taxi tehran

c.pənahinin özünün sürücü kimi iştirak etdiyi 2015-ci il istehsalı film. taksiyə oturan müxtəlif sosial təbəqədən olan insanlarla pənahinin qurduğu dialoqlar demək olar sırf iqtidarın qurduğu sistemi sərnişinlərin dili ilə tənqid elətdirir. edam hökmündən tutmuş iranda film çəkənlərə qoyulan şərtlərə qədər söhbət açılır. bir səhnədə taksiyə minən iki qadının batil inancını pənahi şüuraltı bizlərə ötürür. onlar bir il əvvəl tutduqları balıqları əgər vaxtında həmin yerə buraxmasalar öləcəklər kimi absurd inanclara malikdirlər. sərnişinlər arasında əcnəbi filmlərin cd-isi ilə məşğul olan bir nəfərin vasitəsilə pənahi ölkədəki xarici kinoların göstərməsinə qoyulan qadağanı çatdırır. məktəbdə qısa film çəkmək yarışı təşkil olunur. şagirdlərə çəkəcəklərə filmdə bəzi məqamları nəzərə almaqları tapşırılır. misal üçün qadın kişiyə təmas etməməlidir , kişi qalstuk geyinməməli , filmdə iştirak edən kişilərin adı peyğəmbər adı olmalıdır və sairə. bu qısa filmi də taksidə yol boyu lentə alan pənahinin real həyatda bacısı qızı Hana Saeididir. pənahimin bu filmində oyunçu qismində çıxış edənlər adi adamlar , özü , hana saedi bir dƏ insan hüquqları vəkili Nasrin Sotoudehdir. sona yaxın Nasrin Sotoudeh əlindəki çiçəklərlə müştəri kimi taksiyə oturur. 2014-ci ildə kişi voleybolçuların oyununa baxmağa getmək məqsədilə stadiona yaxınlaşarkən polislər tərəfindən həbs edilən Ghoncheh Ghavaminin məsələsi barədə pənahi ilə söhbət edir . həbs edilən qadının 10 gündür aclıq və susuzluq aksiyasının qarşısını almaq üçün vəkil onların evinə gedir. vəkilin dili ilə bir daha ölkədəki sistem tənqid olunur. aktivistlərin əl-qol açmalarının qaçınılmaz sonunun yalnız həbsxana ya da ölkədən getmək olduğunu bildirir. pənahi taksi tehran filmində bundan əvvəl çəkdiyi demək olar bütün işlərinə göndərmələr və o filmlərdən xatırlatmalar edir. akvarium səhnəsində the white balloona , müəllim ilə gənc adam arasında gedən dialoqda crimson golda , hana ilə söhbətində the mirrora , aktivist qızın stadiona buraxılmamasında isə offsidea göndərmələri var. pənahi ola bilsin kiyərüstəminin ten (dəh) filmindən ilhamlanıb taksi tehranı çəkəndə. o film də sürücü qismində qadın və taksiyə minən sərnişinlər arasında qurduğu dialoqlar üzərinədir. berlin film festivalında qızıl ayı mükafatını qazanan taksi tehranın sonunda pənahi izləyicələrə çəkdiyi filmin irandakı mədəniyyət və islamı rəhbərlik nazirliyinin senzurasından keçmədiyi mesajını verir . bütün təşəkkürlərini onu dəstəkləyən tamaşaçılara bildirir

se rokh

c.pənahinin üç sənət qadının həyatlarının kəsişməsindən bəhs edən yol filmi. sənədli film də adlandırmaq olar əslində. inqilabdan əvvəl kino ulduz olan şəhrizad , aktrisa olmaq istəyən mərziyyə və hazırda aktrisa olan behnaz cəfəri . açılış belə başlayır ki mərziyyə konservatoriyaya qəbul olunmasına baxmayaraq ailəsinin (atası , qardaşı , nişanlısı) təzyiqlərinə məruz qalıb. ailəsi və yaşadığı kənd icması onun filmlərdə rol almasını istəmir. səbəb kəndin namusunu , şərəfini ayaqlar altına atmış olur əgər aktrisalığa davam eləsə. o da b.cəfəriyə mağarada özünü asıb video göndərmək qərarına gəlir. beləcə behnaz cəfərinin onu xilas etməsini umur. bu saxta özünü öldürmə planı baş tutur. video b.cəfərinin telefonuna göndəriləndən sonra pənahi ilə mərziyyənin yaşadığı kəndə yola düşürlər. bu kənd həm də pənahinin öz kəndidir. kənddə mərziyyənin evin soruşduqda əhali bunu heç də xoş qarşılmır. pənahiyə öz başına bir qız üçün gəlmisən deyərək mərziyyəyə olan münasibətlərin göstərirlər. axır mərziyyənin bacısı vasitəsilə onun yaşadığı evə gəlirlər. məlum olur mərziyyə üç gündür evdə yoxdur. qardaşı da namus, qeyrət deyə-deyə bacısına nifrət yağdırmaqdadır. kənddə də mərziyyə ilə görüşəcək heç kəs yoxdur. ailələr onunla görüşməyə uşaqlarına icazə vermirlər. hər kəs bir ağızdan mütrif istəmirik deyib dururlar. (bir toxunan yer oldu mütrif sözünü eşidcək behnaz cəfəridə. o bu sözü çoxdandır ki eşitmədiyini deyir. vaxtı ikən mərziyyə ilə demək olar eyni talehi bölüşdüyünü yada salır ) ailəsi onun oxumasına əngəl yaratsa da o bu əngəlləri aşaraq öz xəyalına qovuşmaq istəyir. nişanlanmağının səbəbi də əgər nişanlanarsam sənətimə davam edərəm deyərək ailəsinin şərtini qəbul edib. onun təhsil almasına kömək edən bir nəfər varsa ailəsində o da anasıdır. zira , mərziyyəni axtarışlardan sonra bir zamanlar inqilabdan öncə kafelərdə rəqs edən və kino ulduz olan və rəsmlər çəkən sonradan yaşadığı kəndə dönüb tək yaşayan şəhrizadın evində olduğu ortaya çıxır. sonda isə mərziyyənin film boyu əynində olan qara çarşafın əvəzinə ağ çarşaf geyinib b.cəfərinin dalınca getməyi onun qara günlərdən çıxaraq artıq ağ günə addım atdığını göstərir. pənahinin bu filmində özü və behnazdan başqa digərləri sadə kənd əhalisidir. onların günlük yaşamları , inancları ( birinə misal sünnət vaxtı kəsilən hissəni hara basdırsan o adamın gələcəyin bilmiş olursan. həbsxananın ətrafına basdırsan o böyəlib həbsdə yatacaq və sairə) kəndin öz qoyduğu qaydaları pənahi sadə dillə anladır. kameranı uzaq dağ yollarına planlayaraq pənahi kiyərüstəmi dəsti-xəttinin davamçısı olduğunu göstərir sanki. filmdə iran-azərbaycan ləhcəsini tez-tez eşitmək olar. pənahinin özünün anası ilə elə o ləhcə ilə danışdığı səhnəsi də yer alıb. 3 həyat kimi tərcümə olunan bu 100 dəqiqəlik işdə sadəcə 3 nəfərin sırf qadın olub da ictimaiyyət tərəfindən sənətlərinin aşağılanması , toplumdakı aktrisalara olan ön yarğısı vurğulansa da onların sayı sonsuzdur. 2018-ci ildə kannda ən yaxşı ssenari kimi qalib olub.

sözlük yazarlarının uşaqlıq xatirələri

mobil telefonların azərbaycana təzə ayaq açan vaxtlarında səhv eləmirəmsə motorola telefonu vardı evdə. bir gün anamla idim deyəsən kəndə gedirdik. taksidə yaddan çıxartmışdım. zira getdik nənəmgilə orada da xalam başladı ki fərsizsən kimi sözlər dedi telefonu taksidə qoyduğumu eşidəndə. mən də bu sözlərdən sonra orada qala bilmədim birbaşa yollandım taksi sürücüsünün evinə. sürücü də elə həmin kənd məktəbində dərs deyirdi deyə dedim onun evin tapmaq asan olar. o da nənəmgilin yaşadığı kəndə çox da yaxın deyildi. piyada düşdüm yola. ha soruşa-soruşa axır gəldim tapdım müəllimin evi. bu ərəfədə də kəndə məni axtarırlar. hardasa 2-3 saatdır ki yoxam. heç yeri tanımayan mən üçün narahatdırlar. müəllimin adı alim idi indiyə qədər xatırlayıram. özü də bildi niyə gəldiyimi. oturduq maşına getdik kəndə tərəf. gördüm nənəmgilin qapısında qohumlar yığılıb. bizi gördülər başa düşdülər vəziyyəti. o vaxt özüm üçün bunu qəhrəmanlıq kimi görürdüm. müəllimi telefon əhvalatından sonra hər görəndə yadıma salırdı onlara getdiyim günü.