gone with the sin

(bax: Him) qrupunun ən yaxşı mahnısıdır hətta mahnının live versiyası orijinaldan daha yaxşıdır. O giriş bəlkə də dinləyə biləcəyiniz ən yaxşı girişlərdəndir. Hekayəsi isə Margaret Mitchell-in Gone With The Wind adlı kitabından ilhamlanaraq yazılıb. Kitab bir qadının sevgilərini və həyatla mübarizəsini anladır. Mahnı relased olduğu zaman Finlandiya chart-larında ilk sıraya çıxmışdı.

(youtube: )

space-dye vest

Dream Theater-in ən can alıcı mahnılarından biridir. Kevin Moore-nin qrupdan ayrılmadan öncə yazmış olduğu son mahnıdır. Yaponiyada bir radio proqrama qoşulan Kevin Moore mahnının sözlərini bir gün sərgidə gördüyü space-dye vest geyinmiş bir qız şəkil ilə əlaqələndirir və o cansızdır buna görə də heç bir zaman birlikdə ola bilmərik deyir. istər-istəməz ağla Kürk mantolu madonna düşür. Amma gərçək belə deyil çünki Kevin həddindən artıq depressiv biridir bunu mahnılarında da sezmək olar. Köhnə sevgilisindən ayrılanda sonra isə uzun müddət bunun təsirindən çıxmayıb və bu mahnını ona həsr edib. Mahnının ən can alıcı yerlərindən biri içində keçən filmdən bir parçadır.

“but he’s the sort who can’t know
Anyone intimately, least of all a
Woman. he doesn’t know what a woman
Is. he wants you for a possession,
Something to look at like a painting or an ivory box.
Something to own and to display. he doesn’t want you to be real,
Or to think or to live. he doesn’t love you, but i love you.
I want you to have your own thoughts and ideas and feelings, even when
I hold you in my arms. it’s our last chance… it’s our last chance…”

(youtube: )

aaa

iqtisadi termindir və bir çox zaman aaa kimi deyil aaa rating kimi keçir dərsliklərdə. bir reyting istiqraz agentliyi tərəfindən istiqrazların keyfiyyətini ölçmək üçün verilən ən yüksək dəyərləndirmədir. yəni ki, aaa reytinqə malik olan hər hansı bir istiqraz ən yüksək keyfiyyətə malikdir və invest riskində ən aşağı dəyərə malikdir (digər dildə desək investorlar üçün risklərin şansı aşağıdır) 2007-ci maliyyə böhranı zamanı bir çox şirkət aaa reytini itirdi və hal-hazırda bu reytinqə malik dünyada iki şirkət fəaliyyət göstərir. 1. (baxma: johnson & johnson) və (bax: microsoft)

şirkətlərin (baxma: istiqraz reytinqləri) aşağıdakı cürdü.
(1) aaa: ən yüksək keyfiyyət
(2) aa: yüksək keyfiyyət
(3) a: yüksək orta keyfiyyət
(4) bbb: orta dərəcə
(5) bb: qismən spekulyativ dəyərlərə sahib
(6) b: spekulyativ
(7) ccc: çatışmazlıqlara sahib spekulyativ
(8) cc: daha çox spekulyativ
(9) c: ən aşağı dərəcə
(10) ddd: yenilənmə ilə çatışmazlıqlar itə bilər
(11) dd: borclu və çatışmazlıqlarda üzən
(12) d: dəyərsiz. (çok kiçik dəyərə sahib)

avropada yaşamaq vs amerikada yaşamaq

həm qitədə həm də ölkədə yaşamış biri olaraq istərdim ki, öz düşüncələrimi bəlli edim. bəlli düzəlişlər etmək istəyirəm ki, verəcəyim məlumatlar dəqiq olsun. avropa deyərkən qərbi, şərqi, cənubi və mərkəzi avropa ölkələri ilə amerikanı tək olaraq müzakirə etmək gülüncdü. unutmamaq lazımdır ki, hər il minlərlə j1 tələbə əsasən şərqi və cənubi avropadan amerikaya işləməyə gedir və kölə kimi işlədilir. bu ölkələrin rifahı həddindən artıq aşağı dərəcədədir və işsizlik çox yuxarı səviyyədədir. təhsil sistemində belə çox geridə qalıblar. ölkələrdə keçmiş ssri-nin izlərini görmək olur. yəni ki, avropadı deyib bolqarıstanda yaşamaqdansa amerikada yaşamaq daha məntiqlidir. cənubi avropa ilə amerikanı müzakirə edərkən isə yenə rifah, təhsil və mədəniyyəti müzakirə etmək istəyirəm. ilk öncə cənubi avropa mədəniyyət mərkəzlərindən biridir və insanları çox istiqanlıdır. qarşılarındakı insanlara qarşı mədəni olurlar. təhsil sistemi isə təəssüf olsun ki, üst səviyyədə deyil və amerika ilə qarşılandırılan vəziyyətdə deyil. işsizlik səviyyəsi isə yüksək olduğu üçün yerli camaat çətin halda özlərinə iş tapır qaldı ki, miqrant olaraq bizləri işlə təmin etsinlər. geriyə qalan qərbi avropa və şm. avropa ölkələri hansı ki, sözlük yazarlarının avropa deyəndə ağıllarına gələn tək zonalarda mədəniyyət qəribədir. ilk olaraq həddindən artıq sakit və soyuq olurlar. qərbi avropa əsasən də ingiltərə illər boyu əzən tərəf olduğu üçün öz ölkəsindən olmayanları alçaldır. amerikalılardan çoxda fərqləri olmasa da onlar kimi yobazca insanları alçatmırlar. amma rejimin ən görünən hissəsi məhz qərbi avropa ölkələrinə şamil edilir. şm. avropa ölkələri isə avropanın əsasını təşkil edir məncə. təhsil baxımdan qitənin ən yaxşısıdır. qayda-qanunlarda da çox ciddidilər.

gələk amerikaya. həddindən artıq savadsız kütlənin yığışdığı bir ölkədir. bu ölkədə zəngin olmaq üçün savadlı olmağa gərək belə yoxdur. həyatın boyu işləyib bir yerə pul yığaraq zəngin ola bilərsən. bir insanın kölə olmasını hiss etdirən başlıca ölkələrdən biridir. fərz elə bir səhralıqda vəhşi bir heyvanı açıb buraxmısan çöllüyə. o heyvanda çöllükdə yemək axtarır. vuruşur, çabalayır. əgər yorulsa, bitkin düşsə öləcək. bax bu qitə belə ölkədir. tutalım ki, üçüncü ölkə vətəndaşısan və işləmək üçün bura gedirsən , savadın olsa belə sən heç kimsən. çünki onlar savad axtarmır, kölə axtarır. miqrantlar sahəsində ayaqda duran amerika miqrantlara ən pis vəziyyəti verən ölkələrdən biridir.

uzun sözün qısası work to live - europe
live to work - usa

sözaltı günlük

21 may 2018.

zaman keçir, yaşlanıram. böyüdükcə içimdəki uşağın da ölümü izləyirəm. insanlar kənardan mənə anormal baxmasın deyə nauşniki qulağımdan çıxarmıram. ən azından özümlə deyil bir başqası ilə danışdığımı düşünsünlər. xoşbəxt deyiləm. özümü digər insanlardan uzaqlaşdırmışam. xoşbəxt ola bilməməyimin səbəbi özümlə olduğum üçün və az bir dost çərçivəsində olduğum üçün də yaxınlıq qurmağa dəyər verəcəyim biri olmadığını düşündüyümdəndir. zamanla mənə yaxın olan insanları itirmişəm. sevgilimi, inancımı, ailəmi və yaxud üçünü də. bunun üçün də hər dəfə özümü günahlandırıram. bəzi axşamlar təngənəfəs oluram, yata bilmirəm və heç düzgün şəkildə yemək də yemirəm. əvvəllər evdən çıxmadan öncə xarici görünüşümə diqqət edən biri idim. amma artıq özümə qarşı diqqətimin azaldığı üçün də aynalardan qaçıram. bu da dəfələrlə özümü günahlandırmağa səbəb olur. günəş işığı narahat etdiyi üçün çox zaman otağımı qaranlıq saxlayıram. insanlardan qaçıram, məni görməzdən gəlsinlər deyə yolumu dəyişirəm. bəzən isə boş-boşuna telefonla məşğul oluram. amma bəzən bu monotunluqdan darıxıram, diqqət çəkmək üçün bir neçə addım atıram. özümü xoşbəxtsizliyim və yalnızlığımla qidalandırıram. çünki tənha olarkən özümü daha xoşbəxt hiss edəcəyimi düşünürəm. amma hər dəfə buna görə də özümü günahlandırıram. həyatımın döngüsü beləcə dəvam edir və mən yaşlanıram. öz quyruğunu yeyən bir ilan kimi.

penny dreadful

"öz ruh dostumun necə də xəyallarını qurdum. başqa birinin geriyə çəkilmədən bu gözlərə, üzə baxmasını... amma bu necə ola bilərki? canavarlıq üzümdə deyil ki, ruhumdadı. bir gün "başqa bir adam kimi olsam xoşbəxt və sevilmiş olardım" deyə düşündüm. bu özünə qapanma çölümdən içimə qədər böyüdü və bu paramparça olan visajım ürəyimin iyrəncliyini əks etdirir ancaq. ah, yaradıcım, niyə... niyə məni daşdan və poladdan yaratmadın? niyə hiss etməyimə icazə verdin? əvvəl olduğum kimi ölmüş bir cəsəd olmaq istərdim.
dəvam et. tətiyi çək. bu daha yaxşı olacaq."

