azərbaycanın gələcəkdəki vəziyyəti

2020-ci ilin büdcəsi son 5 ilin ən çox kəsirli büdcəsi olur - 3.3 milyard manat. neft fondundan köçürmə də son beş ilin rekordudur - 12.2 milyard. keçən ilin büdcəsi 2 milyard manat kəsirlə proqnazlaşdırılmışdı, neft fondundan köçürmə də 11.3 milyard idi. sonda xərcləri azaltmaqla kəsirin məbləğini də azaldırlar. bu il bu 3 milyardı necə əridəcəkləri maraqlıdır. istənilən halda bu rəqəmləri dövlətin cəmiyyətə buraxdığı pulun azalması kimi başa düşürəm. yəni sağlam biznes mühitini təmin etməməklə həm pul qazanmağı çətinləşdirir, həm də özü pul buraxıb bu boşluğu kompensasiya edə bilmir. bu da tədricən yoxsulluğu artırır, əhali kasıblaşır. bir tərəfdən də neft fondu əriyir. bundan nəsə gələcək üçün yaxşı bir öngörü çıxara bilmirəm. sıfırdan başlmaq lazım olacaq.

hüquqi dövlət

əslində dövlətdə hüququn hamıdan və hər şeydən üstün olması prinsipi. məsələn, prezident qanunları sonda təsdiq etsə də, o qanunların qüvvəsindən azad deyil. bu işin mədəni tərəfi. onsuz da hamımız ölkədə bu prinsipə əksərən riayət olunmadığını bilirik. sadəcə son zamanlardakı müşahidələrim ayrıca qoyur adama. bu da ölkədə ən yuxarı səviyyədə qanunu yaradanların qanuna riayət etməməsidir.

ölkədə bank qanunvericiliyini ən çox pozanlar nə təsadüfdürsə, elə paşa holdinqə məxsus banklardır. hələ holdinqin digər sahədə çalışan şirkətləri nə qayırır görən. bütün günü karantini pozmağa görə cəzaların sərtləşdirilməsini könül-candan tələb edən siyavuş novruzov çıxıb deyir ki, zor eləmişəm toya getmişəm. məntiqi olan, dövlət işləyişini bilən biri başa düşər ki, belə etməklə tədricən öz dayağını sarsıdır. mənə ən azından etik gəlməz ki, özüm dövlət aparatının üzvü kimi qanunvericiliyi formalaşdırım, dövlətə ağalıq edim, amma öz qanunlarıma əməl etməyim.

bu "elita"nın necə mədəniyyətsiz olduğunu göstərir mənə. bütün dövlət aparatı beləcə çürüyür illərdir. son vaxtlar neçə dövlət orqanı ilə qanunları pozduqlarına görə mübahisəm də olub. sonda deyirlər ki, xiyar budur. ona görə də sabah kimsə çıxıb qanuna hörmət etmirlər deyib çığırsa, rahatlıqla qoz qoymaya bilərsiniz (məcbur olub əməl etmək məsələsi var, o heç).

bir sözlə ölkədə hüquqi dövlət yoxdur. hüquqi dövlətdə yaşamaq ümidilə.

oturduğun yerdə həyatın düzəlməsini gözləmək

deyəsən insan təbiətidir ki, oturub kiminsə ona kömək etməsini gözləsin, özünün öz həyatını şəkilləndirmədiyinə inansın. məsələn, yəqin əksəriyyət fikirləşir ki, bir nəfər "chosen one" çıxıb ölkəni inkişaf etdirəcək, şaha qaldıracaq.

həyatımızı böyük ölçüdə özümüz dəyişə, yaxşılaşdıra bilərik. sadəcə ən azından öz sənətini davamlı öyrənməklə iş bazarında daha yaxşı namizəd olmaq mümkündür, boş oturmaq əvəzinə öyrənəcəksən. bir müddətə coding öyrənib öz proqramını, proqramlarını qurub bazara buraxa, öz biznesini qura bilərsən. elə də böyük pul da tələb eləmir bu. proqramlar bazarda tutmasa belə yaxşı təcrübə qazanmış olursan.

yəni həyatda etdiklərin qazandıqların bloklardır. yığdıqca toplanır və necəsə səni irəli aparır. hə, o dediyin həvəs məndə yoxdur deyirsənsə, başqalarının sənin həyatını şəkilləndirməsinə, oturduğun yerdə həyatın düzəlməsini gözləməyə razı olmusan artıq. həvəsin olmaması mənə görə sadəcə psixoloji əngəldir və insan özü bunu elə öz psixologiyası ilə dəyişə bilər.

