a man with the joker mask

əsasının qoyulması 1298 illərində şeyx səfiəddin tərəfindən yaradılmış ərdəbil hakimliyi ilə başlamışdır. sadəcə ərdəbildə hökm sürən səfəvilər xv əsrdə yavaş-yavaş siyasət meydanına çıxıblar. şeyx cüneyd, şeyx heydər, şeyx sultanəli səfəvilər dövlətinin yaranmasında böyük rol oynamış, sırası ilə 1460, 1488, 1494 illərində yenə sırasıyla şirvanşah-qaraqoyunlular, şirvanşah-ağqoyunlular və ağqoyunlular tərəfindən öldürülmüşdülər.

ı. ismayıl (1501-1524) isə böyük çətinliklə gilana qaçırılmış, 1499-cu ildə gilandan yürüşə çıxmış və 1501-ci ildə təbrizə daxil olub ağqoyunlu dövlətinin birinci qolunu, 1503-cü ildə ikinci qolunu süquta uğratmışdır. səfəvilər dövləti 1504-cü ildə osmanlı imperiyası tərəfindən tanınmış (ii.bəyazid), 1508-ci ildə imperiyaya çevrilmiş, 1510-cu ildə mərv döyüşündən sonra şeybanilər dövlətinin varlığına son qoymuş, xorasanı tutmuşdur. məhşur çaldıran döyüşündə məğlubiyyətə uğramış səfəvilər ardınca qoçhisar döyüşündə də məğlubiyyətə uğrayıb bitlisdən rakkiyə, mosula qədər torpaqları itirmişdir.

ı. təhmasibin dövründə (1524-1576) dövlət yenidən güclənmiş, osmanlılar ilə bir sıra müharibələr aparılmış, paytaxt qəzvinə köçürülmüşdür. 1565-ci ildə tacirlərdən alınan tamğa vergisini ləğv etməklə iqtisadiyyatı gücləndirmişdir.

təhmasibdən sonra ölkə daxili çəkişmələrə məcbur qalmış, başına ıı. ismayıl (1576-1578) keçmiş, iki il hakimiyyətdən sonra kor şah məhəmməd xudabəndə (1578-1589) dövlətin başına keçmiş və demək olar ki, səfəvi dövləti ən zəif dövrünü yaşamışdır. bu dövrdə osmanlı sultanı ııı. murad azərbaycanın qaradağ, lənkəran, ərdəbil istisna olmaqla bütün vilayətlərini tutmuşdu.

ı. şah abbas hakimiyyətə çətin şəraitdə gəlməsinə baxmayaraq, qısa müddətə səfəvilər dövlətinin keçmiş qüdrətini bərpa etmiş, alınan vilayətləri geri qaytarmışdır. osmanlılar ilə bir sıra uğurlu müharibələr aparmış, hörmüzü portuqaliyadan geri qaytarmışdır. paytaxtı isfahana köçürmüş, dövləti farslaşdırmışdır.

ı. şah abbasdan sonra səfəvilər dövləti ruslarnan yaxınlıq etməyə başlamış (süleyman şahın dövründə), hüseyin şahın dövründə (1722) süqut etmə təhlükəsi ilə üz-üzə qalmışdır. 1722-1730-cu illərdə azərbaycan rusiya və osmanlı dövlətləri arasında bölüşdürülmüş, xəzəryanı vilayətlər ruslara, cənubi qafqazın qalanı osmanlılara verilmişdir.

lakin, 1732-ci ildə ııı. abbasın qəyyumu olaraq dövləti idarə edən nadir xan kirmanşah (1732), rəşt (1732), bağdad (1733), gəncə (1735) müqavilələri ilə xəzəryanı vilayətləri qaytarmış, üçmüədzin döyüşü ilə osmanlıları tamamilə cənubi qafqazdan çıxarmışdır. 1736-cı ildə taxta çıxan nadir şah səfəvilər dövlətinə son qoymuş, əfşari dövlətini yaratmışdır.

son bəyənilənlər:

oxuyucuların bəyəndikləri: