ikinci qarabağ müharibəsi

Mənə çox şey öyrədən, həyatımla bağlı planlarıma göz gəzdirtdirən
müharibə. Artıq rezidenturamı Almaniyada oxumağı planlamıram. Bakıda da yaşayıb, işləməyəcəm. Bir nəbzə əzikliyimizi azaldacaq olan, xalq olacaq başıdik dura bilməyimizi təmin edəcək olaydır 2-ci Qarabağ müharibəsi. Daha içimdə dərinlərdə sındırılmış xalqın küsgünlüyünü hiss etmədən, özümdən əmin azərbaycanlıyam deyəcəm. Anlaşılmazlıqlara baxmadan sevəcəm bu milləti. Çünki onlar qaniçən, faşist deyillər. Çünki təhsilsiz, mentallığının ən ağır dərəcədə basdığı adamların içində belə bir yumşaq ürək var. Müharibədə vəhşət yaşansa da, öyrədir bizə bunları.
Mən ilk dəfə atəşikəs sözünə bu il, bu müharibədə ağladım. Sevindiyimdən yox, hirsimdən. Müharibələri sevməyən məni belə atəşikəs sözünə ağlatdı 2-ci Qarabağ müharibəsi. Müharibə başladı, düzünü deyim mən daxil, ətrafımda çox adam ciddiyə almadı ki, 2-3 günə yenə susacağıq. Amma bu dəfə elə olmadı. Bir gün dedilər ki, Dağlıq Qarabağa giriş sayılan Hadruda girmişik. Bundan sonra bir sabah oyandım, atəşikəs danışılır. Zaman yazılmır. O günü sevgilimlə görüşəcəkdim. Yolda bayraqları gördükcə dolmuşdum onsuz da. Gəlib çatanda məni sel-su ağlayan gördü. Bir yandan tanıdığım gündən bəri Qarabağı görməsə də, hər an Qarabağa duyduğu həsrətini üzündən oxuduğum qarabağlı, bir yanda da mən. Oturduq, divarlara baxdıq. O hirsindən susdu, mən hüznümdən. Sonra dedilər ki, yox, davam edir döyüşlər. ilk Cəbrayılı geri aldıq. Amma tam sevinməyə qoymadılar. Tərtər atəşə tutuldu, Bərdə 2 dəfə raket atəşinə gördü. Gəncə isə 3 dəfə. Körpə uşaqlar öldü. Onlar bizi sındırmaq istədi, biz hüznümüzü içimizdə saxladıq, sınmadıq, daha da acıqlanıb döyüşdük. Döyüşürük də. Keçən sevgilim atasıyla birgə evlərini xəritədə tapıb. ilahi, 1 divarı belə tam deyildi. Uşaq kimi evinə qayıdacağı günü gözləyən adam üçün uşaqlığının keçdiyi evdən əsər-əlamət qalmamağını görmək çətin olmalıdır. indi deyirlər ki, Şuşaya yaxınlaşırıq, hamı Şuşanı gözləyir. Mənsə Xocalını gözləyirəm. 2 nəsil üçün ruhlar və ölülər şəhəri olan Xocalı. Qarabağ bu millətin həm hüznüdür, həm qüruru. Qürurumuzu geri alacağıq müharibədə. Bədəli ağır olsa belə.
Yenilənmə: 10 noyabr 2020. Ermənistan təslim oldu. Təzə dövrə giririk. Amma bizi nə gözləyir, bilmirəm. Narahatam.

