sözlük yazarlarının qorxuları

bu dünyadan gedəc(əy)əm. amma heç bir iz qoymadan getmək çox pis qoyar mənə. 30, 40, 50, bəlkə də daha az və ya daha çox yaşayıb bir həşərat kimi ölməkdən çox qorxuram. bir raskolnikov sinifləndirilməsiylə desək ürəmək, çoxalmaq üçün gələnlərdən deyil, özündən sonra iz buraxıb bir şeylərə və ya kimlərəsə yön verənlərəndən olmaq istəyirəm. həyatımın adi, təxmini hamının yaşadığı həyat kimi olacağından çox qorxuram. itirdiyim şəxsiyyət vəsiqəmi 100 il sonra tapan birinin "oyblaa, gör kimin şəxsiyyət vəsiqəsidir?!" yerinə, "ala, bu nə vaxtın şəxsiyyət vəsiqəsidi?!" deməsindən çox qorxuram. googleda adımı, heç olmasa soyadımı da yazdıqdan sonra ən azı 2 səhifəlik məlumat çıxmayacağından çox qorxuram.

avtobus gətirən siqaret

dayanacaqda 20dəqiqə gözlədikdən sonra avtobusun hələ gəlməyəcəyinə qərar verərək yandırdığınız və o an avtobusun gəlməsiylə yarım qalan siqaret. bunu dəfələrlə təcrübədən keçirib bu nəticəyə gəlmişəm ki, bir yerə tələsirsənsə avtobus tez gəlsin deyə dayanacağa gələn kimi siqaret yandırmaq lazımdı. bu fürsətdən istifadə edərək murphynin bağrına basıram.
(bax: murphy qanunları)

aliya izzetbeqoviç

bosniyalı siyasətçi və bosniya və herseqovinanın ilk prezidenti (1990-1996) və prezident şurasının üzvü (1996-2000).
indiyə kimi haqqında yazılmadığına təəccübləndiyim şəxsiyyət. vəkil, aktivist, filosof, yazıçı və siyasətçi.

8 avqust 1925 tarixində bosanski samac qəsəbəsində doğulub. atası bosniyalı və anası türk əsillidi. saraybosnada alman liseyində təhsil alıb. 16yaşında "müsəlman gənclər klubu"nu qurub. bu klub 2-ci dünya müharibəsi dövründə düşüncə klubluğundan çıxaraq aktiv fəaliyyətə başlayır. klub bir çox xeyriyyəçilik və maariflənmə işlərində təşkilatçılığa qoşulur.
1946-da yuqoslaviya müstəqil oldu. kommunist partiyası hakimiyyətə gəldi. aliya izzetbeqoviçin islamla bağlı fəaliyyətlərini nəzərə alaraq 1949-cu ildə islamçılıq günahlandırılmasıyla həbsə düşdü və 5il cəza aldı. 1983-cü ildə oğlu aliyanın məqalələrini, yazılarını toplayaraq "islami manifesto" adlı kitab çıxarır və eyni ildə "hakim sistemi dəyişib islami dövlət halına gətirməyə cəhd"dən günahlı tutularaq 14il həbs cəzasına tutulur. kitabın yayılması ilə tərəfdarların təzyiqi ilə cəza müddəti əvvəlcə 11, sonra isə 9a endirilir. 1988-ci il əfv fərmanı ilə həbsdən çıxır. dostları ilə demokratik hərəkat partiyasını qurdu və 5 dekabr 1990 tarixində seçkilərdə qalib gələrək prezident oldu.
1992-1994 arası hadisələr mənə 20yanvar və qarabağ müharibəsini xatırlatdı. serblər və onlara kömək edən yuqoslaviya ordusu bosniyalılara qarşı birləşdilər. abş və avropa isə həmişəki kimi bu hadisələrə göz yumur. bu müddət ərzində aliya danışıqlar aparır, sülh üçün çalışır. 1994 sonunda ölən müsəlman sayı 250mini, köç etdirilənlər isə 1milyonu keçdi. belə bir çətin vəziyyətdə əllərində çox az silah olan bosniyalı müsəlmanların soyqırımını dayandırmaq üçün qərbin ortaya qoyduğu dayton müqaviləsini 1995ci ildə abşda imzalamışdır. vəfat etdiyi günə qədər partiyasının başçısı olmuşdur. 19 oktyabr 2003-cü ildə vəfat etmişdir. məzarı sarayevodadır.
əsərləri:
islam manifesti
islam deklarasyonu ve islamî yenidən doğuşun problemləri
şərq və qərb arasında islam
tarixə şahidliyim.

qeyd: bugün serbiyada yaşayan boşnak dostum bosniyada aliyanı sevməyənlərin də olduğunu dedi. səbəb kimi isə dayton müqaviləsinə razı olmasını göstərirlər. bu yolla satqınlıq etdiyini düşünənlər var.

fight club

chuck palahniuk tərəfindən yazılmış, david fincher rejissorluğuyla filmi çəkilmiş roman.

