsir edə bilirdilər. təbii ki, “vorzakonlar” da bu şəbəkənin tərkib ünsürləri idilər. əslində, “vorzakonlar” təsisatını elə sovet hakimiyyəti yaratmışdı ki, cinayətkarlığa, xüsusilə iqtisadi sahədə, dolayı yolla nəzarət edə bilsin. məlumat toplamaq da asanlaşırdı, beləliklə.
sovet dağılanda, onun rəsmi iqtisadiyyatı çökdü, amma qeyri-rəsmi iqtisadiyyatı çökmədi. bunun da bir neçə səbəbi var. birincisi, sovetin qeyri-rəsmi iqtisadiyyatı mayasında bazar iqtisadiyyatı idi və, plan iqtisadiyyatından fərqli olaraq, rəqabətə dayanıqlı idi. təsadüfi deyil ki, post-sovet məkanında keçirilən özəlləşdirmə öncəsi ilkin kapital məhz qeyri-rəsmi iqtisadiyyatın əlində cəmləşdi. ikincisi, sovetin rəsmi iqtisadiyyaıntdan fərqli olaraq, onun qeyri-rəsmi iqtisadiyyatı respublikalar arasında asılılıq deyil, gerçək inteqrasiya yarada bilmişdi. əlaqələr çox effektiv qurulmuşdu, mübadilələr də güclü idi. bu əlaqəqələr və mübadilələr sonradan əldən ələ keçsə də, təsirini nəinki itirmədi, əksinə, daha da gücləndi. indiki rusiyada, bazar münasibətlərinin daha çox inkişaf etməsi səbəbindən, həmin əlaqələr və mübadilələr məhz rusiyada daha çox təsirini göstərir. o cümlədən işçi qüvvələrin miqrasiyası məsələsində.
3. rusiyanın siyasi sistemi.
rusiyanın siyasi sistemi – təbii sərvətlərin istismarı üzərində qurulmuş və rentayığıcılığı ilə məşğul olan sistemdir. belə olmaqla, rusiya bizə və mərkəzi asiya ölkələrinə oxşayır. oxşayır, amma eynisi deyil. rusiyanın iqtisadiyyatı daha çoxçeşidlidir, insan ehtiyatları daha zəngindir, beynəlxalq əlaqələri də daha dərin və genişdir, coğrafi yerləşməsi də xeyli əlavə fürsətlər və risklər yaradır. amma, mahiyyətdə yatan rentayığıcılığı rusiyanın daxili siyasi səhnəsinin açılmasını həvəsləndirmir. kiçik və orta sahibkarlıq səviyyəsində inkişaf etmiş rəqabət və onun nəticəsində yaradılan nemətlərin payı rusiyanın üdm-sində (ümumi daxili məhsulunda) siyasi təsir göstərəcək nisbətdə deyil. ona görə də rusiyanın hakim elitaları vergilərə deyil, rentaya üstünlük verirlər. vergi mədəniyyəti inkişaf etmirsə, seçki mədəniyyəti inkişaf edəsi deyil. “vergi mədəniyyəti” dedikdə vergilərin intizamla ödənilməsi nəzərdə tutulmur (bu, başqa mövzudur). təbii ki, vergilər intizamla ödənilmirsə və ya dövlətin vergi toplamaq bacarığı yoxdursa, vergi mədəniyyəti inkaşf etməyəcək. amma vergilərin intizamla ödənilməsi özü-özlüyündə vergi mədəniyyətini yaratmır. vergi mədəniyyəti siyasi seçkilərlə sıx bağlıdır və büdcə üzərində vətəndaş nəzarətinin formlaşmasından asılıdır. belə bir şey rusiyada yoxdur. hakim elitalar (həm federal, həm regional, həm də yerli səviyyələrdə) vətəndaşlardan asılı deyillər. vətəndaşların siyasi qərarların qəbuluna təsir etmək imkanları yoxdur.
