erməni

qonşu və getdikcə bir-birimizə nə qədər çox bənzədiyimizin şahidi olduğum xalqdır. icazənizlə yazımı uzun tutub içimi və zəhlənizi tökəcəyəm. amma istəyən son abzası oxuya bilər, hətta istədiyi abzasdan başlaya bilər...çün, yazıboyu orada yazacağım heçnəyi təkzib etməyəcəyəm.

ilk dəfə 2009-cu ildə istanbula gəldiyimdə sonradan heçvaxt yaşamaq nəsib olmasa da öz məhəlləm kimi sevdiyim kadıköydə yeriyərkən qabağıma kilsə çıxdı. surp takavor erməni kilsəsi. həmin an keçirdiyim hissləri özüm belə yamsılaya bilmərəm. ağlım kəsən vaxtdan sorğulamış olsam belə liseydə milliyyətçilik yüklənmiş, yeniyetməliyinin kuliminasiyasında olan bir insan üçün qarışıq vəziyyətdə idim. önündəki meydanvari sahədə daşa oturub girib-çıxanları izlədim. "bıy içini zad eləyim..duduşbaşlar bizə qardaş deyir, sərhəd bağlamışıq deyir..amma mərkəzi bir yerdə kilsələri var". bir tərəfdən də "humanist" olmağa çalışıb milliyyətçilikdən də əl çəkə bilməyən duduşbaş olduğum üçün "bunlar əvvəldən burada yaşayanlardır. özlərini türk kimi hiss edirlərsə kilsələri niyə də olmasın?!" deyə düşünürdüm. türk kimi hiss etmək...hisss.kdir..

2 il sonra elə o tərəflərdə universitetə başladım. müəllim 80 nəfərin doluşduğu sinifdə, hamıdan kim hansı dilləri bilir deyə soruşurdu. tam olaraq kimdən çıxdığını bilmədiyim səs ispanca və ermənicə bildiyini dedi. bir qadın səsi . azərbaycanlı olduğumu bilən erməni olduğunu bilmədiyim bu tələbədən ilk imtahanlarda karandaş filan istəmişdim. gülər üzlə alış-verişimiz də baş tutdu. ara qarışdırmaq istəyən bir qisim dölbeyin türk gəlib soruşurdu, "erməniləri niyə s.kmirsiz?!", "siz ordan yardırın, biz buradan." filan. bizdən bəziləri tırkaya gedib ana-arvad girişirdi ermənilərə. mən isə getdikcə daha çox dəyişirdim. məncə müsbətə doğru.

xocalı mitinqi vaxtı məsullardan oldum. ülkücülərlə çay içmək filan. mitinqdə yaxamda görevli kartıyla gələnləri izləyirdim. bəziləri hepiniz ermenisiniz, hepiniz piçsiniz pankartı qaldırırdı. qaçıb aşağı saldırırdım. içimdəki mən özünə yer tapmırdı: bunlar nə danışır? bunlar həqiqətən də insanlar öldürülüb deyəmi buradadılar? həqiqətən də səmimi olaraq 20-ci əsrin ən dəhşətli soyqırımı olduğuna inanırlarmı? ən dəhşətlilərdən biri deyil, ən dəhşətlisi! səmimi olmaq, obyektiv baxmaq...əşşi..f.ck armenia!

qəribə idi. universitetdə bəzi bizimkilər mənə irad tuturdu erməni tələbə ilə gülər üzlə salam-sağolum olmağını. bir gün erməniylə kadıköydə rastlaşdım. əlimdə adolf hitlerin kitabı...mein kampf...salamlaşıb eyni avtobusa mindik. ikimiz də ehtiyat edirdik. qaçamaq baxışlar. və aha da kitabı gördü. ürəyi kadıköyün portağal suyu satıcısının aparatına ilişdi eləbil. gözündən "hass..yine mi aynı muhabbet?! laan, yoksa?!" suallarla təcahül-i arif etdiyini hiss eləyirdim. qısa cavablar filan. 4 il ərzində (hətta 5 il) milliyyətçi söhbətlərdən uzaq, bir-birimizə də məsafəli şəkildə bitirdik universiteti. sözüm onda yox...