belə bir səhnəyə malik olan mükəmməldən o yana bir serialdır. serialın keçdiyi dönəm #128934 entrydə geniş izah edilib. ona görə də bu yöndən heçnə yazmaq istəmirəm. serial həqiqətən də mədəniyyət iyi verir. o qədər xarakterlər var ki, hər bir xarakteri ayrı sevirsən və bu obrazların hamısı həmin dönəm ədəbiyyatının öndə gedənləridir. dorian gray, (bax: dracula)

journey to the end of the night

fransız həkim, yazar louis-ferdinand céline tərəfindən yazılmış bir xeyli səs-küyə səbəb olmuş, le monde jurnalına görə 20-ci əsrin ən yaxşı on kitabından biri kimi göstərilmişdir. həmçinin hakan günday müsahibələrində oxunmalı lazım olan on kitab adı deyərkən bu kitabın adını xüsusi qeyd edirdi. belə ki, yazarın kinyas ve kayra kitabına ilham mənbəyi olmuşdur. türk tərcüməçi yiğit bener tərəfindən iki ilə tərcümə edilmişdir. həddindən artıq argo sözlərin istifadə edildiyi kitab üçün fransa ədəbiyyatçıları tərəfindən xoş qarşılanmamışdır.

hekayəmizin baş qəhrəmanı ferdinand bardamu anarxist biri olsa da bir anda öz istəyilə özünü müharibənin ortasında tapır. (baxma: ən yaxşı roman xarakterləri) lakin qısa icmal vermədən öncə kitabın avtobioqrafik olduğunu dilə gətirmək istəyirəm. belə ki, kitabda baş obraza bəzən bardamu bəzən isə ferdinand kimi xitab edilir. ferdinand kimi xitab edilən yerlərin yazarın həyatı ilə oxşarlıq təşkil etdiyini düşünürəm.

səyahət etmək çox yaxşıdır. insanın xəyal gücünü inkişaf etdirər. geriyə qalanlar isə sadəcə yorğunluq və xəyalların puç olmasıdır. bizim səyahətimiz isə sadəcə xəyalidir. yaşamdan ölümə doğru bir yoldur. insanlar, heyvanlar, yollar, kəndlər, cisimlər, hər şey xəyal gücüdür. bu bir romandır və sadəcə xəyallardan ibarətdir. belə buyurub emile littre, o ki heç bir zaman yanılmaz. qaldı ki, hər kəs bunu bu səyahəti edə bilər. lazımı olan gözlərinizi yummanızdır.

yuxarıda dediyim sitatdan sonra başlamışdır hekayəmiz. bir kafedə dostu ilə qəhvə içərkən həvəsə düşmüş və müharibəyə getmişdir. amma onun müharibə ilə əlaqəsi heç yoxdur. onsuz müharibə , onun, haqqında bilmədiyimiz hər şeydir. müharibə beynimizin şəhvət hissidir. bardamu ölümdən qorxduğu üçün tez bir zamanda müharibədən canını qutarmağa çalışır. müharibənin, yoxsulluğun, çarəsizliyini mizah anlayışı ilə yazıldığı bir ortamda yer-yerə qəhqəhə çəkmədim də deyil. bir romanı oxuyarkən uzun müddət idi ki, bu qədər həzz almırdım.

müharibənin ortasında alman əsgərlərinin hücumu ərəfəsində

"ayrıca kendi-kendime diyordim ki (bir ağacın arkasında saklanaraq), bana o kadar methettikleri şu deroulede(fransa kahramanlık marşları yazmış insan, aşırı milliyetçi, fransa vatan severler birliyinin qurucusu) denen şu adamın burada olmasını çok isterdim, işkembesinin ortasına kurşunu yediğinde ne bok yiyeceğini anlatırdı belki bana."

bardamu artıq yaralanmışdır. buna görə az da olsa canını xilas edə bilmişdir. daha sonra isə afrikaya işğalçı fransız kimi getmişdir. afrika macəraları zamanı xəstələn bardamu gözünü açdığı zaman amerika sahillərindədir. amerikanın sənayələşdiyi, kapitalizmin dərinləşdiyi bir dövrdə ford fabrikində işə düzəlir. amma bizim bardamu ağıllı biridir. kəs səsini, səni axmaq. maşınların, texnologiyanın olduğu yerdə insan ağlı gərəksizdir. bunlara tab gətirə bilməyən bardamu fransaya geri qayıtmışdır və yarımçıq saxladığı həkimlik sənədini dəvam etdirir. hər dəfə sakit, problemdən uzaq bir həyat arzulasa da problemlər ondan əl çəkmir. hadisələri maksimum dərəcə də qısaldıb içindəkiləri çox bəlli etmək istəmədim ki, oxuyarkən o həzzi itirməyəsiniz.

kitabda xoşuma gələn və bəzən məni güldürən bir neçə hissə :

afrika səyahətindən :


--spoiler--

“....yeni tayin olundugum yerde askerden arkadaşım robinson tüm her seyi çalmış ve beni terk etmisti. bana sadece bir tavuk birakmıştı. tavuk ruh ikizim gibi her gun benimle dişari cikiyordu. benim korktugum her seyden biricik tavuğum da korkuyordu. benimle birlikde üç hafta yasadi o tavuk, kopek gibi peşimden geliyordu, olur olmaz gidakliyordu, her yerde yilan goruyordu. çok canimin sıkıldığı bir gün , onu yedim....”

--spoiler--


amerika səyahətindən


--spoiler--

birden lolanin anasi yadima dusmusdu. ona anasinin nece oldugunu sorusdum.
- agciyer xercengi oldugunu dedi. chicagoda bir xestexana imis. amma onun ucun bir xeyli pul xercleyirmis ve hekimlerin sozune gore o xilas olacaqdi. onun xilas olacagina hekimler soz verdi, ferdinand ! bes siz animin xilas olacagin dusunursuz ?

- yox, deye cavab verdim aciq sekilde. agciyer xercengi hec bir zaman xilas ola bilmez.

bu cavabimdan sonra kaltagin (kohne sevgilisi) gozleri sarardi.

- amma nece ola biler , ferdinand ?hekimler soz verdi.
- ucunda arpa oldugu vaxt erzinde her zaman bele sozler eside bilersiz , men de hekimlerin yerinde olsaydim eynisini ederdim sizde
bundan sonra lola bütün çirçinliyini üzərimə tökürdü, söyüşləri havada uçarkən onu izləyirdim. məni təhqir etməsi çox xoşuma gəlmişdi. üzrəinə biraz da getsəm mənə verəcəyi borcu artıra biləcəyimi düşündüm. 20-30 dollar verəcəyini düşündüm və ona pulu verməsə anası haqqında yenə danışacağımı dedim. o isə 100 dollar verdi və mənə sikdir ol get burdan dedi. out! out! out! pis donuz..!mən də lola, əzizim, niyə belə davranırsan küsmüyüz ? gəl səni öpüm son dəfə.

birdə gördüm silahını çıxardı və üzü heçdə zarafatcıl bir ifadə almamışdı. pilləkənlər yetdi mənə heç liftdi belə çağırmadım...

--spoiler--

müharibə dönəmindən


--spoiler--

- bələdiyyənin yanında evləri yandırdılar. balaca qardaşımı da öldürdülər, qarnını nizə ilə deşərək...onlar gələrkən onları izləmək əvəzinə oyun oynadığı üçün.
- çox susamışam, şərabınız var ?
- xeyr. onların hamısını almanlar apardı.
- pulum var, sizə verə bilərəm.
- deyəsən bir dənə qalmalıdır 5 frank verməlisiz.

pulu verən fransız əsgəri şərabını alıb gedir. arxasınca isə qız qışqıraraq təşəkkür edir və xahiş edir ki, almanları görsəm yerini deməyim. onsuz sabah özləri gəlib görəcəklərdi. 5 frankımı almışdılar və bu mənim heç xoşuma gəlməmişdi. aramıza pul girmişdi. nifrət etmək üçün kifayət qədər bəs edici bir səbəb idi. ümid edirəm almanlar gəldiyində balaca qardaşın kimi sizləri də məhv edib öldürər. xərcləyək sevgi yoxdur bu dünyada, yüzlərlə pullar olduqca.

--spoiler--

stefan zweig

yazmış olduğu hekayələr ilə ədəbiyyatın ən yaxşı qələmlərindən biri olan stefan zweig intiharından öncə oxuyucularına şahmat hekayəsini miras qoyub getmişdir. bu yazını o başlıqda yazmağı düşünsəm də şahmat oyunu və şahmat hekayəsi arasındakı fərqlilikləri göstərmək və eləcə də zweig-in son günlərində hiss etdiklərini, yaşadıqlarını sizə anlatmaq üçün bura qeyd etməyi daha məntiqli gördüm. bir çox yerlərdə yazar insan psixologiyasının dərinliklərinə enib falan deyilsə də bu yazarın faşizm və özü arasındakı mübarizəsini göstərən metaforların yer aldığı bir hekayədir. zweig-in yazmış olduğu şahmat hekayəsi braziliya sürgünündə yazarın artıq faşizmin qələbə çalmasını qəbul etməsini dilə gətirməsi ilə nöqtələnir. hekayə nyu-york-dan argentinaya gedən bir gəmidə keçir və oyunculardan biri czentonovic adlı məşhur şahmat çempionudur. lakin bu personaj insanları həddindən artıq alçaldan, mədəniyyətsiz, sərt, özünü bəyənmiş biridir. hekayə isə adı bəlli olmayan bir nəfər tərəfindən bizlərə anlatılmaqdadır. bu şəxs isə əslində hekayəmizin yazarı zweig-dən başqası deyil. şahmat ustası rəqiblərini bir-bir məhv edib, diqqətsizcə onları saymadan oyun oynarkən ortaya heç kəsin tanımadığı o şəxs çıxar - dr.b (baxma: ən yaxşı roman xarakterləri). artıq mübarizə czentovic və dr.b arasındadır. bu sırada dr.b ilə tanış olmağa başlayırıq və insan ruhuna verilən işgəncələr, ruhun heçlik ilə üzləşməsi və bununla mübarizənin 0-a bərabər olması kimi nüanslarla dərin sarsıntılar keçirmiş bir personajdır - dr.b.

