belçika

bu fotoşəkil , 1900-cü illərin başında , belçika kralı II . leopold'un afrikadakı müstəmləkələrindən biri olan kongoda , bir din adamı tərəfindən gizlicə çəkilmiş . fotoşəkildəki adam , özü kimi kölə olan və kifayət qədər rezin yığa bilmediyi üçün cəzalandırılan 5 yaşındakı qızının kəsilən sol əli və sağ ayağına baxır.
internetdə bu fotoşəkilin altındakı müzakirələrdən birində belçikalı biri bu şərhi yazmışdı: " belçikalıyım , dahası bir tarihçiyim.belçikanın keçmişindəki bu utancı universitetde 4 il boyunca aldığım dərslər içində bir dəfə olsun anlatılmamasını son dərəcə dəhşətverici olduğunu düşünürəm " .
http://www.soz6.com/sds-gallery/sds-view.php?id=1131

parkinson

orta beyinin substantia nigra adlı bölgəsində dopaminerjik neyronların məhvi nəticəsində ortaya çıxan xəstəlikdir. bu hüceyrələrin % 60 ilə % 80i məhv olunca dopamin üretimi azalır və parkinson xəstəliyi ortaya çıxır .dopamin insanların axıcı və koordinasiyalı hərəkət etmələrini təmin edir
ən önəmli 10 əlaməti:
1. titrəmə ( tremor): barmaqlarda , əllərdə , çənədə və ya dodaqlarda titrəmə müşahidə olunur.
2. əl yazısında kiçilmə və yazı şəklində pozulma: əl yazısı yazdıqlarında hərflərin ötən illərə görə birdən kiçik yazmağa başlarlar
3.qoxu alma qabiliyyətində azlma və ya itməsi
4. yuxuda ani hərəkətlər: şıllaq atmaq , vurmaq , çırpınmaq ,yataqdan tez tez düşmək kimi hərəkətlər parkinson xəstəliyinin başlanğıcı ola bilər.
5. hərəkətlərdə yavaşlama ( bradikineziya ) , əzələ sərtliyi ( rijidite ) , və yeriyəndə müvazinəti tarazlaya bilməmə(denge kaybı). yol gedərkən ayağını yerlə sürümə. atılan addımlar da kiçilmə .zərif koordinasiyalı hərəkətlərdə çətinlik(məsələn düymə düymələmək ,saç daramaq )
6. qəbizlik : qəbizlik parkinson xəstəliyinin erkən əlamətlərindən biri ola bilər ,normalda da kifayət qədər su və lifli yeməklə qidalanmazsanız qəbizlik problemi yaşarsınız ama pəhriz və dərmanlarla bağlı deyilsə qəbizlik probleminiz bu bir xəstəlik əlaməti ola bilər
7. yavaş tonla danışma, monoton,sürətli danışma.
8. maska üz :depresyondakı bir insanın üz ifadəsinə bənzər ifadə,üzlərində donuqluq, ciddiyyət , boş baxış ,daha az göz qırpma
9. baş gicəllənməsi və bayılma
10. postur "da(duruş )bozulma ; bədənin duruşu gedərək bükülür (qozbell duruş )
xəstəliyin ilərləmiş dövrlərində ağızdan tüpürcək axması və yeməkləri udmada çətinliklər ,depressiya və demans ortaya çıxa bilər.
müalicənin məqsədi mərkəz sinir sistemindəki dopamin səviyyəsini artırmaqdır. müalicəsində ən şox istifadə olunan derman levo-dopa“dır ( madopar)

(youtube: )

orhan veli kanık

öyle bir zamanda gel ki
öyle bir zamanda gel ki vazgeçmek mümkün olmasın.
ellerimde koparmaya çaıştığım zincirlerden kalma yara izleri
yeni yeni iyileşmeye yüz tutmuş olsun.
gözlerimde öyle bir karanlık olsun ki, gören kör oldum sansın.
yanaklarım kurumuş olsun göz yaşlarımdan, dudaklarımsa çatlak çatlak.
öyle bir zamanda gel ki vazgeçmek mümkün olmasın.
belki bin tane aşktan geçmiş olayım ve hiçbiri olmasın gözümde.
hiçbiri tamamlayamamış olsun cümlelerimi,
hiç biri bağlayamamış olsun geceyi sabaha.
hiçbirinin gülüşünün her anı senin kadar aklıma işlenmemiş olsun.
hiçbirinin hayali en güzel haliyle barınamamış olsun beynimde.
hiçbirinin izi kalmamış olsun bedenimde.
öyle bir zamanda gel ki vazgeçmek mümkün olmasın.
sessizce ağladığım anları kimse çığlık çığlığa hıçkırıklara dönüştürememiş olsun.
ellerim kimsenin üzerinde eriyip gitmemiş olsun, gezinse bile.
dudaklarım senin adını söylerkenki gibi kıvrılmamış olsun hiç bi ad'a yeterince.
yerine koymaya çalıştığım her beden yok olup gitmiş olsun kumlar aktıkça tane tane.
unuttuğumu sandığım, vazgeçtiğimi sandığım,
sevmediğimi sandığım öyle bir zamanda gel ki
yerçekimine karşı koysun damarlarımda beni yaşatan her zerre.
öyle bir zamanda gel ki vazgeçmek mümkün olmasın...
orhan veli kanık

unstabil angina pectoris

unstabil angina pectoris(ürək infarktı öncəsi vəziyyət də deyilə bilir): daha əvvəldən olan ürək ağrısı sıxlaşmışsa, daha uzun davam edirsə, > 20 dəq-dən daha uzun ,daha az eforla (hərəkətlə) meydana gəlirsə (məsələn 200 metr gedərkən artıq 100 metrdə olması kimi), istirahət anında da olursa ,ya da daha öncədən ürək ağrısı yoxkən son 1 ay ərzində yeni başlayan şiddətli ürək ağrısı varsa ,və ağrı ürək damarını genişlədən dərmanlarla(dilaltı nitrat) keçmirsə bu hal unstabil angina pectoris kimi dəğərləndirilməlidir.bu duruma zamanında tibbi müdaxilə edilməzsə ürək infarktı( miokard infarktı ) ilə nəticələnə bilir
buna bənzər şikayətləri olan şəxslər təcili olaraq xəstəxanaya yatırılıb müayinə və müalicə edilməlidirlər