unudulmaz uşaqlıq xatirələri

Mənim atam mülayim adamdır. Uşaqlarla oynamağı da sevirdi. Adamın başına nə oyun açırdım. Saç zakolkalarının bəzilərini saçına taxırdım, bəzilərini isə qulağına. Qulağına taxdıqlarımı isə sırğa kimi düşünürdüm. Səsini də çıxarmırdı. indi bir yandan pis oluram ki, incidirmiş, demirmiş amma. Mənim məndən 4 yaş balaca qardaşım var. Mənə və qardaşıma əllərini uzadardı, hərəmiz də bir əlindən tutardıq. "Görək kim kimi birinci tutacaq" deyib, bizi qaçırdardı. Biz də dəli kimi, var gücümüzlə qaçardıq. O fırlanardı. Biz də onunla bir fırlanardıq. Axırda ya mən qardaşımı, ya da o məni birinci tutardı. Dayananda da bayaqdan dairəvi fırlandığımızdan başımız fırlanardı. Nu poqodidə gəmi səhnəsi var. Gəmi yelləndikcə içindəkilər də yellənirdi. Özümü orada, gəmidə hiss edərdim. Üstündən az qala 15 il keçib. Amma mən hələ də özümü ora, o zamana aid hiss edirəm. Ha desəniz ki, heç pis xatirən yoxdur? N qədərdir. Hətta yaxşıdan çox pisi var bəlkə. Amma yenə də bu oyunumuz yadıma düşəndə içim isinir.

azərbaycanda psixiatriya və psixologiya

Azərbaycanda inkişafına çox ehtiyac olan sahələrdir. Demirəm, mütəxəssislərimiz yoxdur. Var. Amma o mütəxəssis də həmin nöqtəyə çatmaq üçün özünə əməllicə maya qoyduğundan seansları da ucuz və əlçatan olmur. Amma bir az axtarsanız, uyğun biri də tapmaq mümkün olur. Məncə, dövlət poliklinikada psixiatrik xidmətin səviyyəsini yüksəltsə, daha effektiv nəticələr ala bilərik. Bundan başqa psixoloq və psixiatrlara qarşı önyarğı da var. Qorxmayın, sizə onlar dəli deməyəcək. Amma müalicə almasanız, özünüzü çürüdəcəksiniz. Bir də xahiş edirəm, psixoloji/psixiatrik probleminiz olanda nevroloqa getməyin. Onun ixtisasının psixiatriya və psixologiyayla uzaqdan-yaxındam əlaqəsi yoxdur. Ha, bir də psixoloqun aldığı təhsilin detallarını soruşun və psixoloqun müalicə üçün dərman yazmaq haqqı olmadığını unutmayın.
Hövsələsi çatacaq, işlə özəl həyatını qarışdırmayacaq yoldaşlara bu sahəni seçməyi tövsiyyə edərəm. Bacarana maraqlı sahədir. Həm yaxşı qazanan, həm də tələbat görən psixoloq olmaq istəsəniz, seks terapevt olmağı da seçə bilərsiniz. Psixiatriyada isə bizdə uşaq psixiatrlarına tələb var. Amma həyatınızın həyəcan dolu olmasını istəyirsinizsə, məhkəmə psixiatriyasını seçə bilərsiniz.

üç dənə uşağım var üzr istəyirəm

Həm də "üzr istəyirəm, yoldaşım" deyən insandır. Tutub "bu həzrət abbasın uzun qolları haqqı, o qərib seyid haqqı, sizə baxanda, uşaqlara baxanda sizin yataqda nə etdiyiniz ağlıma gəlmir" demək istəyirəm. Daha da üzr istəmək bu prosesə adamı təhrik edir. Adam var, neçə illərdir uşağı olmayıb, indi "üzr istəyirəm uşağım" deyir. A qadan alım, bu ölkədə gəlindən 1-2 ay sonra "bi şey mi şey vaaaar?" deyib bütün qohum-əqrəba yatağını soruşur e. ilk gecədə də yengələr qapıda mühafizə kimi durur. Bizim utanılacaq nəyimiz qalıb ki, uşağa görə də üzr istəyirsiniz?