indi isə biraz zweig haqqında danışaq. zweig bilindiyi kimi yəhudi ailəsindən gəlirdi və savadlı biri idi. əla təhsil almış, italyanca, latınca, fransızca, ingilizcə və almancanı mükəmməl səviyyədə danışa bilirdi. müharibədə iştirak etsə də almaniya hökümətinin ona qarşı təzyiqləri azalmırdı və onun bir səhvini axtararaq həbs etmək niyyətində idilər. həyatı boyunca sülh uğrundan çalışan və buna görə saysız hekayələr yazmış və konfranslar vermiş zweig məğlub. 1933-cü ildə artıq almanlar qərar vermişdir və bir çox yazarın kitabları yandırılıb məhv edilməkdədir. bunların sırasına zweig-də qoşulmuşdu. almaniya hökümətinin etdiyi təzyiqlərə tab gətirə bilməyən yazar yoldaşı ilə burdan qaçır. bütün bu yaşadıqlarını incə bir şəkildə isə hekayənin qəhrəmanı dr.b-yə ötürən yazar onu sənətçi, sülhsevər və elmə qiymət verən biri kimi təqdim edir. həbs edilən dr.b deyildir əslində həbs edilən sadalığım kimi sənət anlayışı, elm, ədəbiyyat-dır. rəqib czentovic isə faşizmin metaforasıdır. bir tərəfdə qara qüvvə digər tərəfdə isə ağ qüvvə, bir tərəfdə şahmat çempionu digər tərəfdə isə şahmatı ən son uşaq olarkən oynamış bir adam. vəhşilik ilə sülhün mübarizəsi başlayır və ortalıqda yaranmış məğlubiyyət hissi isə zweig bizə izah etməyə çalışdığı ümidsizliyidir. bu ümidsizliyinə tab gətirə bilməyən yazar 1942-ci ildə yoldaşı ilə birlikdə intihar etmişdir.

the murders in the rue morgue

bir neçə (baxma: conan doyle) kitabı oxumuş biri olaraq, gec kəşf etdiyim (bax: edgar allan poe)

ingmar bergman

isveç valyutasına şəkli vurulmuş kino tarixinin ən yaxşı rejissorlarından biridir. həyatı boyunca teatr ilə maraqlandığı üçün filmlərində əsasən teatr ab-havası hiss edilib. qatı xristian ailəsində doğulsa da filmlərində əsasən din anlayışını tənqid edib. bir neçə xanımla evlənsə də bunların ən uğurlusu və sonuncusu liv ullmann olub. filmlərində isə əsasən bu xanıma rollar verib. lakin filmlərinin mövzusu o qədər mükəmməl səviyyədə olub ki, aktyorluq ikinci planda qalıb hər dəfə. həmçinin ədəbiyyatı filmlərə gətirdiyi üçün hər zaman isveç yazıçılar tərəfindən alqışlanıb və dəstəklənib. çəkmiş olduğu filmləri əsasən 5 perioda bölmək olar.

1-ci period

bu dönəm filmlərində əsasən ii dünya müharibəsindən sonra isveçdə artmaqda olan intiharlar və dini ənənələrə vurulan zərbələr ələ alınır.

1. kris (1946) - çöküş mənasında gələn bu film ingmar bergmanın rejissor kimi ilk işidir. nelly adında qız onu qoruyan anası ilə xoşbəxt bir həyat keçirir lakin anidən gərçək anası peyda olur və nelly-nin həyatında çöküşlər başlayır.

2. det regnar pa var kärlek (1946) - enişli-çıxışlı keçmişə sahib olsalarda bunları geridə qoyan və həyat dolu evli cütlüyün yenidən həyata adaptasiya ola bilməsi və cəmiyyətlə inteqrasiyası danışılır.

3. skepp till india land (1947) - johannes blom sally yerddi ilini dənizlərdə keçirmişdir. işləri bitdikdən sonra evinə qayıdan sally istəmədiyi gərçəklər ilə qarşılaşır. çünki hər şey buraxdığı kimi qalmamışdır.

4. musik i mörker (1948) - bengt vyldeke adlı gənc bir gün hərbi təlimdə görmə qabiliyyətini itirir və bundan sonra bütün həyatı sonsuz qaranlığa düçar olar.

5. hamnstad (1948) - uşaqlıqdan bəri ana qayğısı görməyən və anası tərəfindən şiddətə məruz qalan berit ərgənlik dövrünə girərkən bu dava-dalaşlardan uzaq durmaq üçün evə gec gəlməyə başlayır. lakin həyatının azadlığı get-gedə əlindən alınmağa başlayan berit uçuruma yaxınlaşarkən gösta adında biri ilə tanış olur və bu həyatının dönüm nöqtəsi olur.

6. fängelse (1949) - əvvəllər riyaziyyat müəllimi olan biri ssenari yazar və ssenariyə görə şeytan dünyanı cəhənnəm elan edər. lakin bu ssenari lazımı qurumlar tərəfindən rədd cavabı alar. lakin daha sonra bunu incələyən şəxslər həqiqətən də həyatımızın bir cəhənnəm olduğunun fərqinə varar.

7. törst (1949) - bergman bu filmdə qadınların sevgiyə ehtiyacı olduğunu və onların yenə problemlərin mərkəzində olduğunu göstərmişdir.

bu dönəm filmlərinin heç biri istənilən uğura çatmamışdır və hər zaman geri planda qalmışdır.

2-ci period

bu dönəm filmlərdə qadınlar ön plana çəkilir və kişilər daha da kiçildilir. birinci dönəm filminlərinin sonuncu ilə eyni mövzulara toxunan və rejissor kimi özünün ən çox istifadə etdiyi simvollardan sonra bu yolda dəvam etmək istəyən rejissor bu dönəmi ancaq qadın-kişi münasibətlərinə ayırmışdır.

1. till glädje (1950)

2. sant händer inte här (1950) - rejissorun ən uğursuz filmlərindən biridir.

3. sommarlek (1951) - nəhayət rejissor bu filmi ilə uğur əldə edə bilir və diqqətləri öz üzərinə çəkə bilir. film çaykovskinin swan lake oyununa bənzəyir.

4. kvinnors väntan (1952) - dörd qadın, dörd kişi və aralarındakı sirrlər.

5. sommaren med monika (1953) - bu dönəm üçün rejissorun ən çox bilinən filmidir. (baxma: the girl is on the bridge) filmindkə adele kimi bir həyata sahib monika azadlığın axtarışındadır.

6. gycklarnas afton (1954) - rejissorun pisliklərlə dolu, qaranlıq dünyanı bir işıqla, bir ümidlə göstərməyə çalışdığı son filmdir. bundan sonra rejissor işıqları söndürmüşdür. bu dönəmin növbəti uğurlu filmində hadisələr sirk işçilərinin keçirdiyi səyahətlər və üzləşdiyi travmalar ilə bağlıdır.

7. en lektion i kärlek (1954) - filmin adı sevgi haqqında dərs mənasına gəlir. evli cütlük bir-birilərinə xəbərləri olmadan xəyanət edilər.

8. kvinnodröm (1955)

9. sommarnattens leende (1955) - üç nominasiyada bafta mükafatlarına göstərilmiş bu dönəmin sonun filmidir.

3-cü period

bu dönəm filmlər mənə görə rejissorun ən yaxşı filmləridir. bu dəfə rejissor bütün diqqətini yer üzündən çəkir və kamerasını göylərə, bizləri izləyən ona çevirir. din-insan arasında sorğulamalar başlayır.

1. the seventh seal (1957) - bu filmin adını üzrünüzə sığınaraq ingilis dilində yazıram. haqqında uzun bir monoloq yazacağım bir filmdir. izlədikdən sonra bir neçə həftə təsirindən çıxmamışdım və mənə görə rejissorun ən yaxşı filmidir. heç bir zamanda dəyişməyəcək. bunu əminliklə deyə bilərəm. o dönəm yayılmış vəba xəstəliyi ( o dönəmə görə çarəsi yoxdur hər kəs ölür) və din-insan arasında sorğulamalar.

2. smultronstället (1957) - rejissorun növbəti sah əsəridir. həyatımızın ən uzun səhayətinin sonu belə yalnızlıqla bitər. xatirələr və ümid üzrə çəkilmiş mükəmməl filmlərdən biridir. yaşlı bir professorun həyatının son günlərindən danışır.

3. nära livet (1958) - üç qadının xəstəxanadakı dialoqları arasında keçən bir film.

4. ansiktet (1958) - bildiyimiz hokkabazlıq hekayəsi deyil bu. daha fərqli daha bergman fason.
mahnının türk dilində çevrilmiş versiyası .

birçok savaşçı ölüme feryat etti,
asker zafer bayrağını taşıdı,
o gece yağmur sel oldu aktı,
asker bir başına oturdu ve yazdı ..
en uzun sevgi mektubunu yazdı ..
aşk barış getirir , aşk barış avuntusu getirir.
aşk narin vücutlara güç getirir ..
aşk tektir , başka yoktur , aşk zevklidir ..
ve peşinden kovalamak gerekir ..

5. jungfrukällan (1960) - haqqında səhv etmirəmsə sözlükdə entry girmişəm. ona görə keçiddən daxil olub oxuya bilərsiniz.

6. djävulens öga (1960) - don juan, şeytanın daxil olduğu film bu dönəmin ən uğursuz filmidir.

4-cü period

bu dönəm filmləri sadəcə bergmanın çəkmiş olduğu trilogiya daxilirdir. hər tərəfi bir səslik alır çünki bergman tanrının ölümünü elan edər.

1. sasom i en spegel (1961) - çok gözəl, dərin, zərif filmdir. artıq tanrı tapılmışdır və sorğulama başlamışdır.

2. nattvardsgästerna (1963) - bir din adamı tanrının varlığına şübhə ilə yanaşsaydı nə bax verərdi ? dostoyevski-nin tanrı yoxdursa onu var olmuş kimi göstərək sözünün ələ alındığı trilogiyanın ikinci filmi insanların tanrıdan çox şey gözlədiyini ələ alır.

3. tystnaden (1963) - biraz tələsiyə salınıb. daha yaxşı ola biləcəyini düşündüyüm filmlərdəndir. gözləntilərimin aşağıdasında qalmış film səssizlik mənasına gəlir. artıq hər şey bitmişdir.