səhv etmirəmsə 2-ci kursda avtobusla bir dostumla tiflisə yollandıq, 1 gün qalıb vətənə yola düşməkçün. avtobus avtovağzala yaxınlaşdıqca azalırdıq. 4 nəfər qalmışdıq. erməni olan bir sərnişin işçiyə verdiyimiz sualı cavablandırmağıyla söhbətimiz başladı. rusca verilmişdi sual. öz aramızda azərbaycanca danışdığımızı eşitdiyinə əminəm. türkcə danışmağa başladıq bununla. haralı olduğumuzu soruşdu. içimizdəki axmaq hiss türkiyəli dedirtdi. bizə kömək etdi, dostumuza zəng etməyimizçün telefonunu vermək filan. avtobusdan enəndə qabağımıza milliyyətçi gürcüstan azərbaycanlısı çıxdı. normal olaraq öz dilimizdə salamlaşıb qucaqlaşdıq. elə qucaqlaşarkən dostumun çiyninin üzərindən erməniylə göz-gözə gəldik. unuda bilməyəcəyim bir baxış idi. gülümsəmə, məyusluq, acizlik, hərşey var idi o baxışda.

atam milliyyətçi mühafizəkar olaraq tanıdığım, əslində isə ssridəki xalqlar dostluğu zehniyyətindən 90'lardakı siyasi dəyişikliklər nəticəsində fərqində belə olmadan vətənpərvər, müharibəyə səsləyən çıxışlar edən insanların arasına keçmiş insandır. çətin dövrlərin axına verilmiş insanlarından olmuşdur. səhv və ya düz olduğunu demək məsuliyyətinə girəcək gücüm yoxdur. bir gün fikirlərimi açıqladım. insanlara fərdi yanaşmamağın məntiqsizliyini, milliyyətə görə mühakimənin heç bir tutulacaq yanı olmamağını, qarabağ müharibəsinin aktiv və ya passiv davamediciliyinin hökumətlərin necə işlərinə yaradığını və s. kişi başadüşən kişidir. biraz sakit dayanıb mənə o vaxt kəndlərindəki, qonşu kəndlərdəki ermənilərlə hadisələri danışmağa başladı.
"70-ci illər idi. kənd soveti biz 2-3 nəfərə qonaqlıq verəsidi. bir baxdıq araq yoxdu. arağı hardan ala bilərik, axşam düşür. qonşu kənddəki erməni filankəs dayıdan. müavini ilə mən yollandıq erməni dayıgilə. pulu verib arağı götürüb gələsiyik. əlbət telefon yox, bir şey yox. onlar naz-nemət hazırlayırlar ki, birazdan gələcəklər mıxlayıb kayfımızı tutacayıq. bu başınadöndüyüm erməni dayı soruşasan ki, "arağımdan içmisiniz heç? bəlkə heç pisdi? pul verirsiz hələ." dilimə arı soxa...dedim "yox". "ara, gəl bir dadına bax" deyib soxdu bizə içəri. vurduqca vururuq. pəh...özü də nə araq. bir baxdıq ki, hava qaralır. dilə tutub araqları götürdük. pulu veririk, götürmür ki, götürmür. stepan deyir, şaumyan demir. güc-bəla, müavin gizlin süfrənin altına pulu qoyub araqları qoltuğumuza vurub gəldik yenə yeyib-içməyə."