abort

Abort spontan və süni olmaqla 2 yerə ayrılır. Spontan abort el arasında düşük adlanır və dölün xaricdən hər hansı müdaxilə olmadan uşaqlıqdan ayrılmağıdır. 3 ay daxil olmaqla, 3 aya qədər olan müddətdə baş verən düşüklərdə əksərən dölün gen və ya digər anomaliyaları olduğu aşkarlanıb. Süni abortun özünün də 2 növü var: cərrahi və medikamentoz, yəni dərmanla edilən abort. Cərrahi abort da maşa və ya vakuum-aspirasion üsulla edilə bilir. Vakuum-aapirasion üsulu daha çox aşağı həftələrdə işlədirlər. Seçimdə rol oynayan qadının sağlamlığı və dölün neçə həftəlik olmasıdır. Əsasən 9 həftəyə qədər dərmanla abort edilir. Diqqət! Evdə öz başınızdan dərmanla abort edəcəksinizsə, hər ehtimala kəfəninizi də hazır edib, qoyun qırağa. Çünki öz qanınızda dənizdə üzən kimi üzmək ehtimalınız var. Dərmanla abort ediləndə həkim sizə dozaları deyib təlimat verəcək, müəyyən gün sonra yoxlanışa gəlməyinizi deyəcək. Yoxlanışı əşşşş deyib yola verməyin. Müayinədə abortun tamamlanıb -tamamlanmadığa, cift qalığının qalıb-qalmadığına baxılır. Əgər görülən əlavə tədbirlərlərdən sonra da abort tamamlanmasa, cərrahi üsulla abort tamamlanacaq. Abortdan sonra özünüzə diqqət etməniz şərtdir. Nə qədər qanamanız olduğuna mütləq fikir verin. Sizə çox göründüyü halda həkimə zəng edin. Ən azı 2 həftə cinsi əlaqəyə girmək məsləhət görülmür.
Unutmayaq, abort edə bilmək bir haqdır və reproduktiv haqlara daxildir. Qəbul edək ki, istənməyən uşağın dünyaya gəlib istənmədiyini hiss edərək böyüməyə məhkum edilməsi və ya xoş olmayan ailə mühiti olsa da, uşağı dünyaya gətirmək eqoistlikdir. "istəmir, qorunsun" deyəcəksiniz. Amma çox təəssüf ki, hamiləliyə məcbur edilən qadınlar az deyil. Qorunmaq üçün vasitələri əldə etməyə pul lazımdır. Hər şeyin başı puldur, nə edəsən, sözünü kimə deyəsən? O pulu isə kişinin dominant olduğu, pulu kişi gətirdiyi evlərdə ancaq kişi verə bilər. Hamiləlik təcavüz nəticəsində də ola bilər. Heç bir qadın təcavüzçüsünün uşağını doğmaq istəməz. Bunda əlavə, qorunma üsulları işə yaramaya da bilir. Ən uğurlu üsulun belə 1 faiz xəta payı var. Bu xəta payının minimal səviyyədə saxlanılması üçün qorunma üsulundan tam düzgün istifadə edilməlidir. insanların müəyyən qorunma vasitələrinə qarşı önyarğısı olduğundan və ya düzgün məlumatlandırma aparılmadığından xəta payı 50 faizə qədər belə yüksələn üsullardan istifadə edirlər. Bu da istənməyən hamiləlik və abort səviyyəsini yüksəldir. Azərbaycanda abort barədə ən böyük problem selektiv abortlardır və selektiv abortların səviyyəsinə görə lider ölkələrdənik. Bu ölkədə dölün cinsiyyəti bir an içində arzulanan hamiləliyi istənməyən hamiləliyə çevirə bilir. Ən gülməli tərəf bilirsiniz nədir? Qadının əri bir söz deyə bilmir. Qadını qaynana, hətta qaynata zorla aborta gətirir. Abortun tamamən qadağan edilməsi də selektiv abortlara həll yolu ola bilməz. Abortun qadağan edilməsi xəstə, ölü doğulan uşaqların, eyni zamanda uşaq evlərinə atılan uşaqların sayını artıracaq. Bununla da qalmayacaq. Aborta olan təklif azalmadığından antisanitar şəraitdə kimin etdiyi bilinməyən abortların sayının yüksəlməsi, qadınların ağır travma alması, hətta ağırlaşmalara bağlı olaraq ölməsi görüləcək. Bəzənsə qadın hamiləliyi arzulasa da, sonradan sağlamlığının buna uyğun olmadığı məlum ola bilir. Abortu qadağan etmək bu insanları öldürmək deməkdir.