tərtər işi

üz qarası, dövlətə xəyanət adı ilə başlayıb xəyanət ittihamları irəli sürülməmiş, ölkəsinə xidmət edən hərbçilərin sıradan çıxarılmasına, işgəncələrə zəmin yaratmaq üçün başladılmış iş. faktlar, məhkəmə işləri (sonradan icraçılar haqqında işlər də başlayıb) ilə tanış olanda dəhşətə gəlirsən. ərəstun oruclunun bu haqda ətraflı yazıları var. olanları araşdıran hüquq müdafiəçisi oqtay gülalıyev bir neçə ay əvvəl avtomobil qəzasına düşdü. bildiyimə görə hələ də türkiyədə xəstəxanadadır.

ərəstun oruclunun ilk yazısı (digər ikisi də elə bloqdadır): link

9 avqust 2020 belarus prezident seçkiləri

belarusu sevirəm, ilk dəfədən çox yaxşı təəssürat yaradıblar məndə. amma seçkidən sonra bu vaxta qədər etirazları davam etdirmələri, hələ kreativ üsullarla, lider olmadan təşkilatlana bilmələrindən sonra bir az da sevdim. qısa müddətli olsa da, oxşar şeyi 14 iyul 2020 birlik yürüşündə də biz etdik.

lider olmadan deyəndə, yəni konkret şəxs yoxdur önə düşən, yaxşı ideyalar verənlər və onları yaxşıca reallaşdıran insanları var. məsələn telegram'dakı @nexta_live kanalının artıq 1,8 milyon izləyicisi var və operativ xəbərlər paylaşmaqdan əlavə həm də bir növ təşkilatçılıq edir. hər rayonun öz telegram çatını yaradırlar, toplaşma yerlərini paylaşırlar, pozitiv mesajlar verirlər və s. "protest playbook" filan düzəldib burda da istifadə etmək olar təcrübələrindən.

arif yunus

12 iyul 2020 tovuz istiqamətində döyüşlərin başlanması ilə bağlı aşağıdakıları yazan şəxs. dediyinə görə bakı, moskva, irəvandakı mənbələrindən aldığı məlumatlar belədir:
--spoiler--

hər şey spontan baş verib. sərhəddə onsuz da delimitasiya olunmamış hissələr çoxdur. bunlardan biri də söhbətin başladığı qaradaş (bizim mətbuatda qaraqaya kimi də gedir - red.) yüksəkliyidir. bizimkilər bu boş yüksəkliyə yerləşmək istəyib, amma ermənilər qarşılıq verib, hətta yüksəkliyi ələ keçirib - bunu elan etməyiblər, sadəcə öz mənbələrindən belə bir məlumat var. ermənilər də berddən bu tərəfə jurnalist buraxmırlar.

olanlara müharibə demək ciddi olmazdı. bakı-moskva-yerevan üçbucağında da davamlı kommunikasiya mövcuddur və arxa fonda məxfi danışıqlar getməkdədir. qaradaş verilsə, biz tərəfdən atəş kəsiləcəyi məsələsi danışıq mövzularından biridir. həm də bu döyüşləri qələbə kimi göstərməyə əsas olacaq.

--spoiler--
indilərdə görünən odur ki, atəş kəsildi daha. ermənilər də hansısa yer tutduqları barədə rəsmi bəyanat vermədilər.
link

ilham əliyev

15 iyul 2020 etibarilə məzmunu bilinməyən qələbə elan edən, səfərbərlik xidməti "ehtiyac yoxdur" deyəndən sonra, küçələrə çıxıb hərəkət tələb edən minlərlə vətəndaş da daxil xalqı "150 nəfər səfərbərlik xidmətində qeydiyyatdan keçib" deməklə aşağılayan, bunula da ermənilərin millətlə "300 spartalı yox, 150 abşeronlu" deyib taşak keçməsinə səbəb olan, yürüşlərin ona dəstək üçün keçirilməsini iddia edən, generalının dəfnində iştirak etməyən ali baş komandan. və paşinyan ölmüş mayorlarının dəfninə qatılıb - link - desən, yenə bu hərəkətlərinə haqq qazandırmağa çalışanların tapılacağı şəxs.

14 iyul 2020 birlik yürüşü

yürüş sonlarına yaxın milli məclisə girilməsinə deyinənlər çoxdur, yaxşi başlayıb pis qurtardı filan. bu hələ yaxşı sonluqdur və konkret adresatı (burada prezident) olan kütləvi yürüşə yuxarıdan reaksiya olmadığı üçün daha pis bitə bilərdi. üç bənddə izah edim.