bir gün otelimizə booking.com rezervasiyalı erməni ailə gəldi. yanvarın 5-i filandı. ilk dəfə erməni pasportuna toxunuram. önmühakimələrimdən qurtulmuş bir şəkildə qeydiyyatlarını aparıram. xanım çantadan sırf bizə verməkçün ta yerevanda paketlədikləri konfetləri çıxarıb verdi.
"eto dlya vas. s novom qodom!"
azərbaycanlı olduğumu sonadək demədim. gizlətmədim də..anladılarsa anladılar. orta statistik azərbaycanlı ailələrə necə də oxşayırdılar diqqətlə incələdikcə. yanlarındakı 8 yaşlı qız uşağına baxdıqca içimi hüzn əsir alırdı. bəlkə də axıra kimi nifrətlə böyüdüləcək. bəlkə də sevgilisi əsgərliyə gedəcək. cəbhədə və ya faktiki işğal olunmuş ərazilərdə xidmət edəcək. bizə lənətlər oxuyacaq, bəlkə də əri elə oradaca öləcək. bəlkə də uşaqlarını da elə böyüdəcək..bəlkə də...

bir neçə gün əvvəl oteldəki texniki bir nasazlıqla bağlı elektrik işçisi axtarmağa çıxdım. hamısı g.t atırdı gəlməməkçün, gəlməyə razı olan da çox yüksək qiymət deyirdi xırda bir işçün. nəhayət kiçik bir elektrikçi otağı tapdım. dayday aşağı bir qiymət dedi. razılaşdıq.
"otur, çay söyleyeyim. alet de o ara şarj alsın. yemek ister misin?"
çayın kafi olduğunu deyib oturdum. söhbət çay müşaiyəti ilə təkan götürdü. haralısan sualının cavabı eləbil başını hərlədi. "o..ooo...azeri ha..sumgayıt..bilir misin? orada yaşadım. bikaç sene. ilham...o aliyev n'apıyor? nasıl? memnun musunuz?" dayday bildiyin özünü itirdi. həmyerlisini görmüş qədər sevinsə də əsir düşmüş qədər qorxmuş, hərşeyini danışmaq istəsə də ss'lərlə qarşılaşmış partizan qədər məxfi...
mən: "devlet heryerde devlet, hukumetler de aynı b.kun lacivertlerinin farklı tonları..."
o: "köy binası var orda..şey...adı neydi..orada arsam var...şuan 100 bin dolar değeri..azeri ha...hehe..severim..hehe.."
m: "hala senin adına mı?"
o: "evet..çıkalım.."
yolboyu da söhbətimiz eyni şəkildə davam etdi..amma istəmədən çox boşluqlar buraxırdı, təzadlar çıxırdı özüylə bağlı hissələrdə..haralısan dedim...
+"e...e..elazığ"
-"abi, 90'ların başında mı çıktın oradan?"
+"evet. bir kadınla birlikte yaşıyorduk. buraya geldik. oturumunu da halletmiştim. kız kardeşi aklını çeldi. geri gittiler. bir de çocuğum var. orada okula gidiyor. göremiyorum" şübhəli baxdığımı hiss edib.."gidiyorum ara sıra, canım..heh..toprağa el koydu devlet gerçi..."
daydayla gəldik, işini canla-başla gördü. gedəndə də "bi' ara çaya beklerim" dedi getdi. bəlkə də vaxt tapıb gedərəm yanına. buraya da olmasa başqa uyğun bir başlığa entry girərəm.

son olaraq səhv etmirəmsə 2-3 il əvvəl idi. gürcüstandakı azrəbaycanlılar və ermənilər sərhəddə yığışıb mitinq eləmişdi. müharibə istəmirik deyə. hər iki tərəfin məlum televiziya kanalları qatılan həmyerlərini xain olaraq təqdim etmişdi.
nə isə... keçək sözümün canına...

yuxarıda yazdıqlarım daha çox milliyyətçilik başlığına uyğun gəlmiş olsa da, ermənilərlə qarşılaşmalarımdan, xatirələrimdən bəhs etdim. ermənilər də insandır yox. insan insandır. bu qədər sadə. daima düşmənliyin yaranmasında ermənilərin xain olması səbəb deyil. səbəb nə vaxt ki, siyasət bir millətə düşmən tələb edibsə hər dəfəsində ən yaxın keçmişdəki düşmənlik yaşamış xalqlardan istifadə edilməsidir. bu düşüncədə olanların hər iki tərəfdə də azlıqda qaldığını anlamayacaq qədər axmaq deyiləm, gələcəyin yaxşı olacağına inanacaq qədər xəyalpərəst də deyiləm. amma siz danışın, qardaşlıqdan, sülhdən, insanlıqdan...bəlkə kiməsə təsir edər...ən azı safınız bəlli olar, bir-birimizi tanıyarıq. umbaylayanlara inad!