mcdonalds burger king və papa johns pizza-nın boykot edilməsi

Boykot məsələsinə baxış açım fərqlidir. Etdikləri rus demiş "nito" hərəkət idi. Sözüm onda yox. Yadıma gəlir, uşaq vaxtı Mcdonalds məşhur idi. Mən də uşaq ağlıyla həvəslənib getmək istəyirdim. Amma qardaşımla nə qədər edirdiksə, anam yoxdan başqa bir şey demirdi. Axır bir gün xətrimiz qalmasın deyə apardı. O aparmaq da son oldu. Səbəb: "içində nə olduğu məlum olmayan, rəngsiz-ruhsuz şeyi mənasız şeyi mən sizə yedirtmirəm". KFC-dən bir dəfə bir şey almaq səhvini etdim. Onda da mədəm özümə gəlmədi.
indi sual yaranır. Biz bunu millətə niyə yedirdirik və üstünə pul qazandırırıq? Niyə bunları məşhur edirik? Başqa bir tərəfdən Azərbaycanda milli bazarın yaradılması vaxtı çoxdan gəlib. Tək yemək sahəsində yox, hər şeydə. Bu ölkədə brend səviyyəsində mebel düzəldən mebel sexləri var. Bir daha deyirəm. Bəli, sex. Geyimdə hələ də brend olmaması isə qəribə gəlir. Bizim kimi geyinməyi və yeməyi sevən millət parça istehsal edə bilmirmi? Dərzisimi yoxdur? Aşbazımı yoxdur? Cavab bu deyil. Sadəcə biz milli adı eşidəndə qaçırıq. Qaçmayaq ki, Mcdonaldslara, pizzada Papajohns yönəlməli olmayaq. Sonra da hərəkətləri bizi yandırmasın. Əmin olun, 20 ildən çoxdur ölkədə piyarı gedən Mcdonaldsın piyarı milli brenddə getsəydi, ölkənin hər yerində filialı olardı.

tipsiz oğlanı yaraşıqlı göstərən amillər

Qarşıdakı qadından çox şey asılıdır. Elə qadın var sürətpərəstdir, oğlan acında günorta duran, tuxta düşüncəli olsa da, sevəcək. Qadın da var, onunçün dünyagörüş önəmlidir. sapioseksual
Mən özümdən desəm, tipi olub, danışığını bilməyən, açıqfikirli olmayan biri diqqətimi çəkmir. Amma ironik şəkildə tipi olmayan/çox ortalama tipi olan, amma dünyagörüşlü biri günü gündən gözümə qəşəng görünməyə başlayır. Bir də oğlanlar, çirkin oğlan yoxdur, özünə əl gəzdirməmiş, stilini tapmamış oğlan var. Bir də özgüvəni unutmayaq. Özgüvənli biri çox çəkici durur.

distant təhsil

Normal keçilsə, əslində maraqlı olacaq bir şey. Hətta bizim kimi yollarda gəzməyə vaxt sərf etməyə məhkum edilən universitetin tələbələri üçün göydəndüşmə bir şey. Amma müəllimlər tutdura bilmir. Çünki onlara zoom-un "breaking room" funksiyası olduğu belə deyilməyib. Onlar kahoot, wooclap kimi platformaları tanımırlar.Qınayırıqmı? Qətiyyən. Çünki adını çəkdiyim şeylərdə maraqlı nəsə etmək üçün pullu versiyaya keçid etmək lazımdır. Unilərdə də ona pul verəcək göz yoxdur. Bu gün başlayan dərsdə isə "dakika 1, gol 1" sistem çökdü. Çox pakizə. Hələ "2 90 bir ekrana bax" deyir başda duranlar. 2 90 bir fəndən nə danışa bilərsiniz axı? Universitet ,məncə, buna özü də cavab tapa bilmir. Distant təhsilin müsbət tərəfi varsa da, internet və texnika problemi yaşayanlar üçün baş ağrısıdır. Nəzərə alsaq ki, hər adamın evində cüt-cüt telefon, kompyuter yoxdur, bu məsələ çox problem yarada bilir.