1. normal dövlət idarəçisi söhbəti tutardı. başa düşərdi ki, əksəriyyət qisas və hesabat istəyir. istəyir görsün ki, mənimlə eyni şeyi düşünür idarəçilər? bu qədər adam konret təşkilatçı olmadan yığılıbsa sonda sual edəcəklər ki, bu qədər yolu nəyə gəldik? nə edirik? nə edək ki bir mənası olsun bu etdiyimizin? cavab sadədir. camaatı sakitləşdirmək üçün sadəcə prezident, ya müdafiə naziri çıxıb açıqlama versəydi, olanlara görə cavab planları haqda məlumat versəydi camaat dağılışacaqdı sakitcə.

2. fəqət təbii olaraq, saxta əsasları olan sistemə belə məsələdə xalqın istəyi ilə oturub durmaq qarın ağrısı kimi gəlir. reaksiya olmadı. bir hərbi rütbəli nəsə danışmaq üçün gəldi - onun da heç səsini eşitdirmək üçün əməlli ləvazimatı yox idi.

3. qoz qoyulmadığını görən camaatın da səbri daşır, əsəblər gərilir. həmin anda elə təxribatçı olmayanın belə ağlından min şey keçə bilər. polisin əvvəl döydüyü birinin ağlından bir şey keçər, təyin olunmuş deputatından bezən birinin ağlından bir şey keçər, birinin də ağlından təsirsiz qalmış ali qanunverici orqanın binasına girib dağıtmaq istəyən də tapılar. birinin etdiyinin təkrarlayan da mütləq tapılacaq, beləcə fərdi addım kütləviləşir. elə "düz eləmədilər" deyilir ki, elə bil onillərdir aşağılanan, sərvəti sovrulan bu xalq deyil. istənilən halda təxribat olduğunu istisna etmirəm. nə yuxarılar üçün sərfəlidir, nə aşağılar.

yəni qısaca - hələ yaxşı bitdi, özəl obyektlərə zərər vurulmadı. idarəçilərin isə dərs çıxaracağına inanmıram. indi bunu edən camaat başqa vaxt daha cəsarətli davranacaq.

vətən üçün ölməyi istəyəcək qədər axmaq olmaq

əvvəllər tərəfdarı olduğum yanaşma. lakin sonradan belə hesab etməyə başladım ki, əgər mən yaxınlarımın, həmvətənlərimin sonradan daha rahat yaşamsına səbəb olacamsa, niyə də yox. dünyadakı 8 milyard fərddən sadəcə biriyəm sonda. buna görə də vətən üçün döyüşməkdə, fədəkarlıq etməkdə, ya da ölməkdə problem görmürəm. mənə görə olduğun yer üçün savaşmaq axmaqlıq yox, rasionallıqdır.

təbii ki, indiki xain hakimiyyətin belə çağırışı legitim deyil. onların oyunlarına alət olmaq istəmərəm. həm də onları rədd eləməyə qadir olmayacaq qədər acizəm. o qədər ağılsızdırlar ki, neft gəlirləri azaldıqca onları saxlayan pul gücündən də məhrum olacaqlar. artıq başlayıb bu proses əslində. bir neçə il vaxt alacaq amma. gözləyirik.

12 iyul 2020 tovuz döyüşləri

hadisələrin ardınca kollektiv təhlükəsizlik mt`nin iclası çağırılıb bu gün üçün. azərbaycanda da təhlükəsizlik şurasının iclası keçirlir. qıraqdan baxanda sadəcə oyuna oxşayır. hətta hər iki dövlətin rəsmilərinin qurduğu cümlələrdə belə eyniliklər var. başa düşülən odur ki, rusiya bölgədə hərbi gücünü artırmaq üçün bəhanə axtarır. ktmt üzvünün birbaşa sərhədinə təhlükə olduğu halda kağız üzərində hüququ var rusiyanın ki, canlı müdaxilə eləsin əraziyə.

müharibəyə yalnız onda dəyər ki, öz seçdiyimiz hakimiyyətimiz olsun. yoxsa ordu rəhbərliyində hamıya məlum rus adamları iştirak etdikcə məsələnin birbaşa həllinə inanmaq sadəlöhvlükdür. rusiyaya isə həmişə işə yarayır ki, həll olunmamış münaqişə ocaqları saxlasın. sadə.