uşaqlıqda heyvanlara verilən işgəncələr

hələ də "niyə?"-sini dərk etmədiyim əməllərdir. həşəratlara işgəncə vermişəm. vertolyot dediyimiz uçan həşəratın ayağına audio-kaset lenti bağlayıb uçururdum. juk dediyimiz zerhi möhkəm böcəkləri cütləşdirirəm deyib bir-biriylə döyüşdürürdüm, hətta biri o birini yediyi də olmuşdu. çəyirtkəni bankaya qoyub saxladığım olub. daha dəhşətlisi səhv eləmirəmsə 8-də oxuyurdum, (+1, -1 də ola bilər) kənddə evdə tək oturub güvenderin matematik kitabına girişmişdim. kişi də ləpə, bal alıb vermişdi ki, zehn açıqlığı versin, qarışdır ye. bir də baxdım ki, pəncərənin qabağına dağılmış bi kısmat bala qarışqalar dalaşıb. yandıran tapdım, başladım hamısını yandırmağa. yekə eşşəyəm e özü də. indi ağlıma gəldi özzüm ölüm, balla ləpəni qarışdırmağımın nəticəsidi. qan qaynayır, keçiyə, danaya kərkinəcək insan olmadığımdan kayfımı belə almışam deyəsən. nə isə, o yaşlardakı övladlarınıza bal, ləpə, nə bilim bəhməz zad limitlə verin. qarışqaları qoruyun.

birbaşa olmasa da bilavasitə işgəncə etmişik heyvanlara. sirkə gedərək. o heyvanlara sırf biz uşaqlar "heyvanları sevək" deyə işgəncə edə-edə əhliləşdirir (di)lər. bilet pulları da heyvanların ciblərinə gedirmiş. hıh..!

sözlük yazarlarının dinləməkdən bezmədiyi mahnılar

son vaxtlar ilişdiyim mahnılardır. böyük ehtimal uzun müddət də əl çəkəmməyəcəyim mahnılardır:

shahin najafi - proletariat
okean elzy - ne idy
mohsen namjoo - alaki
mohsen namjoo & shahin najafi - period
soap kills - ahwak
yalçın rzazadə - incə bellim
ane brun - to let myself go
nym - et moi

vəəəə...həm axırı, ən ümdəsi..:
voo voo - gdybym


bonuslar:
flora kərimova - tapar məni, məhəbbətim
alim qasımov - xatirədir

nihat doğan

sırf şiddətə qarşı olduğum üçün metrə yarımı, sadəcə başları çöldə qalacaq şəkildə sidiklə doldurulmuş konteynerə yığıb 7 gündən sonra konteyneri yüngülvari bir-iki daraq mərmiylə aşsüzən edib öz qanlarında ölümlərinə tərk edə biləcəyim şəxsiyyətsiz insan sürüsünün bir üzvü. səmimi qəlbdən nifrət elədiyim bir insandır. vaxtilə fetullah gülenin media imamı indi erdoğanın g.t qılı olub. seksistin, yobazın öndə gedənidir. ən dəhşətlisi isə arsızca, şəxsiyyətsizcə, yaltaqlanaraq edir bunu.
hər səhər iş yerindəki abla baxır deyə məcburiyyətdən dinləyirəm. 10-15 dəqiqə əvvəl metro turizmi müdafiə edirdi efirdə.
(baxma: hamilə qadını döyən metro turizm işçisi)
adam "başqa şirkətlərdə olmur guya mənfi heçnə?" deyərək şirkəti müdafiə etdi. akpartinin olduğunu bildiyimiz şirkətin yiyəsini tanıdığını da bildirdi.
(baxma: sərnişinin üstünə boşalan metro turizm işçisi)
hacı demiş soxalar belə yaşayışa ki, gör hansı mövzularla əlləşirəm.

