romeo və cülyetta

Deməli ilk dəfə 1597'də çap olunub (çox səhvləri olubmuş) ikinci dəfə 1599'da çap olunub (ən peçi forması ikinci çap olunmuş formasıdı) üçüncü dəfə 1609'dadır.
Shakespeare bu əsəri 1563'də gənc yaşda boğularaq ölən Arthur adlı birinin 1562'də yazdığı Romeus and Juliet şeirindən götürüb. Ama üzərində babat dəyişikliklər edib. Məsələn romeo bizim bildiyimiz kimi biri olmayıb ( mışın biri olub) culiet də narsist bir kişiliyə sahib olan birisi olub. Bu arada ilk çap olunmada ev xidmətçisinə çox söz düşməyib ama ikincisində sözləri çoxalıb (dadı).
Amma sevgi güc verir zamansa imkan
Böyük əngəllərdə tapır böyük həzzi insan.

ssri

Komunizmi pis təqdim eləməkdə ən böyük rolu isə stalin oynayıb. Deməli bir şey var ki marksın önə sürdüyü komunizm doktrininə ən "dibinə qədər blət" marksist olan lenin belə bəzi dəyişikliklər eləmişdi. Örnək verirəm kənd əhalisini marks tutucu sayırdı. Çünki onlar sadəcə öz yerlərini möhkəmləndirirdilər. ( mən ancağ öz pulumu çıxardıram gagıli) Leninə görə isə kənd əhalisi tutucu deyildi. Stalin birincisi komunizmdə əsas olan bütün yoldaşlara yardım kampaniyasından gaçıb. Öz dövlətində belə olmasa başga dövlətlərdə işçi sınıfı inqlab eliyəndə buna köməy göstərməyib və hakimiyyətə gələndən sonra bəzi məscidlərin dağıdılmasına səbəb olub. Buna görə müsəlman əhalisi haqlı olaraq bu ideologiyaya ön yarğı ilə yanaşıblar.

rene descartes

Modern fəlsəfənin atası və rasyonalist bir düşünür.
Kartezyan dualizm. Yuxarıda yazılıb deyə bəzi yazılmayan şeyləri yazacam. Tanrını necə sübut etdiyi, dekart dualizmi və dekart şübhəciliyi ( çox gısa tutmağa çalışacam).
Dekart şübhəciliyini bir cümləylə izah edəcəm. Əgər bir məlumat əldə elədinsə buna inanmağın üçün ona şübhəylə yanaş və zərrə gədər belə olsa yanlış bir şey varsa o məlumatda onu doğru olarag gəbul eləmə.
Dekart dualizmi bədən və zihin ayrımıdır. Dekart ilk öncə Mənim beş hissim var və mən bunlara tamamilə inana bilərəm mi deyə sual verir. Örnək verirəm gözlərim hər zaman doğru hissiyatını verməyib və bəzən məni yanılda bilər ona görə hisslərimə hər zaman inanmamalıyam. Dekart sadəcə öz varlığına şübhəylə yanaşmır bundan da o məhşur cogito ergosum çıxır.
Gələk tanrı sübutuna. Dekart burada üç arqument göstərir. Birinci tanrı mən ola bilərəm mi ? Cavab əlbəttə ki xeyr. Çünki mən olsaydım özümü hər tərəfli olarağ qüsurlu yaratmazdım. ikinci ailəm ola bilər mi ? Cavab xeyr ailəm məni biolojik olarağ dünyaya gətirə bilər lakin cavab bu da deyil. Son olarağ, mən sonlu varlığam mən sonlu varlığ olduğuma görə sonsuz düşüncəsi mənim bilincimə sonsuz biri tərəfindən goyulub. Tanrı sonsuzdur və tanrı var.
Bundan əlavə dekart insanların doğuşdan həndəsə və bəzi bilgilərə sahib olduğunu deyirdi. Buna garşı çıxan da Klassik liberalizmin banisi olan John Locke olub.