prezervativ

Bilinənin əksinə təkcə kişilər üçün istehsal olunmayan, qadın versiyaları da olan, hamiləliklə yanaşı cinsi xəstəlikdən qoruya bilən yeganə 2-si birində vasitədir. Təəssüf ki, istifadəsinə ciddi yanaşmayanlar var. Ah, bir görsəniz, nələr gəlir xəstəxanalara, 2 qat taxıb istifadə edərsiniz. Nəzərinizə çatdırım ki, cinsi yolla keçən xəstəliklər kişi sonsuzluğunun başda gedən səbəblərindəndir. Not 1: burada tək sonsuz siz olmursunuz. Partnyorunuz da bundan payını ala bilir. Hətta o qazandığınız xəstəliklərə görə qiymətliniz öz açıb-bağlama funksiyasını birdəfəlik itirə bilər. Yenə də özünüz bilərsiniz. A qardaş, bu ölkədə 5 dəfə xlamidiya tutub, 5 dəfə eyni həkimə müalicəyə gələn var. Hadisələr üzərindən gedək. Dərsdə müəllimin yanına cavan oğlan gəldi. Biz də artıq üz ifadəsindən kimin hansı mövzu üçün gəldiyini tuta bilirdik. Təxmin elədik və çıxdı. Cavan oğlanın 26 yaşı vardı,amma artıq prostatı o məsələ vəziyyətdə idi. Səbəb: cinsi yolla keçən xəstəliklər. Qaqaş özü öz əliylə kitabını bağlayıb. Hələ xüsusi kateqoriya insanlar var. 5 dəfə süzənək tutub. Artıq müalicəni də əzbərləyib. Dərman məsləhəti verir. Bu yerdə Kərəmi, yəni həkimi ağlamaq tutur. Papa canı, həkim qəbuluna düşmək üçün lazım olan puldan baha deyil, işlədin. Hələ başqa bir kişi pasientin sidiyində E.coli çıxmışdı. Nəzərinizə çatdırıram: E.coli bağırsaqda olur. Burada Kərəmi ikinci dəfə ağlamaq tutur. Ümumi olaraqsa, insanlarımızı qınamıram. Seksin tabu olduğu və cinsi təhsil, tərbiyənin verilmədiyi bir yerdə xlamidioz içində boğulmağımız normaldır, elə sifilisin artmağı da.

aids

HiV pozitiv olan bir insanın son keçirəcəyi mərhələ AiDS(QiÇS), yəni qazanılmış immunodesifit sindromdur. Xəstəliyə retrovirus səbəb olur. Qan yolu, cinsi əlaqə, anadan uşağa transplasentar yolla keçə bilir. Qorunmasız/düzgün qorunmadan edilən anal cinsi əlaqə zamanı HiV-ə yoluxma riski daha yüksəkdir. Səbəb anus nahiyəsinin qan damarları ilə zəngin olmasıdır. transplasentar dediklə plasenya, yəni ana ilə dölü bağlayan toxuma yolu ilə nəzərdə tutulur. Hiv pozitiv biri müalicə aldığı halda normal həyatına davam edə bilər və halhazırda bu vəziyyət şəkər xəstəliyi kimi həyat tərzinə çevrilib. Hiv pozitiv biri həyat tərzinə fikir verdiyi və dərmalarını vaxtında və qədərində qəbul etdiyi halda qanında virus yükü azalır, bir müddət sonra tapılmayacaq səviyyəyə enir. Bu baxımdan da hepatitə bənzəyir. Önəmli məqam! Virus yükünü endirən dərmanlardır və buna görə də, dərmanları dayandırmaq olmaz. Dərmanlar düzgün istifadə edildiyi halda yoluxmaya səbəb olmadan cinsi əlaqədə olmaq, hətta tam sağlam uşaq dünyaya gətirmək mümkündür. Partnyorunuz HiV pozitivdirsə, qorunma məsələlərini həkimlə müzakirə etsəniz, daha yaxşı olar. iiV( yəni HiV) öpüşmə, görüşməklə, qabları, diş fırçası və s. kimi şeyləri bölüşməklə keçmir. Təəssüf ki, müəllimlərimizdən bu xəstəlik barədə kədərli hekayələr eşidirik. Birini danışım. Demək 28 yaşlı xanım gətirilir xəstəxanaya. Qadının yoldaşı Rusiyada olub. Qadının HiV pozitiv olduğu aşkarlandı. Təəccübləndikmi? Xeyr. Müəllim danışanda qadının şokdan və qorxudan səsinin bütün şöbəylə bir olduğu, ağlayaq "mən ölmək istəmirəm, mənə kömək edin" bağırdığını dedi. Bəylər, etməyin belə. Barı nəsə edirsiniz, elə edin ki, 2,3-cü adamların canını yandırmayın. Təəssüf ki, evli xanımlar evli olmayanlarla nisbətdə cinsi yolla keçən xəstəliklərə qarşı daha çox təhlükədə olur. Məlum, heç kim yoldaşının oradan-buradan xəstəlik yığacağını düşünmür.
ikinci hekayə: Lənkəranda bir cütlük övladlarının doğulsa da, öldüyünü, özlərininsə yara səpdiyini deyib. Aydın olub ki, ikisi də xəstədir. Bu insanlarınsa neçə il bundan xəbəri olmayıb.