4. rusiyanın hüquq sistemi.
hüquq sistemi siyasi sistemdən çox asılıdr. onun vəziyyəti siyasi sitemin vəziyyətindən yaxşı ola bilmir. hüquq-mühafizə və məhkəmə orqanlarında korrupsiya adi haldır. orada da korrupsiya iqtisadi inkişafın nəticəsi deyil, idarəetmə mexanizmidir. başqa sözlə, pərakəndə deyil, sistem halındadır. korrupsiya vasitəsilə siyasi asılılıq və icra intizamı təmin olunur. icra intizamı, burada təbii ki, qanunilik mənasını vermir. korrupsiyanın içində özünəməxsus hesabatlıq və cavabdehlik var. vətəndaşlar hüquq və mənafelərini hüquq vasisilə qorumaqda böyük çətinliklər çəkirlər. faktik olaraq, belə vasitələrin bahalı və uzunsürən olması, üstəlik qanuni nəticənin zəmanətsiz olması ucbatından vətəndaşları həvəsdən salır, onları başqa (əksər hallarda qanunsuz) vasitələrə əl atmağa vadar edir.
5. rusiyanın əmək bazarı və yaşayış mühiti.
rentayığıcılığının, siyasi sabitsizliyin və hüquqi qeyri-müəyyənliyin nəticəsi olaraq, rusiyada az bilik və az bacarıq tələb edən işlərə böyük ehtiyac yaranır. belə işlər, təbii ki, təminatlı olası deyil. üstəlik, bu cür işlərin çoxu ağır və hörmətsizdir. rusların özü bu işlərə həvəs göstərmirlər, amma bazarda yer var və o yer boş qalmır. bu yeri miqrantlar tutur. işin ağırlığı, xüsusilə rusiya kimi böyük ölkədə, bir çox səbəbdən yarana bilər – iqlim, iş şəraiti, iş yükü, məsafə, sərf olunan zaman, nəqliyyat problemləri, yerli əhalinin işə münasibəti və s. işin ağırlığını artıran həm də miqrantların mədəniyyət fərqidir (dil bacarıqları, məişət vərdişləri, dini ayinlər, qohum-qonşu münasibətləri və s.). görülən işin hörmətsizliyi də qismən buradan qaynaqlanır. işin hörmətsizliyi onun təminatsızlığı ilə bağlıdır. miqrant işçilərlə müqavilə bağlanmır, onlar vergi qeydiyyatına durmurlar. çoxu heç miqrant kimi yaşayış yerində qeydiyyata durmur. tibb və sosial sığortadan heç danışmağa yer qalmır. belə şəraitdə kim işləmək istəyər ki? ruslar istəmirlər, miqrantlar isə bu işlərə gedirlər. niyə?
birincisi, ona görə ki, miqrantların öz ölkələrində dolanışıq (iş və qazanc) fürsətləri çox azdır ya da heç yoxdur. rusiyada, hətta az bilik və bacarıq tələb edən işlərdə, onlar öz ölkələrindən daha çox pul qazanmaq imkanı əldə edə bilirlər. bu azmış kimi, pulun bir hissəsini ölkələrində qalmış ailələrinə göndərirlər və ya ailələrini rusiyaya köçürürlər. bir çoxları isə yerli rus qadınları ilə qanuni və ya faktiki ailə qururlar ki, qeydiyyatla problemləri olmasın. miqrantlar onlarla evlənmək istəyən rus qadınlarını asanlıqla tapa bilirlər, çünki rus qadınlarının kişi idealı çox minimalistikdir – alkohol içməsin, başqa qadınlarla gəzməsin, qazandığını evə gətirsin. qafqaz və asiya kişilərinin çoxu bu tələblərə tam uyğun olduğundan, həyatda böyük iddiaları və maddi tələbatları olmayan rus qadınları onlarla ailə qururlar.
ikincisi, qeydiyyatsız iş miqrantlara vergidən, tibbi və sosial ödənişlərdən yayınmaq fürsətini verir. nəticədə, miqrantlar özləri və ailələri üçün daha çox pul saxlaya bilirlər. amma, rəsmi icbari ödənişlərdən yayınmaq, rentadan yayınmaq ikmanı yaratmır. miqrantlar hər şeyə görə renta (qanunusuz vergi) ödəməli olurlar – rüşvət şəklində. hər yerdə (sərhəddə, gömrükdə, polisdə, miqrasiya xidmətində, vergi və əmək nəzarəti orqanlarında, sanitar və yanğın təhlükəsizliyi qurumlarında və s.) rüşvət verə-verə yaşayıb, işləyirlər. üstəlik, kriminal dairələrə (krışalara) da “dolya” verirlər. yəni, əslində, miqrantlar çox sərt qaydalara intizamla əməl edirlər, sadəcə, həmin qaydalar qanuni deyil. qanunla iş görmək çox çətindir.