karl marx

Uzun olacağ sigaret çəkərək oxuyun peçat gedir.
Kapitalizmə ən sərt yumruğu vuran insan, filosof,iqtisadiyyatçı,siyasətçi,yazar,sosiolog. Filosoflar bu dünyaya ancağ rəy bildirdilər ancağ önəmli olan onu dəyişməkdi. var olan nədir sualına var olan tək şey mübarizədir deyən şəxs. Kimilərinə görə əsəbi və insanlarla sərt danışan biri kimilərinə görə isə humanist biri idi. Marksa ən çox təsir edən filosof Hegel olub. 1818-ci ildə Almanyanın Trier şəhərində anadan olub. Atası tanınmış və hörmətli hügugçu idi. Atası Russonun əsərlərini əzbərə bilirdi. Elə marksın da belə savadlı və hörmətli biri olmağını istədi. Marks məktəb vaxtından müəllimələri tərəfindən təriflənən bir tələbə olub. Müəllimlərindən liberal görüşü mənimsəyən sadəcə bir insanı sevmirdi. 17 yaşında marks bonn şəhərində hüquq fakültəsini qazanır. Bonnun atmosferinə düşür və hər gün içir çəkir babat pul xərcliyir. Bu dönəmlərdə şeir də yazırdı. Sonra atası yenə önəmli rol oynayır həyatında və onu berlin üniversitetinə keçirir. Bu arada da həyatının eşqi Jennylə nişanlanır. Marksın hegelin yaradıcılığı ilə tanış olduğu illər başlayır. Və bu arada gənc hegelci olmuşdur (Hegelcilər yaşlı və gənc olarağ ikiyə ayrılır).
Uzatmadan Komunist Manifestosuna keçək. Ən məhşur əsərlərindən biridir və bu əsər yazılannan bir gün sonra sanki planlanmış kimi inqlab da olub parisdə. 1871 də paris hakimiyyəti iki aylığ ələ də keçirilib. Paris komünü tərəfindən. Marks sırasıyla brüksel, paris, köln digər şəhərin adın unutmuşam ən sonda ömrünün sonuna gədər galacağı kapitalizmin ürəyi olan ingiltərənin london şəhərinə köçür. 8 övladı olub biri xidmətçilərindən olub və çox babat bir şəkildə jennydən gizlədilib hətta qardaş dediyi uşağ olan Engels onu övladlığa götürüb. Engelsnən 39 illik dostuğu olub və çox zaman marksın vəziyyətin pis olanda ona köməyliy eliyib.
Məhşur əsərləri 1844 əl yazmaları, alman ideologiyası,komunist manifesto ( bütün ölkələrin işçiləri birləşin cümləsinin keçdiyi əsər) bu arada manifesto tələsiy yazılan bir əsər olub kapital (sonunu engels tamamlayıb, ki əslində 4 cilddən ibarət olub) grundrisse.
Bu arada marksın yadlaşma (yabancılaşma) termini çox məhşur terminlərindən biridir. insanın öz əməyi ilə yarattığı əşyaya yadlaşması, insanın işinə, özünə və çevrəsinə yadlaşması. Buna örnək olarağ çox saat işləyən və evə gəlib arada sırada televizora baxıb (heç nəyə düzgün reaksiya verməyən) sonra yatan insanları demək olar. Bunun günahkarı kapitalist iqtisadi sistemdir.
Marksizm dünyaya çox böyük təsir edən bir fəlsəfi sistemdir.
Son olarağ neo-marksistlər var. Bunların bəziləri (frankfurt məktəbinin yaradıcıları,baudrillard kimi) kapitalist sistemə marks kimi iqtisadi deyil də, mədəniyyət və istehsal tərəfindən baxırlar.( Marksın tarixi materyalizmində vacib görülən alt və üst sistem. marksa görə hər şeyin təməlində iqtisadiyyat yatır amma neo-marksistlərin bəziləri deyir ki yox ay brat mədəniyyət ya da istehlak yatır).
Son cümlələri marksın sevdiyim cümlələri ilə tamamlamağ istiyirəm. "insanlar doğuşdan yaxşı və rasyonal varlığlardır. insanların səfalət və kefsiz olmağlarının başlıca səbəbi cəhalətdir.Güc sahiblərinin də işinə gələn bu cəhalətin səbəbləri böyük ölçüdə maddidir. Dolaylı olarağ insanlığın qurtulması üçün iki şey lazımdır: təhsil və maddi şeylərin dəyişdirilməsi..
Oxuduğunuz üçün təşəkkür edirəm. Vaxt tapdıqca başga filosoflardan yazmağa çalışacam.
Edit: yazmağı unutdum. Marks shakespearin bütün əsərlərinə (səhv eləmirəmsə eliyə də bilərəm 37 əsəri var) aşina idi və bəxi əsərlərində göndərmə belə eliyib. Bu sevgisini qızlarına da ötürüb. Marksın övladlarından 5i çox yaşamayıb hətta biri doğularkən ölüb.

herakleitos

Bəli milet məktəbinin davamçısı kimi bu filozof da bütün şeylərin atəşdən yarandığına inandı. Logos sözünün yaradıcısı və hər kəsə nifrət edən hər şeyin ziddiyyətdən ibarət olduğunu söyləyən filosof.
Amma ən diqqət çəkən şeyi hər şeyin hər zaman dəyişdiyinə inanmasıdır. Hegelin diyalektik fəlsəfəsinə baxsağ tez,antitez və sintez şəklində o da dəyişimə inanırdı. Belə götürsək Hegelin diyalektik fəlsəfəsi Sokrattan əvvəl olan bir filosof Herakleitos tərəfindən az çox da olsa ortaya qoyulmuşdu.
Bundan başqa Herakleitos'un dəyişim fəlsəfəsini Platon da götürmüşdü.
Belə baxıram sokrata qədər olan filosofların çoxu çox önəm kəsb eləməsə belə Platon,Aristotel kimi filosoflara iıham qaynağı olub (Önəmlidir,atam).

stoaçılıq

Marx'ın komunizm doktrini'nin əmələ gəlməsində rolu olan helenistik dönəmin fəlsəfə məktəblərindən biridir. Bununla rəqabətdə olan da epiküristlərdir (Epikür'ün fəlsəfəsiynən bəzi insanlarla olan münasibəti çox qəribədir).
Deməli stoaçılar dünya qardaşlığına və hərkəsin təbiət qarşısında bərabər olduğuna inanırlar. Bundan əlavə hər bir insan kral ilə eyni haqlara sahib olmalıdır. ilk öncələləri materyalist olarağ qələmə alıblar özlərini. Ancağ sonradan platoncu olan stoaçılar materyalizmnən uzağlaşıblar. Xoşbəxtlik,,sükunət(huzur) önəmlidir. Bu arada sükunətin ilk dəfə stoaçılığın mottosu olduğunu deyirlər. Lakin epikür bunu stoaçılardan əvvəl öz mottosuna çevirmişdi.