xaricdə təhsil üçün təqaüd proqramları

Fullbright təqaüd proqramı-U.S.A universitetrində təhsil almağa şərait yaradan təqaüd proqramı
DAAD-Almaniya universitetlərində təhsil almaq istəyənlərə 861 euro aylıq ödəniş, sığorta, səyahət və viza xərclərini ödəyir.
Erasmus Mundus təqaüdü-master və Phd təhsili ala bilərsiniz. Universitetin ödənişini, yaşam xərclərinizi, səyahət, sağlamlıq sığortanızı ödəyir. Digərlərindən fərqli olaraq konkret bir proqrama müraciət edirsən. Üstdə yazdıqlarımda isə universitet seçimi sərbəstdir. "Erasmus Mumdus Joint Masters Program"ına özüm də müraciət etməyi düşünürəm. Təhsil müddətinizdə partnyor ölkələrdən asılı olaraq 2 fərqli ölkədə təhsil ala bilirsiniz.
Chevening təqaüdü- ingiltərə universitetlərində təhsilə imkan verən, full-funded təqaüddür.
Bundan başqa bir çox ölkənin müxtəlif şərtlərlə verdiyi təqaüdlər var. Latviya, italiya, Macarıstan kimi ölkələr bura daxildir. Hətta italiya ailəsinin gəlir səviyyəsi aşağı olan uşaqlara təqaüd verir. Dip not: manatı euroya keçirəndə bir çoxumuz kasıb dururuq.
Bunda başqa universitetlər universiterdaxili təqaüd imkanı yaradır. Təhsil göstəriciləriniz, dil səviyyəniz, sosial aktivliyiniz, iş təcrübəniz kimi faktorlar burada rol oynayır.
Uğurlar.

ədalətin ancaq adam adı olmağı

Bu başlığı həm də bir növ içimi tökmək üçün sifariş verdim. Bizə uşaqlıqdan niyə bu qədər ədalətdən danışırlar? Hələ ədalətdən danışmaqları yetmir, "pisliyə yaxşılıq elə" deyirlər. Amma dünyanın ədalətli olmadığını, istədiyin ədaləti ancaq əsəbini qoyaraq özünün qoparıb, ala biləcəyini demirlər. Ədalətə inanaraq böyüyən uşaq yaşad olanda sehrli an gəlir çatır. O yaşad olmuş insan içində daşıdığı uşağın gözüylə dünyaya baxır. O an beyin yanır, həqiqətə baxıb cırnayır, qəbullana bilmir. Deyir ki, "sən demə, dünyada ədalət adam adı imiş".