bütün bu qeyri-rəsmi qaydalara əməl edəndən sonra, ağır və hörmətsiz işdən qayıdıb, məsələn, balkonda manqal qalayıb, kəbab bişirirlər, yerli qızlara sataşırlar, təmizkarlığa riayət etmirlər və s. rusların bu xoşuna gəlmir, təbii ki. ruslar buna görə miqrantlara irad bildirəndə, miqrantların çoxu belə iradlara əhəmiyyət vermir. çünki: 1) miqrantlar onlar üçün gerçəkdən lazım olan bütün sərt (qeyri-rəsmi) qaydalara əməl edərək, özlərini intizamlı sayırlar (əsaslı olaraq); 2) miqrantlar yaxşı bilirlər ki, yerli rusların rəyi (səsi) dövlət orqanları üçün əhəmiyyət kəsb etmir və yerli ruslarla anlaşmaqdansa, korrupsioner dövlət orqanları ilə anlaşmaq faydalıdır. yerli rusların rəyi dövlət orqanları üçün vacib olsaydı, həmin orqanlar gerçəkdən də seçkilər nəticəsində formalaşsaydı, miqrantlar yerli rus sakinlərin rəyini, iradlarını nəzərə alardılar. belədə isə, yerli ruslar miqrantlara “понаехали тут” deyir, miqrantlar da ruslara – “да, иди ты на...” nəticədə, heç bir problem həll olunmur, yığılır, gərginlik isə artır.
6. rusiyada nəsil dəyişimi.
sovet dönəmində rusların özgüvəni xeyli artmışdı. sovet hökuməti rus kəndlisini şəhərlərə köçürdü, yaxşı təhsil, iş, maaş, istirahət, pensiya və s verdi. sovetin vaxtında ruslar görmədikləri günləri yaşadılar. doğrudur, başqa xalqlar da bundan bəhrələnə bildilər. amma rusların qısa zamanda kəndli səviyyəsindən şəhər ziyalısı və elmi-texniki elitaya çevrilməsi bütövlüklə sovet hakimiyyətinin nəticəsi idi. məhz belə sürətli prosesin nəticəsində rusların özgüvəni xeyli artmışdı. amma, bunun mənfi nəticəsi də oldu. inkişaf çox sürətli olanda, təsisat yaddaşı, mədəni ənənə yarana bilmir. üstəlik, sənə bütün bu fürsətləri vermiş dövlət birdən yox olanda, bu dövlətdə formaşalmış nəsillərin həyat mənası itir. təəccüblü deyil ki, ssri-nin dağılmasından ən böyük (həm maddi, həm mənəvi) əziyyəti məhz ruslar çəkdi. sovetin dağılması ilə rusların özgüvəni yox oldu. bu azmış kimi, onlar sovetin dağılmasında günahı başqalarında görəcək durumuna düşdülər. ideologiya yox, sosial təminat yox, iş yox, sahibkar bacarıqları yox. əvəzində, ordan-burdan gəlmiş, rusca pis danışan, özünü rus kimi apara bilməyən, hər işə girişən, pul qazanan, rusları bazardan çıxaran milyonlarla miqrant var.
sovetdən sonra rusiyada yeni nəsil yetişdi. çox fərqli bir nəsil. bu nəsil dövlətdən asılılığa öyrənməyib və belə asılılığı azrulamır. işi özü axtarmaq, pulu özü qazanmaq və özünə xərcləmək istəyir. yeni nəslin uğurlu nümayəndələri miqrantlarla problem yaşamırlar (xırda məişət rahatsızlıqlarında başqa). çünki onların uğur qazandığalrı sahədə miqrantlar rəqabət apara bilmirlər. üstəlik, uğur da özgüvən yaradır. amma, yeni nəslin uğur qazana bilməyən təbəqələri var və onlar çoxdur. belələri arasında miqrantlara qarşı xüsusi dözümsüzlük yaranır. ultra-sağ, irqçi yanaşmalar vüsət alır. fakturasına görə məişət cinayətlərindən böyük siyasi problemlər yaranmağa başlayır.