5-ci period

bu dönəm filmlərinə başlamadan əvvəl rejissor bir mini serial və (baxma: för att inte tala om alla dessa kvinnor ) adlı film çəkmişdir. amma bu film rejissorun növbəti ən uğursuz filmləri arasında özünə yer tapmağı bacarmışdır. bu dönəm rejissorun öz həyatını ələ aldığı və özü ilə birlikdə insan münasibətlərinin dərindən analiz edildiyi dönəmdir.

1. persona (1968) - haqqında uzun bir monoloqu kinozadə üçün yazmışdım. ordan göz ata bilərsiz. çünki yazacaqlarımın ordakının copy-paste kimi bir şeyi olacaq.

2. vargtimmen (1968)

3. skammen (1968) - müharibə və insan . müharibə qarşısında insanların çarəsizliyi və insan utancını göstərməyə çalışan bir filmdir.
(baxma: kənarda qalmış mükəmməl filmlər)

bundan sonrakı filmləri heç bir dönəmə aid deyil sadəcə independent tərzində çəkilmişdir. onların ən yaxşıları aşağıdakı kimidir -

1. (baxma: en passion) (1969)

2. (baxma: beröringen) (1971)

3. (baxma: cries & whispers) (1972)

4. (bax: scenes from a marriage)

peter paul and mary

Haqqında paylaşım olmaması üzücü haldır. Bir zamanların underrated olmuş ən yaxşı folk qruplarından biridir. Haruki Murakami vasitəsilə tanış olduğum qrupu istədim sizlərdə tanıyasız. Onsuz yazdığımı oxuduqdan sonra bu mahnını dinləyin istər-istəməz həm qrupun həm də mahnıya addicted olacaqsız.

Puff The Magic Dragon

(youtube: )

ananın ağıllı telefon istifadə etməsi

keçən il islam oyunları ərəfəsində ölkədən kənar yaşayanlar ailələri ilə əlaqə yaratmaqda çətinlik çəkirdi. alternativlər günü-gündən qısalırdı və bunları axtarıb ailəmizə başa salmaq biraz çətin idi. o zamanlar xətrini çox istədiyim , şəxsi olaraq tanımadığım bir sözlük yazarı ilə aramızda keçənlər.

"- necə mama ilə danışa bildin ?
- oldu oldu hələ bir niyə əvvəldən belə zəng eləmirmişəm deyə fırça da yedim. skypedan daha yaxşı göstərirmiş. anam hətta əvvəl video olduğun düşünüb cavab vermədən qulaq asırdı. bacıma indi mən nətər cavab verəcəm buna deyəndə ayıldıq :d "

o zamanlar bir xeyli gülüşmüşdük. yadıma hərdən düşür yenə də gülürəm. bu hadisələr hər ana ilə oğul arasında yaşanıb. qaldı ki, gördüm telefon ağlı ilə insan ağlını bir tutanlar var. inanın mənə sizlər insanları həqiqətən də dinə-imana gətirərsiz. graviton bir neçə həftə əvvəl ağıllı telefon alıb indi o, həmin günə qədər ağılsız olub mənasına gəlir ? təbii olaraq o da hər kəs kimi istifadə edərkən bilmədiyi şeylər olacaq və bunlar bəzən gülünc doğuracaq.

ən yaxşı roman personajları

Bu dəfə oxuyarkən həzz aldığım, mən də dərin izlər qoymuş, ağlımın bir köşəsində yer alan roman personajlarını bir araya gətirmək istədim. Tək-tək entry yazmaq istəmədiyim üçün ən yaxşısı bir arada qeyd etmək olduğunu düşündüm. Həmçinin gələcəkdə həmin qəhrəmanları sizlərində tanıması üçün, həyatınızda bir yerə sahib olması üçün spoiler-dən maksimum dərəcədə uzaq duracam. Siyahıda 50 personaja yer verməyi düşünürdüm lakin sadəcə 43 personaj ağlıma gəldi. Nə qədər düşünsəm də 45 belə çatdıra bilmədi.

1. Raskolnikov - Bundan əvvəlki avatarıma diqqət etmişdiniz yəqin. Bu obraz mənim üçün bir dəyərdir və ən sevdiyim obrazların başında gəlir. Cinayət və Cəza romanın əsas qəhrəmanı olan Raskolnikov bir hüquq tələbəsi və qatildir. Lakin maddiyatsızlıq həyatının dönüş nöqtəsi olur. Kimisinə görə dahi, kimisinə görə isə ağılsız biridir. Lakin onu bu vəziyyətə itən dönəmin şərtləridir.

2. Meursault - Albert Camus-u Nobel Mükafatına daşıyan Yad romanının ən can alıcı obrazıdır. Mövzu Meursault-un cəmiyyət qanunlarına adaptasiya ola bilməməsi və vecsizliyidir. Hər kəsə eləcə özünə yad olan Meursault bir çoxumuzun həyatına ziddir. Çünki həyatda olanlar, olacaqlar ona yaddır. Bizim yaratmış olduğumuz formanı, sistemi və yaxud hər hansı geyimi əyninə geyinə bilmir və kənardan bizi izləyir. Bu vecsizlik bizi incidir, təsirləndirir, qəzəbləndirir. Bir gün dediyi kimi məni burada işlədiyim günaha görə yargılamağız daha doğru olmazdımı ? Lakin sizlər, məni anamın ölümündə göstərdiyim vecsizliyə görə yarğılayırsınız. (Kitabın başlanğıcı onun anasının ölümüylə başlayır).

3. Gregor Samsa - Kafka-nın məndə buraxdığı izlər dərindir hələ bu izlərdən biri ağlamama vəsilə olan the Metamorphosis kitabının baş personajı Gregor Samsa-dır. Ailə münasibətlərinin tənqid edildiyi kitabda Gregor yorğunçuluğa, ailəni saxlamaq yükünə, stressə tab gətirə bilməyərək bir həşərata çevrilir və hadisələr bu metafora ilə başlayır.

4. Nastasya Filippovna - Yanlış xatırlamıramsa Dostoyevskinin idiot romanını oxumağımın tək səbəbi rus istehsalı olan Durak filmini dəhşət çox bəyənməyim idi. içində bu romanın izləri olacağını düşünüb oxumağa başladığım an bir anda qarşıma Nastasya adlı bir qadın obrazı çıxdı. Məni məhv elədi, həyatımı sorğuladı. insanın bəlkə də bəşəriyyətin ən böyük problemi olan qürurumuzun bizə nələr edə biləcəyini göstərdi. Həyatda itirdiklərim və yalnızlığımın hamısı qüruruma görə olmamışmıydı ? 

5. Grenouille - Əsasən filmlərinə baxdığım romanları çox az hallarda oxuyuram. Çünki mövzuya bələd olduğum üçün sıxıcı gəlir. Amma filmdəki Baptiste Grenouille obrazı mənə psixoloji o qədər təzyiq etdiki Patrick Süskind - in yazmış olduğu Parfume romanı üç gecəyə nəfəssiz bitirdim. Yenə həzz aldım. Deyəsən mən Raskolnikov, Meursault kimi qatilləri xoşlayıram. Ən gözəl ətir bəlkə də qadınlardan əldə olunan ətirdir deyə bir anlıq düşünmədim desəm yalan olar.

6. Kayra - Modern türk ədəbiyyatının ən yaxşı yazarlarından olan Hakan Günday-ın mənə görə ən vurucu obrazıdır. Hətta onu ilk kəşf etdiyim universitetdə oxuduğum darıxdırıcı, sıradan günlərdən biri idi. Youtube-da izlədiyim videoda dəhşət mənə təsir etmişdi. O zaman türk kitabları tapmaq çətin olduğundan sifariş vermişdim və bir neçə gün gözləməli idim. O zamanlar iki ayda iki-üç kitab oxuyan biri olaraq o qədər yavaş başladım , həzm edərək oxudum ki, bəlkə də buna görə mənə çox təsir etmişdi. Hər dəfə darıxdıqca videolarına baxıram.

https://www.youtube.com/watch?v=Hq-H26Qr-gs

7. Martin Eden - Bəlkə də Jack London yazmalı idim. Ən bikar vaxtlarımda aya 3-4 kitab oxuduğum vaxtlarda rastıma gəldi amma o qədər psixoloji təsir etdi ki, məni məhv etdi. indi belə xatırlamamaq üçün əlimdən gələni edirəm. Kaş oxumasaydım kaş Martin Edeni dillər əzbəri roman qəhrəmanı kimi tanısaydım deyirəm. Bəli o, fiziki olaraq güclü biri idi amma onun ruhu xəstə idi. Mənim kimi...

8. Sherlock Holmes - Arthur Conan Doyle-a sir ləqəbini qazandıran məşhur dedektiv kitab personajıdır. Əslində Conan Doyle onu Edgar Allan Poe-nun kitablarından ilhamlanaraq yaratmışdı. O bir dahi idi və yaxud yenilməyən bir insan. Dr.Watson ilə dostluğu olsun, sevgiyə qarşı vecsizliyi olsun özünü bizlərə çox sevdirdi.

9. Buendia - Qadın xəstəsi adlandırdığım Gabriel Garcia Marquez-in yazmış olduğu One Hundred Years of Solitude digər adı ilə Yüzillik tənhalıq romanın ən sevilən obrazıdır və yaxud mən çox sevirəm deyə belə düşünürəm. Yer-yer məni kədərləndirən və inandığı şeylər uğruna mübarizə aparan bir personajdır. Bir itirilmənin metaforasıdır.