əvvəlcə romanla bağlı yazım. 1962 təvəllüdlü chuck palahniuk, freightliner adlı bir şirkətdə avtomobil təmir edərək az-çox qazanıb dolandığı bir vaxtda (chuck'ın burda çak-çuku da olurmuş) , 1996'da dostlarıyla birlikdə davam etdiyi bir ədəbiyyat qrupu çərçivəsində project mayhem (qalmaqal proyekti) adlı qısa hekayəni yazıb. sonra deyib, "bu hekayə olaraq qalmamalıdır" və bu hekayəni döyüş klubu romanına çevirib. belə bir əsəri yazmağına səbəb isə budur:
bir əyləncə zamanı davaya düşür chuck. vırıb ağzın burnun dağıdırlar. işə bu yaralarla gələn chuck ona heç kəsin bir ovuc da olsun qoz vermədiklərinə fikir verir. hamı ondan çəkinir. heç kəs onla danışmır. lampoçka yanır və bu əsər yazılır.

indi isə film haqqında:
film david fincher tərəfindən 1999-cu ildə 63 milyon dollar büdcəylə çəkilib. 101 milyona yaxın gəlir əldə edib. baş rollarda brad pitt, edward norton və helena bonham carter oynamış, eyni zamanda jared leto və meat loaf da rol almışdır. oskara (2000) ancaq "ən yaxşı səs effektləri" mükafatına namizəd olmuşdur. 2001 mtv film mükafatlarında "ən yaxşı döyüş səhnəsi" mükafatını almağa isə edward nortonun özünü döydüyü səhnə ilə haqq qazanmışdır.

mənim çox təəssüf ki, 2il əvvələ qədər önmühakimələrimə görə sırf tipik döyüş filmi bilərək izləmədiyim gözəl bir film. filmi 7dəfə, kitabı isə 2dəfə bitirmişəm. izləməyən varsa izləməyini şiddətlə tövsiyə edirəm.

primal fear

film 1996cı ildə təqdim edilmişdir. william diehlin eyni adlı novellası əsasında gregory hoblit rejissorluğu ilə çəkilmişdir. filmdə bir katolik arxiyepiskopun öldürülməsiylə bağlı cinayət işindən söhbət gedir.
richard gere, laura linney, edward norton, andre braugher, john mahoney, alfre woodard, frances mcdormand, steven bauer, terry o'quinnin rol aldığı film 30 million dollar büdcəylə çəkilib 102 million dollar gəlir əldə edib. edward norton oynadığı bu ilk filmdən "qızıl qlobus" mükafatı qazanıb.

edward nortonun 27yaşı olmasına baxmayaraq 17yaşında görsəndiyi film. sevdiyim 2aktyorun baş rolları paylaşdığı, bəlkə 10ildir baxacam deməyimə baxmayaraq 3gün əvvəl izlədiyim möhtəşəm film. son səhnəsinə 3-4dəfə baxdım. azərbaycanda çoxunun xüsusilə pərviz əbubəkirovun "cinayət işi" verilişindən tanıdığı "cancao do mar song of the sea" mahnısının soundtrack olduğu film. hətta filmdə richard gere müvəkkilinə bu mahnını bəyəndiyini deyir, o da o diski vəkilə hədiyyə edir. film fikrimcə çox maraqlıdır. izləməyi tövsiyə edirəm.

chernobyl diaries

2012ci ildə oren pelinin ssenarisi əsasında brad parker rejissorluğu ilə çəkilmiş 86 dəqidəlik film.
chris, sevgilisi natalie və dostları amanda ilə avropanı gəzərkən qardaşı paulu da görmək üçün kiyevə gedirlər. burda paul qrupa tırka verir ki, "gəlin gedək çernobla." chris moskvaya gedib natalieyə evlənmə təklifini tırkaya gedərək təxirə salır. yuri də bunlara bələdçilik eləyir. yanlarına başqa bir cüt də qoşulur gedirlər pripyata. yolda əsgərlər bunları saxlayıb deyirlər ki, "gedin işinizlə məşğul olun. what's a child? what's firework?" qayıdırlar dala. yolda yuri deyir ki, "mən başqa yol bilirəm, gedən ürəyiniz varsa gedək". bunlar da qaza gəlib razı olurlar. gedirlər pripyata. gəzirlər, şəkil çəkdirirlər zad. deyirlər "di sağolun. ta gedək." minirlər ki, qayıtsınlar maşın işləmir. amandanın kamerasına baxanda görür ki şəkillərin birində binanın içində insana bənzər bir varlıq var.
sonra da mutant zad başlayırlar qırılmağa.

jesse mccartney, jonathan sadowski, devin kelley, olivia taylor dudley, nathan phillips, ingrid bols berdal və dimitri diatchenkonun rol aldığı filmin çəkilişləri macarıstan və serbiyada baş tutub. film 1 million dollar büdcəylə çəkilib 37milion dollar gəlir əldə eləyib. radiasiyaya görə pripyatda çəkiliş aparıla bilmədiyinə görə belqradda bir hava limanı sahəsində çəkilişlər aparılmışdır.

fyodor mixayloviç dostoyevski

"Gizlindən Qeydlər" və hərəsini 2dəfə olmaqla (bir dəfə Türkcə, bir dəfə Azərbaycanca) "Cinayət və Cəza", "Alçaldılmış və Təhqir Edilmişlər" əsərlərini oxuduğum yazıçı.
ilk olaraq "Cinayət və Cəza"nı oxuyaraq yaradıcılığına aşiq olduğum insan.
Əlavə olaraq "Paxla" povestini və "Gülməli Adamın Yuxusu" hekayəsini oxumuşam. Hekayəni tövsiyə edirəm.
"Gizlindən Qeydlər" əsərinə Türkiyədə Zeki Demirkubuz rejissorluğu ilə "Yeraltı" adlı film çəkilib. Youtubeda tapa bilərsiniz :

(youtube: )