7. kriminal razborkalar.
rusiyada kriminal aləmi də etnikləşib. ikinci bölümdə izah etməyə çalışdığım səbəblərdən, etnik kriminal keçmiş sovet respublikalarından çıxıb, rusiyada kök salıb. onların arasında nüfuz dairələrinin və gəlir mənbələrinin bölüşdürülməsi uğrunda zaman-zaman, özlərinin dili ilə desək, razborkalar olur. bu razborkalar çox gəlirli sahələr uğrunda aparılır. razborkaların başlaması da, bitməsi də, rusiyanın müvafiq dövlət orqanlarının (hakim elitanın) razılığı ilə olur. rusiyanın hakim elitası özünün nəzarətində olmayan kriminal çevrələrə imkan vermir. kriminal razborkaların gedişatına dövlətin qarışması (hərdən hətta birbaşa iştirakı) belə razborkaları siyasiləşdirir. belə şəraitdə günahı asanlıqla etnik qrupların üstünə yıxmaq olur ki, diqqət (şübhələr) hakim elitanın maraqlarından yayına bilsin.
8. rusiyanın yaxın qonşularına dair siyasəti.
rusiya, yuxarıda izah etməyə çalışdığım səbəblərdən, demokratik dövlət deyil. ona görə də yaxın ətrafında demokratik dövlətlərin yaranmasında maraqlı deyil. hardakı demokratik keçid mümkün olub (ukrayna, gürcüstan), rusiyanın onlarla münasibətləri korlanıb. hardakı demokratik keçdi alınmayıb, rusiya oranın hakim elitaları ilə yaxşı münasibəti qurmağı bacarıb. məsələnin istehzalı tərəfi də ondadır ki, rusiyay gələn miqrantların çoxu da həmin, yəni rusiyanın yaxşı olduğuna iddia iddia etdiyi ölkələrdəndir. niyə? çünki, həmin ölkələrdə yaranmış avtoritar sistemlər, rentayığıcılığına əsaslanan, inhisarçı sistemlər qurublar. belə sistemlərdə işsizlik və əhalinin yoxsullaşması dərinləşir. insanlar çıxış yolunu rusiyaya köçməkdə görürlər. bunun nəticəsində onların ölkələrinə sosial gərginlik azalır (bu isə ordakı rejimlərə sərf edir), rusiyada isə rusların görmək istəmədiyi və ya bacarmadığı az bilik və bacarıq tələb edən işlər görülür. iqtisadi baxımdan, qısavədəli olaraq, hamı razı qalır, sanki.
nəticə:
yuxarıda göstərilmiş bütün səbələrin toplam nəticəsi odur ki, rusiyaya iş və dolanışıq üçün gəmiş on milyonlarla miqrantlar rusiyada inteqrasiya oluna bilmirlər, özlərini rusiyaya bağlı saymırlar, rusiyanı müvəqqəti (deməli, səliqə və uzunmüddətli yatırım tələb etməyən) iş yeri hesab edirlər. qanusuz mühitdə ağır və hörmətsiz işlə məşğul olduqlarına görə, miqrantların nə öz üzərində işləməyə, nə ətraf mühiti qorumağa, nə qonşuluqda mədəni davranmağa, nə də, hətta, rus dilini düzəməlli öyrnəməyə həvəsi qalmır. cinayətlər, irqi dözümsüzlük və bununla əlaqədar siyasi problemlər də buradan qaynaqlanır. nə qədər ki, rusiya, yuxarıda sadalanan sistem problemlərini həll olunmamış saxlayacaq, miqrantlarla olan problemlər də artacaq. bunun nəticəsində isə irqçilik inkişaf edəcək. bütün bunların mənfi nəticələri isə bizə də təsir edəcək.
--sitat--
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
--sitat--
1. başqalarına aid şəxsi yazışmaları oxumaq ayıbdır.
2. başqaların, təsadüfən də olsa ələ keçən, şəxsi yazışmalaranı yaymaq sadəcə ayıb deyil, həm də hüquqa ziddir.
3. şəxsi imkanlar hesabına təşkil olunmuş, iştirakçıların qarşılıqlı razılığı əsasında qurulan, kimsəyə ziyan vurmadan, başqalarından gizlədilən münasibətlərə - özəl həyat deyilir.
4. bir çox işləri gizli görmək ehtiyacı təbiidir, insanidir.
5. gizli görülən işlərin bir çoxu haqqında hamı bilir, çünki hamı bu işlərlə məşğul olur (məs. tualetə getmək, sekslə məşğul olmaq). buna baxmayaraq, heç kəs bu işləri aşkar görmək istəmir. mədəni cəmiyyətdə başqa cür ola da bilməz.
6. özəl həyata hörmət etməmək ayıbdır, əksər hallarda isə qanunla qadağandır.
7. ictimai/siyasi adamların özəl həyat haqqı, başqa adamların eyni adlı haqqından yalnız bir şeylə fərlqlənir - ictimai/siyasi adamlar, özəl həyatlarını ictimai/dövlət fürsətləri hesabına təşkil etmədiklərini sübut etməyə borcludurlar. belə sübutetmə zərurətini ehtiva etməyən münasibətlərdə heç kəsin ictimai/siyasi adamları özəl həyat məlumatarına aid sorğulamaq haqqı yoxdur.
8. başqaların özəl həyat məlumatlarının məzmununda, ehtimalən, ayıb olsa da, onları yayanlar daha böyük ayıb işlətmiş olurlar və buna görə ictimai qınağa (bəzi hallarda isə qanunla cəzaya) layiqdirlər.
9. 7-ci bənddə ifadə olunmuş şərt istisna olmaqla, başqaları haqqında özəl həyat məlumatların yayılması heç zaman xeyirxah məqsədlərlə edilmir. başqaları haqqında özəl həyat məlumatları yayanların mütləq qərəzli məqsədləri vardır.
10. özəl həyat - ehtiyatlı olmaq məsələsi deyil, rahat olmaq məsələsidir.
11. özəl münasibətlər özəl səviyyədə çözülməlidir. ictimaiyyətin başqaların özəl həyatı haqqında məlumatlı olmaq kimi legitim haqqı yoxdur.
12. özəl həyatın təminatı - ictimai işlərdə aşkarlıqdır.
p.s.
nə edirsiniz, edin, amma düşünəndə, böyük düşünün, gənclər.
düşük düşüncələrin düşkünü halına düşməyin.
"təmiz, əxlaqlı siyasətçi axtarışı tələsi"nə də düşməyin. siyasətdə, incəsənətdə, ədəbiyyatda, elmdə, idmanda və s. böyük (yaxşı) işlərin xeylisini, məişət vərdişləri (əxlaqı) baxımından heç də yaxşı sayılmayan adamlar ediblər. mənə inanmayın, tarixi araşdırın.
həyatın bütün sahələrində "ağ atlı oğlan" gözləyənlər, "başsız atlı"yla kifayətlənməli olurlar.
işinizlə məşğul olun! yeri gəlmikən, sevimli iş kimi özəl həyata məna verən başqa bir şey yoxdur.
--sitat--
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
ilk dəfə ,illər əvvəl ,həmid herisçi və ilhamiyə rzanın space kanalındaki `gecə kanalı` tv layihəsi ilə tanımışdım erkin qədirlini. aparıcı ilhamiyə rzanın onu tamaşaçılara təqdim edərkən işlətdiyi cümlə hələ də qulağımdadır :”erkin qədirli, hüquqşünas, amma mən deyərdim həmçinin də filosof”.açığı, ilk dəfədən məndə heç də yaxşı təəssürat oyatmamışdı. qaş-qabaqnan zadnan danışması, verilişdə digər danışanların üzünə baxmaması, mənə görə adama yapışmayan tiplərdən olması, barəsində `nə tilpaş adamdı ala bu`deməmə səbəb olmuşdu. haqqında bu qədər tələskən bir şəkildə qənaətə gəlməyim, bir reallığı görməyimə mane olmadı ki, bu da onun həddindən çox zəki, intellektli, bir söznən dolu adam olması reallığı idi. qoyulan mövzu barəsində şablondan kənar mülahizələri bu adamı hələ çox görəcəyimi sezməyimə səbəb oldu. nə isə, dediyim kimi məziyyətlərini görsəm də uzun müddət bu adama isinmədim. yuxarıda yazdığım səbəblərdən başqa, bir ara dalğaçı və bənzər gənclərin erkin qədirlini sahiblənməsi də az rol oynamamışdı ona olan münasibətimdə. sevməməyimə rəğmən dinləyirdim, yazılarını oxuyurdum. çünki, ortalıqda bu qədər keyfiyyətləri özündə toplayan adam çox az idi. hər dəfə nəsə öyrənirdim ondan. bəhsetdiyim mənasız səbəblərdən qaynaqlanan qərəzlilik uzun müddət məndə davam elədi. ta ki, erkin qədirilinin 2010 seçkilərindəki iştirakına qədər. təbliğat-təşviqat kampaniyasındaki məşhur çıxışları bu qərəzli mövqeyimi ortadan qaldırdı. bu qədər `mən mərkəzli` tarixi ekskursiyadan sonra bir neçə sözlə erkin qədirli haqqında fikirilərimi xülasəliyim. yuxarıda da dediyim kimi,həddən artıq savadlı və zəkalı olması ciddiyə alınması gərəkən adam olduğuna dəlalət edir. müdafiə etdiyi dəyərləri daim vurğulayır və bəzi giydirmə müxalifəçilər kimi nala -mıxa vurmur. fikrimcə, azərbaycandaki siyasi sferaya yeni nəfəs gətirən adamlardan biri məhz elə erkin qədirlidir. tipik müxalifətçi təsəvvürünü yıxanlardan biridir eyni zamanda. bir iki dənə də mənə görə olmasaydı daha yaxşı olardı dediyim cəhətlərini deyim. məsələn erkin qədirlinin hələ də `elm adamı` , akademisyən, müəllim tipi, siyasətçi tipindən daha qabarıqdı. əvvəllər bu daha çox qabarıq idi indi isə, elə bil, biraz özünü inkişaf etdirib. bəlkə də təcrübəyə ehtiyac var nə bilim. bundan əlavə bəzən, lümsuz yerə obyektiv olmağa cəhd edir. bəlkə də universitet müəllimi, akamedisyen keçmişindən qaynaqlanır bu hal. bu isə siyasətçidən daha çox ona siyasi analitik görüntüsü verir. siyasətçi dediyin adam gərək biraz da, biraz nədiyee əməlli başlı qərəzli olsun. biz istəsək də, istəməsək də, hər nə qədər iyrənc səslənsə də, bu sənətin təbiəti bunu tələb edir. son olaraq da erkin qədirlidə liderlik vəsfini mən hələki görmürəm. daha çox `ikinci adam` olma vəsfinə sahibdi deyə düşünürəm. bütün bunlarla bərabər, bir faktı unutmamağı xatırlatmaq istəyirəm ki, ölkədəki mövcud durum insanların, xüsusən siyasi arenadakilərin bacarıqlarını tam olaraq nümayiş etdirməsi üçün əlverişli deyil. barəsində bu qədər danışdığım adam siyasi fəaliyyətini daha çox facebookda yazdığı statuslarla davam etdirir. xalqın neçə faizi bu adamı tanıyır? təəssüflər olsun ki, erkin qədirli və onun kimi nə qədər dəyərli insan hələki `real` olmaqdan çox `virtual`dırlar. bu əlbəttə ki, ölkədəki hamıya məlum olan mövcud vəziyyətdən qaynaqlanır. bütün bunlara baxmayaraq erkin qədirli kimi adamların qədrini bilmək lazımdı.* lap zeynəb xanlarova kimi danışdım
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
(baxma: mikayıl cabbarov vs türk hava yolları)
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
Yalnız deyilsən!
Bu duyğuların müvəqqəti olduğunu və kömək mövcud olduğunu bilmək vacibdir. Dostlarınıza, ailənizə, profesionallara müraciət etməyiniz vacibdir. Sizi dinləmək və lazım olan dəstəyi təmin etmək istəyən insanlar var. Sözlük yazarları olaraq səni hər zaman dinləyə bilərik.
Əgər yalnız hiss edirsənsə, 860 qaynar xəttinə müraciət etməyini tövsiyə edirik.
bugün facebookda yuxarıdakı statusu paylaşıb. bunu əli əkbər paylaşsaydı mənim üçün xəyal qırıqlığı olardı amma erkinin yazmağı çox qoymadı. ancaq məsələ onda deyil. məsələ ondadır ki bu şəxs özünü liberal adlandırır dövlətin rolunu minimum səviyyəyə çatdıran, milliyətçiliyə, dövlətçiliyə qarşı olan bir ideologiyadan sayır özünü. ancaq bugün yazdıqları tam irrelevantdı liberalizmə. a kişi adama gülərlər e liberal olub ermənilərdən intiqam alaq deyən, xüsusi orqanlara önəm verən bir siyasətçi. belə liberal olar? çox şey yazmaq olar, ancaq yazmayacam. prosto mənim kimi onlarca liberalın gözündə inəyin götündən pox düşən kimi düşdü erkin qədirli. getsin qənirəynən xocalıya ədalət axtarsın.
üzv ol