sovet ittifaqının azərbaycana qazandırdıqları

itirdiyimiz şeylər də oldu. 1937-ci il repressiyaları və cinayətləri çox acıdır, məsələn. bu belə olmamalıydı. olmalı idisə də, bu səviyyədə və bu qədər ağır olmamalıydı.

qazandıqlarımızsa saysız-hesabsızdır. ssri azərbayacana mədəniyyət verdi. insanlar artıq kütləvi şəkildə bir-birini anlamağa başladı. ayrı-seçkilik, dağınıqlıq, mədəni parçalanma sona çatdı. təhsilin yüksək səviyyədə və bütün ölkə ərazisində təbliğatı və verilməsi insanlara yazıb-oxuma bacarığı verdi. bu çox böyük bir şeydir. ikinci növbədə, ssri azərbaycanı işğaldan azad etdi. azərbaycan türkiyənin, avropa dövlətlərinin, amerikanın və iranın hədəfində olan şirin loxmaydı. bu azərbaycan kimi kiçik amma zəngin ölkəyə dikilən gözlərin məqsədlərində qorxulu planların puç olmasına səbəb oldu. ssri neftimizi aldı deyirlər. alıb nə etdi ki? ittifaqın içində istifadə edilirdi də. biz də bu ittifaqın bir hissəsiydik və bacardığımız qədər ona dəstək olmalıydıq. azərbaycan həm verir, həm də alırdı.
səhiyyə sistemi inkişaf elədi, texnologiya, maşınqayırma sahəsində inqilabi çevrilişlər oldu. azərbaycan qafqazın mədəni mərkəzi halına gəldi. incəsənət öz renessans dövrünü yaşayırdı artıq.

sovet ittifaqından sonra "əldə etdiklərimizə" və itirdiklərimizə baxın və müqayisə edin.

yaran lətifələr

lenin ölür və tanrı onu cəhənnəmə salır.
lenin başlayır cəhənnəmdə insanları təşkilatlandırmağa: "baxın, biz burda acı çəkirik, yanırıq. amma o biriləri cənnətdə kef eləyirlər.olmaz belə". bundan sonra cəhənnəmdə insanlar mitinq keçirirlər. mələklər gedib tanrıya deyirlər: "tanrım, lenin cəhənnəmi qarışdırdı, insanlar ayağa qalxıb"
tanrı deyir onda onu cənnətə atın.
bu səfər də lenin cənnətdə başlayır danışmağa:
"baxın, biz burda bolluq içində yaşarkən, cəhənnəmdə yoldaşlarımız acı çəkir. olmaz belə" cənnətdə də insanlar ayağa qalxır, etiraz edir tanrıya.
mələklər tanrıya deyirlər yenə də. tanrı deyir çağırın lenini yanıma, görüm nə etmək istəyir.
lenini tanrının anına gətirirlər. leninlə tanrı təkbətək söhbət edir bağlı qapılar arxasında. 1 saat keçir, 2 saat keçir lenin içəridən çıxmır.
sonunda qapı açılır və lenin içəridən çıxır. mələklər tez içəri girirlər və soruşurlar: "tanrım, nə oldu, nə danışdınız bu qədər?"

tanrı: "tanrı yox! hamımız yoldaşıq!"

yəmən vətəndaş müharibəsi

artıq aylardır ki, davam edən müharibə. şiə husilərin hakimiyyəti ələ keçirməsi və bütün yəməni alacaqları qorxusu qonşu sünni ərəb dövlətlərini hərəkətə keçirdi. nəticədə "həlledici fırtına" əməliyyatıyla husiləri havadan bombalamağa başladılar. əməliyyatlara səudiyyə ərəbistanı rəhbərlik edir. bombalamalar nəticəsində 100-dən çox uşaq olmaqla 300-dən yuxarı mülki insan öldürüldü.

iranın şiələri həm siyasi, həm də hərbi, ərəblərinsə sünniləri dəstəkləməsinə görə məsələ xeyli mürəkkəb hal alıb.

21-ci əsrdə yəməndə sünni-şiə müharibəsini görürük.

yaşamaya dair

nazım hikmətin şah əsəri.

1
yaşamak şakaya gelmez,
büyük bir ciddiyetle yaşayacaksın
bir sincap gibi mesela,
yani, yaşamanın dışında ve ötesinde hiçbir şey beklemeden,
yani bütün işin gücün yaşamak olacak.
yaşamayı ciddiye alacaksın,
yani o derecede, öylesine ki,
mesela, kolların bağlı arkadan, sırtın duvarda,
yahut kocaman gözlüklerin,
beyaz gömleğinle bir laboratuvarda
insanlar için ölebileceksin,
hem de yüzünü bile görmediğin insanlar için,
hem de hiç kimse seni buna zorlamamışken,
hem de en güzel en gerçek şeyin
yaşamak olduğunu bildiğin halde.
yani, öylesine ciddiye alacaksın ki yaşamayı,
yetmişinde bile, mesela, zeytin dikeceksin,
hem de öyle çocuklara falan kalır diye değil,
ölmekten korktuğun halde ölüme inanmadığın için,
yaşamak yanı ağır bastığından.
1947
2
diyelim ki, ağır ameliyatlık hastayız,
yani, beyaz masadan,
bir daha kalkmamak ihtimali de var.
duymamak mümkün değilse de biraz erken gitmenin kederini
biz yine de güleceğiz anlatılan bektaşi fıkrasına,
hava yağmurlu mu, diye bakacağız pencereden,
yahut da sabırsızlıkla bekleyeceğiz
en son ajans haberlerini.
diyelim ki, dövüşülmeye deşer bir şeyler için,
diyelim ki, cephedeyiz.
daha orda ilk hücumda, daha o gün
yüzükoyun kapaklanıp ölmek de mümkün.
tuhaf bir hınçla bileceğiz bunu,
fakat yine de çıldırasıya merak edeceğiz
belki yıllarca sürecek olan savaşın sonunu.
diyelim ki hapisteyiz,
yaşımız da elliye yakın,
daha da on sekiz sene olsun açılmasına demir kapının.
yine de dışarıyla birlikte yaşayacağız,
insanları, hayvanları, kavgası ve rüzgarıyla
yani, duvarın ardındaki dışarıyla.
yani, nasıl ve nerede olursak olalım
hiç ölünmeyecekmiş gibi yaşanacak...
1948
3
bu dünya soğuyacak,
yıldızların arasında bir yıldız,
hem de en ufacıklarından,
mavi kadifede bir yaldız zerresi yani,
yani bu koskocaman dünyamız.
bu dünya soğuyacak günün birinde,
hatta bir buz yığını
yahut ölü bir bulut gibi de değil,
boş bir ceviz gibi yuvarlanacak
zifiri karanlıkta uçsuz bucaksız.
şimdiden çekilecek acısı bunun,
duyulacak mahzunluğu şimdiden.
böylesine sevilecek bu dünya
"yaşadım" diyebilmen için...