10. Edmond Dantes - Yeniyetməlik dövrümdə adını çox eşitdiyim amma heç bir zaman xəbərim olmayan Monte Kristo Kontu-nun ən can alıcı, ən mükəmməl obrazıdır. Abuturiyent illərimdə çox çətinliklə izlədiyim Ezel serialının bu kitaba əsaslandığını öyrəndiyim an başladı kitabla tanışlığım. ilk baxışlarda qorxduğum çəkindiyim , oxumaqdan əl çəkdiyim amma bir həftəyə bitirdiyim 1100 səhifəlik bir şahəsərin şah qəhrəmanıdır, o. Vaxtılə A. Dumas bunu adı bəlli olmayan dostu ilə yazıb. Bunun haqqında Martin Eden romanında belə məlumat var. Daha sonra Dumas kitabı öz adı ilə çıxarır və şöhrəti o qazanır. Dostu bunu həzm edə bilməyib məhkəməyə verir. Maddi olaraq qalib gəlsə də mənəvi olaraq heç bir zaman kitabda onun adı qeyd edilmir. Kitabdan bir alıntı etməsəm olmayacaq.
- Sənə heç bir zaman itirə bilməyəcəyin bir şey vermək istəyirəm.
- Azadlığımı verəcəksən mənə ? 
- Yox mən sənə bilgi verirəm onu heç bir zaman itirə bilməzsən.

11. Tyler Durden və yaxud Marla Singer - Chuck Palahniuk-un yazmış olduğu və David Fincher ilə şöhrəti pilləkənlərini məhv edən Fight Club-ın iki möhtəşəm personajıdır. Kiminə görə Tyler kiminə görə Marla. ikisi də ayrılmazdır, ikisi də dəyərlidir. Bir çoxumuzun cover şəkillərini süsləyən bir obrazdır, Marla.

https://www.youtube.com/watch?v=E1d5VvCa8Fo

Atam hər zaman seksdən bezmədən evlən deyirdi. Yoxsa bir də evlənmək istəməyəcəksən.

12. Lisbeth Salander - Hər zaman dediyim kimi kino olaraq yaradılmış ən yaxşı qadın obrazlarından biridir, Salander. Ölümündən sonra şöhrətə çatan Stieg Larsson-un yazmış olduğu Millenium trilogiyasının əsas qadın obrazıdır. Kitab həcm olaraq nə qədər çox görünsə də o qədər axıcı gəlir ki, bitməsini istəmirsiniz.

13. Werther - Şübhəsiz Goethe-nin ən məşhur romanı deyil lakin mənə görə ən yaxşı romanıdır. Əgər depressiyadasınızsa və hələ də bu sevgi depressiyadırdısa uzaq durmalısız. Yoxsa Werther-in çəkmiş olduğu əzabları siz də çəkərsiniz ondan daha dərini intihardır. Kitab mənə Kafka-nın Mileneya məktublar romanını xatırladır hansı ki, goethe-də bu kitabı deyilənə görə bir xanıma yazıbmış və yaxud bir rəvayət olaraq qalır.

14. nicholai hel - Kinoteatrlardakı kimi hər şey bir anlığa 10-dan geriyə başladı, 9,8,7,6,5,4,3... və birdən hər şey qaraldı və mən bunun içində tək izləyici idim. Hollivud filmləri kimi bir anda özünüzü hadisənin tən ortasında tapırsız və baş qəhrəmanımızla maraqlı olduğu qədər də düşündürücü bir səyahətə çıxırsınız.

15. Atticus Finch - Harper Lee ilə tanışlığım uzun müddətdir. Kitabı oxuyarkən o qədər həzz almışdım ki, yazarın bir insanı bu qədər ideallaşdırdığına heyran qalmışdım. Daha sonra To kill a mockingbird-nin tək və avtobioqrafik bir kitab olduğunu öyrəndim. Sən demə ideallaşan şəxs yazarın atası imiş. Atticus bir çoxumuza dərs verəcək cinsdəndir. Ən azından bir dəfə nəzər salmaq lazımdır.

16. The Little Prince - Bəlkə də bir çox qızın xəyallarındakı şəhzadədir. Təbii olaraq bir çoxunuz adının ərgən tipləməsi olduğunu düşünəcəksiz. Amma belə etməyin, ilk olaraq sizi Atticus ilə tanış etməyim səbəbi bu idi. Önyargılarınızı kənara qoyun. Antoine De Saint-Exupery tərəfindən yazılmış bir şahəsərdir. Unutmayın kiçik uşaqların böyük dünyası olduğu kimi böyük insanların da kiçik dünyası var və bunu heç bir zaman gizlətməyin. içinizdəki uşağı heç bir zaman öldürməyin.

17. Arturo Bandini - Charles Bukowski-nin Fonte mənim Tanrımdır deməsindən sonra alıb böyük zövqlə oxuduğum, həzz aldığım hər kəsə tövsiyə verməkdən qısqandığım bir roman idi bu günə qədər. Çünki sizlərlə paylaşıram artıq. Lakin bu dəfə yenə qarşımızda avtobioqrafiq kitab var bu dəfə də John Fante bizlərə özünü təqdim edir. Əgər Tanrı hər yerdədirsə hər bazar günü kilsəyə getməyə nə gərək var ? 

18. Jean Valjean - Viktor Hügo-nun yazmış olduğu məşhur 1800 səhifəlik Səfillər romanının baş qəhrəmanı və bir çoxumuzun dostudur, o. Həmçinin sözlükdə bu ad ilə yazar qabiliyyəti yüksək olan bir şəxsdə var. Hansı ki, əvvəllər həmsöhbətləri və yazıları mənə həzz verirdi. Amma bu dəfə mövzudan yayınmadan kitaba keçim. Tanrı heç bir zaman bir uşağı pis yaratmaz onu pis edən təhsil sistemi, ətraf-mühit, insanlar, cəmiyyət və bu kimi şeylərdir.

19. Huckleberry Finn - macərapərəst Mark Twain ilə ilk görüşümüz idi. Kitabı oxuyarkən dillər əzbəri olan Fight Club-a ilham mənbəyi ola biləcəyini düşündüm. Huckleberry-nin evdən qaçması və bunun aqibətində baş verənlər haqqında danışılır.

20. Mark Renton - Filmi o qədər uğurlu alınıb ki, Irvine Welsh yazmış olduğu yeraltı ədəbiyyatın ən yaxşı qara yumorlarından biridir və təbii olaraq onun yaratmış olduğu anti-qəhrəmana amma bir çoxumuzun cool dostu olan Rentondur. Kitab yeraltı sevərlərin ən sevimli kitabı olsa da hər adamın bəyənəcəyi tərz deyil. Tanrı, məni mənə yardım etmək istəyənlərdən qoru !

21. Artful Dodger - Mənim üçün xüsusi yerə malik olan Charles Dickens-in yazmış olduğu Oliver Twist romandakı bir personajdır, o. Sıradan amma bir o qədər möhtəşəm. Bir uşağın gözündə sevgi, dostluq və dəcəllik hər zaman ön plandadır çalışın bunları məhv etməyin və onlara dəyər verin.

22. Joseph K - Yenə məni məhv edən yazarlardan olan Kafka-nın yazmış olduğu oxunması bir o qədər çətin həzm olunması ondan da çətin olan trial romanın baş qəhramınıdır amma niyə K ? Bu yazarın öz həyatından bir şeylər qatmasındadır. Belə ki, yazar bir çox kitabında olduğu kimi özünü baş qəhrəmanlara transfer edir. Ona görə də anlamaq bir o qədər çətindir. Çünki Kafka sıradan biri deyildir.

23. Chinaski - charles bukowski-nin kitablarında istifadə etdiyi və özünü ifadə etdiyi bir personajdır. Kimisinə görə çox itici kimisinə görə dəhşət cool biridir. Yeraltı ədəbiyyatı ilə tanışanların əl çəkə bilmədikləri bir personajdır. Qadınlar, içki və vurdum duymamazlıq...

24. Akaki Akakiyeviç - Gogol-un Overcoat hekayəsinin baş qəhrəmanı və kitabda deyildiyi kimi Akaki deyə bir isimmi olur, ayol ? Olur bir insanın doğarkən şansızlığının metaforasıdır Akaki Akakiyeviç. O sevimli palto ilə məni nə qədər kədərləndirdi. Dönəmin Rusiyası sərt amma bir o qədər incə şəkildə tənqid edən və bu tənqidin səsi olan Akaki bir çoxunuzun sevimlisi olmağa namizəddir. Nə də olsa o bir Dosyevskinin ən sevimli personajlarındandır.

25. Midori - Haruki Murakami-nin öz həyatı haqqında yer verdiyi bioqrafik roman olan Norwegian Wood kitabının əsas obrazı olmasa da məni təsirləndirən personajlarından biri idi. O, bir insanın yalnızlığını başqa bədənlərdə axtarmasının fəryadı idi. Watanabe, Naoko və Midori bermudunda dönən sevgi, dostluq, sədaqət, cinsəllik axınlarının ən diqqət çəkən obrazıdır. Anası ölərkən Atası ona kaş sən ölərdin amma anan sağ qalaydı demişdi. Bu qədər yalnız biri idi Midori. Kitabı azərbaycan dilində oxuyanlar məni aydınlatsın qucaqlaşmaq deyəndə niyə yatağa girirdilər və yaxud yerlərə oturub qucaqlaşırdılar ? Bu qucaqlaşmaq bizim dildə mənim bildiyim qucaqlamaq mənasına gəlmir ?

26. Jay Gatsby - Bir çox tənqidçiyə görə modern zamanların ən yaxşı yazarlarından olan Scott Fitzgerald-ın ən yaxşı romanı kimi göstərilən The Great Gatsby kitabının baş qəhrəmanıdır. Bir çoxumuzun könlündə DiCaprio ilə daxil olmuşdur. Haqqında heç kəsin bilmədiyi, bir o qədər sirrli bir personajdır, Gatsby.

27. Robinson Crusoe - Bu romanı yəqin ki, oxumayan yoxdur. Ədəbiyyat və ingilis dili deyildikdə ilk xatırlanan romandır. Dinsiz olan Kruzo adaya düşməsi Tanrının şeytanı cəhənnəmə göndərməsi ilə əlaqələndirilir. Lakin daha sonra kruzo dinə imana gəldi. Yalnızlığı, çarəsizliyi, əzmkarlığı və həyat qalma eşqini göstərməyə çalışan ən yaxşı romanlardan biridir.