recep ivedik 5

şahan gökbakarın afişində əliylə 5 göstərəcəyini, 11-cisindən etibarən ayaq barmaqlarını da göstərəcək səviyyədə olduğunu düşündüyüm filmdir. 1-cisini güc-bəla izləyib bitirdikdən sonra tövbə etdiyim komediya film serisinin 5-cisidir. "bühööö", "büröö" kimi səslər çıxararaq, "gonuşmaaooo leaaan" kimi daha çox əmr ifadələrini s.kdir p.xdan ləhcə ilə deyərək, ost.rub butulka uçuraraq, şapalaq vurub insan uzadaraq kinoteatrlarda ən çox insan güldürən, türkiyədə rekord qıran personaj, obraz, xalqdan biri. həmin xalq da nəticə etibarilə recep tayyip erdoğanı lider seçir. qalanını siz düşünün. ya da s.kdir eləyin, indi onlar düşünsün.

taksim meydanı

istiklal və sıraselviler küçələrinin, şişliyə, gümüşsuyuna gedən yolların kəsişdiyi meydan. daha çox istiqlal küçəsiylə necə deyərlər eyniləşib. ayrı təsəvvür eləmək demək olar mümkünsüzdür. meydan olaraq adlandırılması 1928-ci ildə ortaya qoyulan taksim anıtı, taksim abidəsi ilə başlayır. adını yanındakı taksim maksemi adlı tikilidən, dolayısıyla taksim sözündən alır.

(bax: taksim)

taksim

bölmək, paylamaq kimi mənalara gələn söz. eyni zamanda istanbulun mərkəzi meydanlarından birinin və bu meydanı əhatə edən bölgənin adı. meydanın adı da elə sözün mənasından gəlir. meydandan istiklal caddesinə girərkən sağ tərəfinizdə tarixi bir tikili görəcəksiniz. deməli bu tikili ta sultan i mahmud vaxtında tikilib. yəni 18-ci əsr. məqsədi də istanbulun su problemini həll eləməkmiş. tikili taksim maksemi adlandırılır. maksem də su hövzəsi, anbarı mənasına gəlir. qısaca su ehtiyatının yığılıb, bölüşdürülüb, paylandığı yer.
meydan şəklini almağı isə 1930'lara, hətta daha dəqiq desək 1928'ə gəlib çıxır. yan-yörəsi get-gedə tikililərlə çevrələnən ortadakı bu qovşaq, boşluq ortaya heykəl qoyulmağıyla meydan halını alır. adı da olur taksim meydanı. heykəl də olur taksim anıtı, taksim abidəsi. 2üzlü bu abidə cumhuriyyətin qurulmasını təsvir edir. və bir üzündə 2 sovet generalının yer aldığı, xalqdan toplanan pulla italiyada 4 ilə (1924-1928) düzəldilən bu abidə daha çox ssriyə təşəkkür xarakteri daşıyır. abidəylə bağlı da daha ətraflı ora yazaram ta.

məndən soruşsan 4 il zəhləm gedib ordan. 5-ci il meydana 2dəq.məsafədə işə başladıqdan sonra ara küçələri daha yaxşı kəşf etdikdən sonra sevməyə başladığım bölgədi. istiklal caddesi və meydanı hələ də sevəmmirəm.

yolu düşən olsa gəlsin çayımı içsin.)

benjamin biolay

MCM musiqi kanalına borclu olduğum daha bir fransız sənətkar. Müğənni, bəstəkar, aktyor və produsser. 5 barmaqda 4 mərifət. Adamı La superbe ilə sevmişəm. Bir də adam Vanessa Paradislə 2-3 illik bir birliktəliyi olub. Vanessa da ayrı aləmdi. Onu da öz başlığında yazaram. Hələlik gözəl klipiylə superbe dinləyək:

