iki hissəyə ayrıla biləcək, türk ədəbiyyatının ən yaxşı romanlarından biridir. raif efendinin həyatından danışılan notlardan ibarət kitaba qədər olan hissə məncə ən mükəmməl yerlərindən biridir. başlar-başlamaz içində olduğum sistemin poxluqlarını göstərən amma növbəti hissəsi ilə ilk bölümdən kənara çıxaraq raif efendi və maria puder arasında keçən münasibətləri qələmə alır. ilk hissədə diqqətimdə qalan notlar :
--spoiler--
nedense, hayatta bir müddet beraber yürüdüğümüz insanların başına bir felaket geldiğini, herhangi bir sıkıntıya düştüklerini görünce bu belaları kendi başımızdan savmış gibi ferahlık duyar ve o zavallılara, sanki bize de gelebilecek belaları kendi üstlerine çektikleri için, alaka ve merhamet göstermek isteriz.
--spoiler--
--spoiler--
dün akşam beni yolda otomobiline alan mektep arkadaşımla, on iki saatten biraz fazla bir zaman içinde, aramızda ne kadar büyük bir mesele hasıl olmuştu! insanlar arasındakı münasebetleri tanzim eden amiller ne kadar gülünç, ne kadar dıştan, ne kadar boş ve bilhassa asıl insanlıkla ne kadar az alakası olan şeylerdi...
--spoiler--
ikinci hissə başlarkən hələ də kürk mantolu madonnanın həyat yoldaşı olduğunu düşünərək səhifələri çevirərəkən raif efendinin insanlara qoyduğu diaqnozlar nə dərəcə doğru idi. lakin ilk bölümdəki gözləntilərimin yüksəlməsi bu bölümə olan adaptasiyamı pozdu və demək olar alt-üst etdi.
--spoiler--
herkesin almanya'yı kurtarmak için kendine göre bir fikri vardı. fakat bütün bu fikirler hakikaten almanya'ya değil, her birinin kendi şahsi menfaatlerine bağlıydı...
--spoiler--
ikinci bölümün başlarında olan bu hissə ən bəyəndiklərimdəndir. söhbət sadəcə almaniyadan getmir, bütün ölkədə yaşayan və hər ağızdan fikir çıxardan insanlardan gedir. həqiqətən də hər birimiz öz mənfəətimiz üçün bir şeylər düşünüb başqasının yaxşısılı haqqında narahat olduğumuzu iki üzlülüklə ifadə etmirik mi ?
)