28. Lolita - my lo-lee-ta . Dekabr aylarında bir dostum bu Lolitanı tanıyırsan deyə soruşmuşdu. Mən də vladimir nabokov-un Lolitası haqqında başladım monoloq verməyə. Adam kürsüyə çıxıb desin ki, ala manıs bu Lolita rus müğənnidir sən nə manıs adamsan. Tanımırsan ? Əlbəttə ki, tanımayacaqdım mk. Mən nə nə bilim. Belə biraz gülməli hadisədən sonra onu deyim ki, Nabokov-un stili ilə tanışmağınız üçün ən yaxşı giriş kitabıdır. Bir zamanların qadağan olunmuş kitabı bir adamın 12 yaşlarında bir qıza qarşı cinsəl münasibətlərindən danışır. Nə qədər iyrənc səslənir. Amma kitab necə bu qədər yaxşıdır deyə düşünə bilərsiniz. Hər dəfə əzizləyib, oynadığım itlərin qəlblərini qırdığımız hardan yadımıza düşəcək ki ?

29. Dr.B - Yalnızlığın ən uc nöqtəsidir Dr.B. Stefan Zweig-in yaratmış olduğu insan psixologiyasının dərinliyinə enən bir xarakterdir. Həyatdan heç bir şey öyrənməmiş vaxtını sadəcə boş şeylərlə keçirən bir insanın yalnızlığı tərifləməsi və yalnız qalma istəyi normaldır bəlkə də onun üçün bir mükafatdır. Amma həyatı boyunca bir şeylər öyrənmiş , oxumuş, araşdırmış bir insanın hər şeydən izolasiya edilməsi ən vurucu nöqtədir. Yaşamaq üçün psixoloji iradənin güclü olması gərəkir və heç bir zaman o izlər səndən əl çəkmir. Dr.B bunun ən görünən münunəsidir.

30. Satan - Keçən dəfə the time of the devil adlı başlıqda qeyd etdiyim kimi John Milton ilə tanış olmamışam. Lakin onu yazdıqdan sonra Goethe-nin Faustunu oxuyan biri olaraq istədim ingiltərə ədəbiyyatının ən yaxşı şairlərindən adlandırılan amma sevilməyən bu xarakterini araşdırım. Analizlər şəklində göz atdığım bir neçə yazı ilə mənim favorit personajlarıma çevrilməyi bacardı. Sizə sadəcə kitabın 9-cu hissəsində yer alan və Həvvanın cənnətdən qovulması nəticəsində Adəmin onu nə qədər sevdiyini göstərən bir parçanı paylaşıram. Kitab azərbaycan dilində olmadığı üçün və şeirlərin tərcüməsinin çətinliyinə görə ingilis və professional şəkildə türk dilində olan tərcüməsini paylaşıram. Nə qəribədir ki, The Devil's Advocate filmində Al Pacino-nun oynadığı Satan obrazının adı John Milton idi. Hələ də özümü bu kitabı oxuyacaq səviyyə və yaş təcrübəsində hiss etmirəm.

ingilis dilində

O fairest of Creation, last and best
Of all Gods works, Creature in whom excell'd
Whatever can to sight or thought be formd,
Holy, divine, good, amiable, or sweet!
How art thou lost, how on a sudden lost, [ 900 ]
Defac't, deflourd, and now to Death devote?
Rather how hast thou yeelded to transgress
The strict forbiddance, how to violate
The sacred Fruit forbidd'n! som cursed fraud
Of Enemie hath beguil'd thee, yet unknown, [ 905 ]
And mee with thee hath ruind, for with thee
Certain my resolution is to Die;
How can I live without thee, how forgoe
Thy sweet Converse and Love so dearly joyn'd,
To live again in these wilde Woods forlorn? [ 910 ]
Should God create another Eve, and I
Another Rib afford, yet loss of thee
Would never from my heart; no no, I feel
The Link of Nature draw me: Flesh of Flesh,
Bone of my Bone thou art, and from thy State [ 915 ]
Mine never shall be parted, bliss or woe.

Türk dilində

Ey Yaratılanların en güzeli, Tanrı'nın yarattıklarının
Sonuncu en iyisi, gözün görebileceği, aklın düşünebileceği en güzel şey,
Kutsal, tatlı kadın! Nasıl böyle birden kaybettin kendini,
Soldun ve ölüme yaklaştın? Yasağı nasıl ihlal ettin,
Yasak kutsal meyveyi nasıl kopardın? Seni lanetli bir düşman kandırdı,
Ama kim bilmiyorum ve seninle beraber ben de mahvoldum;
Hiç kuşkusuz seninle birlikte ben de öleceğim.
Sensiz nasıl yaşarım? Senin tatlı konuşmandan
Aşkından nasıl vazgeçerim de bu vahşi ormanlarda
Kimsesiz yaşarım? Bir kaburgamı daha versem ve Tanrı
Bir Havva daha yaratsa bile senin kaybını asla unutamam.
Hayır, hayır! Doğanın bağı çekiyor beni, sen benim
Etimsin, kemiğimsin, mutluluk ya da acılarda ayrılamayız biz.'

31. Hercule Poirot - Agatha Christie-nin yaratmış olduğu alicənab xarakterdir. Kimisinə görə Auguste Dupin-in Agatha Christie versiyası adlandırılır. Amma Sherlock, Dupin və Poirot ilə tanış olan biri olaraq onu deyə bilərəm Sherlock daha çox oşardı nəinki Poirot. Haqqında uzun yazmağa ehtiyac duymadım.

32. Auguste Dupin - Nəhayət gəlib çatdım Edgar Allan Poe-nun yaratmış olduğu hal-hazırda Sherlock , Dronqo, Poirot bir sözlə dedektiv obrazların şahı olan Dupinə. Onun hekayəsi gothic fransız küçədə keçir. Bir gün almaq üçün getdiyi yerdə bir nəfərlə tanış olur və onunla dostlaşır çünki axtardığı kitabı oxuyan kütlə çox az idi. Bir sözlə Şerlokun yaradılışı ilə tanış olmaq istəyirsinizsə mütləq oxuyun. Hekayəni Dupin yazmır onun dostu yazır necə ki, Sherlock-un hekayəsini özü deyil onun həkim dostu bloqa yazır.

33. Ferdinand Bardamu - Yeni başladığım Celine Ferdinand tərəfindən yazılmış ən yaxşı fransız romanlarından biridir. Düşünə bilərsiniz ki, bitirə bilmədiyim bir kitabın qəhrəmanı necə ən sevinmli qəhrəmana çevrilib. Bu sualı tapmaq üçün sadəcə oxuyun. Özünüz anlayacaqsınız. Ferdinand Bardamu ..- nə qəribədir ki, ilk hissə yazarın adı ilə bağlıdır. Bu yazarın ortaya çıxardığı xarakterin bir hissəsinin özü digər hissəsinin isə zehni olduğuna işarə edir.. Bardamu hələ indilərdən mənə psixoloji təsir edir. Kitabı bitirdikdən sonra bu hissəni edit edərəm.

34. Bazarov - nihilism nədir desələr ilk ağlıma düşən Turgenyev-in yazmış olduğu atalar və oğullar romanıdır. indi ki, dövrdə azik yazarların (Məsəslən - Seymur Baycan) köhnə yazarlara ilişdiyi dövrdə o zamanın yazarları öz dönəminin yazarları ilə əlləşirdilər. Yazarımızda Tolstoy ilə söz dalaşında idi. Amma bunu azikfason etmirdi. Daha ədəbi şəkildə edirdi. Bazarov üzü səpgili ərgən uşaq idi. Kimisinə görə yazar onu, Tolstoya bənzətmişdi. Lakin bu hər zaman rəvayət olaraq qaldı. Özünü bəyənən Bazarov romantikaya və şeirlərə qarşıdır və ona görə sənət anlayışı lazımsız bir şeydir.

35. Holden Caulfield - Kitab haqqında heçnə yazmağa ehtiyac duymuram çünki o dəfə sözlük yazarlarının yazdıqlarını həvəslə oxudum. Bilməyənlər üçün deyim ki, Catcher in the rye kitabın problemli obrazıdır, Claulfield. Siz məni çox fikir etməyin, düzələcəm sadəcə bir dönəmdən keçirəm bu dönəmləri hər kəs keçirər. Elə deyilmi ?

36. Nemecsek - Hakan Günday-ın tövsiyəsi ilə oxumağa başladığım Ferenc Molnar-ın şahəsəridir. Uşaqlar üçün yazılmış, onları bizə anladan onların hekayəsidir. Amma niyə bu qədər təsirlidir ? Kaş hər birimizin nemecsek kimi bir dostu olsa. O qədər ehtiyacım var ki. Cılız biri olsa da çox cəsur idi Nemecsek..

37. Kurt Larsen - Jack London-un yaratmış olduğu gəmi kapitanıdır. Dünyada qarşımıza çıxan pis xarakterlərin toplamı da demək olar əslində. Kurt Larsen nə qədər mədəniyyətsiz olsa da çoxlu kitab oxumuşdur və ona görə insanların pis olmalarının səbəbləri var idi. insanlar öz ətlərini yediyi zaman cannibal balıq və yaxud hər hansı bir heyvan əti yediyi zamanmı insan olur ? 

38. Lord Voldemort - Haqqında yazmağa gərək varmı ? Hətta nə qəribədir bu siyahını hazırlayarkən qarşıma Johnny Sins ilə oxşarlığı olan bir şəkil çıxdı.

39. Deborah - Joanne Greenberg tərəfindən yazılan i never promised you a rose garden adlı kitabın qəhrəmanıdır. Bu qız 16 yaşında şizofreniya xəstəsidir. Qızın xəstəlik ilə mübarizəsi , intihar təşəbbüsləri məni çox yaralamışdı. Sağlam olmaq sadəcə xəstə olmamaq mənasına gəlmir. xəyallar və real dünya arasındakı çizgini yaşamla ölüm arasındakı mübarizəni mütləq sizdə oxumalısız deyə düşünürəm. Əminəm ki, bu qız sizə də təsir edəcək.