(youtube: )

marc lavoine

Sevdiyim fransız müğənnilərdən biri. Fransızcanı mənə daha çox sevdirən MCM kanalında kəşf etdiyim sənətkarlardan biridir.
6 Avqust 1962 təvəllüdlüdür. Eyni zamanda aktyor kimi də fəaliyyət göstərir.
1985-də Elle a les yeux revolverla partdadıb ortalığı. Mən isə La semaine prochaine ilə tanımışam.

Xoş dinləmələr...

(youtube: )

the doors of perception

aldous huxleyin türkcəyə mehmet fehmi imre tərəfindən tərcümə edilib, imge nəşriyyatında algı kapıları adı ilə çap edilmiş əsəri. sevdiyim, hər maaş alanda ziyarət etdiyim bir kitabçıda "qaqa, təzə nə kitab var məsləhət gördüyün?" dediyimdə uzatdığı kitab. qaqam sonra deyir ki, bə bunu dostumgil çap edib. dedim, aha, loxladı məni satmaqçün. bu fikirlə 1 ay filan oxumadım.

oxumağa başladıqda isə buraxa bilmədim. kitab bildiyin kayfarikliklə məişət əlaqələrinin parallel aparıla bilməmək kimi bir acı həqiqəti dilə gətirir. amma eyni zamanda peyote otundan alınan təbii meskalin maddəsinin demək olar 0 vərdiş və 0 fəsadla necə kayf verdiyini göstərərək adamın ağzını sulandırır. yaşadığı möhtəşəm kayfla səs yazma aparır. eyni zamanda yanında bir araşdırmaçı və həyat yoldaşı ona müxtəlif obyektlər göstərərək nə gördüyünü, nə hiss etdiyini soruşaraq yaşadıqlarını, sözlərini qeyd edir, diqqətini fərqli mövzulara yönəldir. adam özünü mənlik sahibi olmayan əşyaların yerinə qoyur. kayfda olduğu vaxt məsələn özünü stulunun ayağı kimi hiss edir. mənlik sahibi olmayanların daha çox diqqətini çəkdiyini kitab boyu vurğulayır. və bildirir ki, hamı bu kayfı yaşasa əla olar. hətta özünün həmişə bu kayfı yaşamağını istəyir. amma bu məqamda bir sual çıxır ortaya: "bəs günlük, məişət əlaqələri necə olacaq?"

bu maddə səhv etmirəmsə cənubi amerikada bir icmanın istifadə edərək ayin keçirdikləri maddədir. bir neçə insan bu peyote otu və bu ayinlərlə bağlı araşdırmalar edib. ən çox sitat gətirilən və bu ayinlərdə iştirak edən araşdırmaçı yenə səhv etmirəmsə sxotkindir. dəqiqləşdirib edit eləyəcəm. araşdırmalar göstərib ki, bu maddə vərdiş yaratmır, insanların hərəkətlərində hər hansı, qəddarlıq, aqressivlik, əxlaqsızlıq və s.kimi pozuntu müşahidə edilmir. sadəcə kayfda olurlar və tanrı ilə əlaqə yaratdıqlarını iddia edirlər.

ortaya qoyduğu məsələlərdən biri də budur ki, hökümətlər istəsələr zərərsiz, vərdiş yaratmayan narkotik maddə istehsal edib bazara çıxara bilər, müəyyən limitlə belə olsa sərbəstləşdirə bilərlər. cəmiyyətə və insana daha çox ziyan verə bilən alkoqol və siqaretin sərbəst olduğu dünyada narkotikin qadağan edilməsi, altdan-altdan kimyəvi, yüksək dərəcədə vərdiş yaradan narkotik maddələrin satışına göz yumulması sadəcə alçaqlıqdır.

oxumağınızı tövsiyyə edirəm.
xoş mütaliələr...