40. Sauron - Tolkien tərəfindən yazılmış LOTR əfsanəsinin mənə görə ən yaxşı obrazlarından biridir.

41. yossarian - Özü haqqında Catch-22 adlı entry-də qeyd etmişdim.

yossarian : they are trying to kill me (məni öldürməyə çalışırlar)
clevinger : no one is trying to kill you (heç kəs səni öldürməyə çalışmır)
y-then why are they shooting at me? (bəs mənə niyə atəş edirlər ?)
c-they are shooting at everyone.they're trying to kill everyone. (hər kəsə atəş edirlər. hər kəsi öldürməyə çalışırlar)
y-and what difference does that make? (bəs bunun fərqi nədir ? )

42. jacques reverdi - Kitab haqqında #263312 bu entry-də oxuya bilərsiz. Çünki bu qatil haqqında yazmağa çalışsam gərək spoiler verim. Spoiler versəm kitabı tamamilə məhv edəcəm.

43. Annie Wilkes - Demək olar ki, həyatımda Stephen King oxumamışam. Onunla tək tanışlığım Misery olub və həmin kitabın psixopat obrazıdır Annie Wilkes. Mənə görə çox underrated psixopoatlardan biridir ona görə qeyd etmək istədim.

norwegian wood

nəhayət ki, yapon yazarımız haruki murakami ilə ilk dəfə görüşmək imkanımız oldu. görüşümüz hər kəsin bildiyi, dillər əzbəri etdiyi və the beatles eyni adlı musiqisi olan norveç meşəsi idi. həcm olaraq 440-450 səhifə olsa da həddindən artıq axıcı olduğu üçün səhifələr uçur. amma uzun müddət sonra azərbaycan dilində oxuduğum bir roman olduğu üçün tərcümənin bərbatlığı haqqında deməsəm olmaz. tərcümə hər dəfə popularizm olarkən onları daha çox tənqid edərək cool göründüyü sanan yazarfason günel mövlud tərəfindən həyata keçirilib. tərcümənin nə dərəcə naqolay olduğunun əyani sübutu : “people are strange when you are stranger” (qəribə insanlar, qəribə simalar). kitabın türk dilindəki tərcüməsi isə nədənsə imkansızın şarkısı adlanır. nə əlaqə desəniz onu mən də bilmirəm. 



romanın məncə bir yaş həddi var və oxuya biləcəyiniz modern zamanların ən yaxşı gənclik romanlarından biridir. lakin dediyim kimi yaş həddi var və həmin yaş çərçivəsində oxunduğu zaman daha mənalı, daha maraqlı olur. çalışın 22 yaşından sonra oxumayın. nə qədər axıcı olduğunu dilə gətirsəm də yer-yer sıxıldım. bəzi mövzular həqiqətən də artıq idi. amma nə də olsa bu yazarın avtobioqrafik kitabıdır və kitab roma şəhərində bitib. roman, yazarın hotaru adlı romanına əsasən yazılıb amma hadisələr daha geniş, əhatəli yer alıb. hekayənin qəhrəmanı watanabe adlı gəncliyə yeni addım atmış biridir. lakin hələ yeniyetməlik dövründə qarşılaşdığı hadisələr onda hələ də psixoloji izlər buraxmışdır. 

kitabı oxuyarkən daxilində o qədər viski sözü istifadə edilmişdi ki, dözə bilməyib viski aldım. lakin kitab, məni o qədər sərxoş etmişdi ki, içkinin qədərini tutdura bilmədim və günümün bir hissəsini hangover kimi keçirdim. təbii olaraq oxumağı da dayandırdıb çünki viski sözü ilə üzləşəndə ürəkbulantım başlayırdı. bundan savayı daxilində həddindən artıq cinsəlliyə yer verilib. bu nüans kitabın daha populyar olmağına səbəbdir. lakin bu cinsəllik kimi incidir ? oxuyan bir sizsiniz. hər hansı bir məclisdə ayağa qalxıb oxurmursunuz. ona görə həzz alın, bir kənarda sakit tərzdə mahnı ilə oxuyun. həyatımız o qədər dərindir ki, bəzən o dərinliyi ölçmək üçün xətkeş belə kifayət eləmir. 



haqqında 2010-cu ildə filmdə çəkilib. film haqqında heç bir fikrim yoxdur amma yazarın jazz musiqisinə olan heyranlığı təəccübləndirdi. oxuyarkən bir şey qazanmayacaqsınız amma ən azından da sıxılmayacaqsınız.

kitabın adının isə norwegian wood olmasının səbəbi isə watanabe-nin aşiq olduğu və bu kitabı yazmasına bir növ səbəb olan naokoya olan sevgisidir. belə ki, naokonun ən sevdiyi mahnı məhz the beatles-ın ifasında səslənən norwegian wood-dur.

the hour of the devil

yenə fernando pessoa yenə mükəmməl hekayə. yenə beyin yorucu yenə düşündürücü. amma bu dəfə qarşımıza şeytanla birlikdə daha iki yazarı john milton və goethe-ni qoyur. heç şeytan anlayışına bu perspektivdən yanaşmamışdım. tanrı, şeytan və insan və bunların ətrafında dönən din, təzadlar, zorbalıqlar və xəyallar. hər kəsin sevdiyi xəyal bir şeytan məhsuludur desələr nə reaksiya verərdiz ? bəs bizləri yaradan və bizim hər daim üzərimizdə olduğunu düşündüyümüz tanrın başqa bir tanrıya itaət etdiyini ? 

ilk öncə kitab haqqında düşüncələrimi toplamaq üçün goethe-nin yazmış olduğu faust haqqında bir iki şey demək istəyirəm. əfsuslar olsun milton haqqında fikrimi yürüdə bilməyəcəm. faust nə deyirdi ? bəzən elə xəyallar vardır ki, onlara qavuşmaq zövq vericidir. amma hər zaman şeytanın tərəfini saxlayanlar oldu. bunu eləmək üçün doğulan şairlər, yazarlar oldu. lakin çoxu onu səhv təqdim etdi. milton bir müharibədə onu məğlub etdi. goethe onu qəsəbə tragediyasının qurbanı etdi. amma şeytan bunların heç biri idi. o dünyada bir xəyal kimi yaşayan və bizim xəyal görməmizə səbəb olan biri idi. onun da öz misiyası var idi. bu dünyanı tanrı yaratmışdısa onu da tanrı yaratmışdı və tanrının onu yaratmasının tək səbəbi gələcəyi simulyasiya etmək istəməsidir.

indi keçək kitaba. həcm olaraq çox az amma nəticə olaraq böyük dəyərə malik bu kitab pessoa-nın ölümündən sonra məşhur sandığından çıxan hekayələrdən sadəcə biridir. hansı ki, o sandıqda 20 mindən çox yazı olub və bunlar hələ də portuqaliyada miras kimi saxlanılmaqdadır. ah şair kaş sağlığında dəyər verilsəydi. sizə görə ən böyük memar kimdir ? -tanrı ? amma qarşımızdakı şeytan iddia edir ki, ən böyük memar insan taleyidir və içimizdəki ruhlar hər zaman bizi tərk etmək istəsə də onların qarşısını alan bir şey var. orda onları nələrəsə inandıran bir varlıq var və bu varlıq şeytandır. şeytan bizi tərk etdiyində ruhlarımızda bizi tərk edir və tanrının yanına gedir. teori olaraq doğru səslənir. çünki ölümdən sonra həyata inanırsansa və tanrının yanına gedəcəyini düşünürsənsə onun yanında şeytan yoxdur. ola bilməz. şeytan həyatımızın mənasıdır və o, olmasaydı həyat olmazdı. olsa da mənasız olardı çünki qarşı qoyula biləcək, günahlandırılacaq bir şey olmazdı. yuxarılarda qeyd etdiyim kimi bizim olan tək şey xəyallarımızdı. xəyallarımız bir şeytan məhsulu olsa necə ? yuxumuzda gördüyümüz amma görməməli olduğum insanlar, porno ulduzlar, əzələli oğlanlar və nələr..nələr.. ? heç yuxunuzda şeytanla danışdığınız oldumu və yaxud mükəmməl bir gündən sonra qarabasma görərək oyandığınız ? şeytan həyatımızın bir parçasıdırsa onunla necə ünsiyyətdə oluruq bəs ? nə vaxt şeytanın bir insana hücum etdiyini eşitmisiz ? onsuz da belə şeylər ancaq dünyada olar. şeytan isə dünyada yaşamır, o, sadəcə bizim beyin məhsulumuz ola bilər və insanların bir-birinə ziyan verməsi, zorbalıqları yalnız və yalnız insana xas xasiyyətdir. çünki insanlar birər heyvandır. insan harada, nə üçün oyandığını bilməyən bir heyvandır. insanlar heyvanlardan sadəcə heyvan olduqlarını bildikləri üçün ayrılır.

tanrı sevgisi olan insanlara heç diqqət etmisiniz mi ? çoxu fetişdilər. sevgilərinin həddi-hüdudu yoxdur. bir anlıq durub düşünmək, yargılamaq, sorğulamaq.. insan və tanrı arasındakı sevgi platonik sevginin bir nümunəsidir. krzysztof kieślowski-nin dekalogunda yer alan platonik sevgi anlayışı bu sevginin qarşısında baş əyər. çünki bu sevgi deyil, özünü ona adamaqdır.

yəqin ki, bundan sonra bir neçə dəfə oxuyacağım bir kitabdır. türk dilində əvvəllər ayrı-ayrı nəşr olunsa da can yayınları anarchist banker ilə eyni kitabda nəşr edib. ona görə də oxuyacaqlara bu nəşrin kitabını almağı tövsiyə edirəm. ikisi birində.

anarchist banker

fernando pessoa-nın oxuduğum ilk kitabı olmağına baxmayaraq bundan sonra əminliklə deyə bilərəm ki, bütün kitablarına tək-tək göz gəzdirəcəm. the hour of the devil kitabı haqqında daha sonra danışarıq amma the book of disquiet yazarın ən yaxşı kitabı adlandırılır. indi siz özünüz düşünün məndə bu qədər dərin izlər buraxmış anarxist bankirin yanında oxumadığım the book of disquiet ən yaxşı kitabı adlandırılır.

kitab həcm olaraq 80 səhifəlik olsa da yer-yer həddindən artıq təkrar oxudum və bir çox yeri qaraladım. qarşımızda kommunist, sosyalist, kapitalist rejimlərini və burjua təbəqəsinin çatışmamazlıqlarını göstərərək tənqid edən bir bankir var. necə də ironikdir , elə deyilmi ? altından xətt çəkdiklərimi bura yazmağa çatsam həm yer qalmaz həm də o qədər vaxtım və səbrim yoxdur. ona görə də mütləq oxunmalı kitablardan biri olmalıdır. həmçinin bankirimiz anarxist rejimində çatışmamazlıqlarını göstərir və onu da bir növ tənqid edir.

sözaltı sözlük

son zamanlarda sözlükdə mələyən qoyun sürüsü həqiqətən də ürəyimi bulandırır. on yazar adı ilə iki-üç nəfərin idarə etdiyi bu topluluq sözün əsl mənasında sürü psixoloqiyası ilə önünə gələn hər insana anonimcəsinə hücum edir. amma burda çoban yoxdur ki, sizləri otarsın. bəli sözlük keyfiyyətsiz yerdirsə deməli yazarları da keyfiyyətsizdir çünki bir yerin, məkanın adının fərqi yoxdur həmin yeri gözəlləşdirən sakinlərdir. bunları demək, yazarları alçatmaq üçün mü qeydiyyat oldun ? həyatdakı uğurun budur mu ? zarafatsız bunları qeyd etdikdən sonra fərəhlə, həyacanlamı yaşayırsan ? yoxsa ən mənasız həyatına qatdığın bir neçə uğurlamı həzz alırsan ? yazdıqların tvitterda, facebookda qozlanmadığı üçün mü burdasan ? bir sözlə nə üçün burdasan ? keyfiyyətsiz platformanın yazarlarını tənqid etdin. təbrik edirik. başqa ?

həmçinin işi olmadığı üçün, hər dəfə sözün əsl mənasında uçurulan bir insanın yeni yazar adı ilə gəlib başqa yazarlara hücumları gülüncdü. ən azından mən yaşımda birinə gülünc gəlir. ya mən qocayam ya sizlər hələ də uşaqsız. yazarların facebook hesablarını tapıb onların fikirlərini gəlib alçaldıb burda qeyd etmək sizə nə qazandırır ? ən azından izləyicilər, oxuyucular yazdıqlarının gərçəklik payı olmadan mənə qarşı etdiyi rəğbət aşağı düşür. amma bu mənim çox mu vecimədir ? girib profilimdə anti-social zad görüb zaaa deyə orqazm olub. mənə maraqlı kimin profilini tapıb və məni kiminlə qarışdırıb ? həyatımın heç bir hissəsində asosyal olmamışam və bunun üçün mübarizə aparmışam və sosyallıq hər dəfə bir kafedə nələrisə müzakirə etmək və yaxud hər gecə klubda hoppanıb düşmək deyil. biraz hörmət deyəcəmdə. siz özünüzə hörmət etməyi bacarmısız bizlərə necə edəcəksiniz ?

blindness

sözün açığı hardan necə başlayacağımı bilmirəm. kitabı necə ifadə edə bilərəm deyə bir neçə gündür düşünürəm. bundan savayı kitabı oxuyanlar mənə haqq verəcək qadınların yemək uğruna etdikləri və gördükləri zorbalıq hissəsi məni həqiqətən məhv elədi və nə yalan deyim, o hissədən sonra kaş oxumağı dayandırardım və bir neçə gün həzm edərdim. saramago-nun oxuduğum ilk kitabı həcm olaraq 340 səhifə olsa da, anlamaq və çətinlik baxımdan 500-600 səhifəyə dəyərdi. yazarın stili qəribədir və dialoqlar bir-birindən sadəcə vergüllər ilə ayrılıb. bir anlıq yorğunçuluq və fikir yayınması ilə anlaşılmazlıqlar ortaya çıxır. kitabın adı korluq bildiyimiz kimi insanın görmə funksiyasını itirməsidir. görəsən ətrafımızda olan neçə kor insana diqqətli davranırıq ? lakin bu korluq aysberqin görünən hissəsidir və biz aysberqin aşağı təbəqisinə portuqal yazar vasitəsilə enməyə başlayırıq. ilk cümlə çox diqqət çəkicidir.


“baxa bilirsənsə gör, görə bilirsənsə fərq et…” 


heç bir insan, məkan adı istifadə edilmədiyi üçün həqiqətən də anlatması biraz çətin ola bilər. amma yaşadığım bugün ki, vəziyyətdə düşünə-düşünə qaldım görəsən həkimin yoldaşı və yaxud hər hansı biri olsun bu qədər fədakarlıq etməyə, yaxşılıq etməyə dəyərmi ? bir heç uğruna və zamanla silinəcək, yox olacaq və etdiyin yaxşılıqlar sıradan bir vəziyyətə çevriləcək. bəs nə üçün yaxşılıq edirik ? bəşəriyyət üçün ? əgər bu cəmiyyətin formasına yaxşılıq bir zorbalıqdısa nəyə görə bir fərd bunun uğruna vuruşmalıdır ? günü-gündən insani duyğularımız hissiyatlaşır və möcüzəvi varlıqlar kimi hər rejimə formalaşıb ayaq uydururuq və onun parçası kimi davranırıq istəsək də istəməsək də. çünki ilk öncə mədəmizi doldurmalıyıq və boş bir mədə hər zaman insanı ən təhlükəli varlığa çevirə bilər və boş bir mədə heç bir zaman insanı məntiqli düşündürə bilməz. insanların bir-birini əzməsi, rəqabət içində olması daha yaxşı bir rifah daha yaxşı bir həyat kimi görünsə də əslində belə deyil. tək məqsədimiz ac olan mədələri doldurmaq və gün keçdikdə dahasını əldə etmək. burjua heç bir zaman içində dəyişməyib sadəcə geyindiyi libası dəyişib bu isə hər zaman onu fərqli göstərməyə kifayət edib. sözlük yazarları içində yoxsul insan anlayışının yanlış anlaşıldığını düşünürəm. belə ki, bir zamanlar yoxsul insanın internet ilə surfing etməsinin məntiqsizlik olduğunu ifadə etmişdim və bu bir xeyli gülünc doğurmuşdu, yazarlar, mənimlə məzələnmək üçün növbəyə girmişlərdi. bu anlayışı mən özümdən deyil pessoa-dan gətirmişdim. burjua bir təbəqədir və insanlar sadəcə kasıb və varlı deyil. bunların içinə həyatda qalmaq üçün vuruşan, əlləşən, dilləşən o qədər insan var ki. yoxsul insan həqiqətən pul qazana bilməyən və ac qalan insanlardır. ac qalan insanın bura girib yazı yazacaq qədər səbri yoxdur.



yuxarıda aramızdakı təbəqələşməni göstərdikdən sonra bu təbəqləşmənin getdikcə yox olduğu və insanların ilk insan tiplərinə dönüşməyə başladığı distopiya janrında bir təcrübədir bu kitab. modern həyatımızda texnologiyanın inkişaf etdiyi bir zamanda hər şeyin yavaş-yavaş məhv olmağa başladığı amma məhv olduqca qazandığımız dəyərləri də itirdiyimiz bir dünyadır. ilk insan kor oldu. qarşımızda isə bu korluğu anlaya bilməyənlər və bu korluqdan istifadə edən insanlar var. artıq bütün cəmiyyət təhlükədədir. insanlıq təhlükədədir və artıq məhv olmamaq üçün heç bir səbəb yoxdur. əgər sözün əsl mənasında insan kimi yaşa bilmiriksə, ən azından heyvan kimi yaşamamaq üçün əlimizdən gələni edək - deyirdi porqutal yazar. rousseau-nun dediyi kimi bir zamanlar insanlar küçələrdə dahi kimi düşünə bilirdi yəni insanlar özünü və cəmiyyəti sorğulaya bilirdi lakin bunu indi etdiyini düşün ? bir maşının altında qalarsan. saramago-nun yaratmış olduğu bu xaos ilə birlikdə insanlar təkcə maşın altında qalmırdı, dəyərləri o günə qədər hörmət etdikləri özləri belə məhv olurdu. amma nə xoşbəxtlik nə də bəxbədxlik sonsuza qədər dəvam etmədiyi kimi bu xaosda uzun çəkməyəcəkdi. amma ən azından bizə bir şeylər öyrətməli idi. öyrənməli idik. ruhsuzlaşırıq, bir-birimizi tənqid edərkən belə ruhsuzca, hiss etmədən, qarşımızdakını əzərək, təhqir edərcəsinə qalib gəlməyə çalışırıq. halbuki gözlərimiz içimizin bir aynasıdır və içimizi göstərən tək elementdir. bəs bu gözlər tək-tək kor olsa ? indi ki, zamanda kor olan insanlar yoxmu ? var amma ən azından biz gördüklərimizlə onlara hisslərimizi çatdıra bilirik və onlar hiss edir. lakin tək-tək görmə funksiyamızı itdiyi zaman hisslərimizdə məhv olur. bir insan məni görmədi rahatlıqla oğurluq edə bilərəm və yaxud kimsə məni görmürsə tez-bazar artıqlarımı bir yerə atım. bəs bütün insanlıq görməsə nə olar ?



kitab portuqal yazara nobel mükafatı qazandırıb və bu yazara başlamaq üçün ən ideal kitab olduğunu düşünürəm. həmçinin kitab haqqında 2008-ci ildə blindness adlı kino da çəkilib. yoxsulluqla və daha yaxşı yaşamla gedib-gələn və heç cürə vaxtı olmayan insanlar ən azından filmə göz atsın.