acarıstan muxtar respublikası

mərkəzi batumi olan gürcüstan daxilindəki, gürcü hökümətinin faktiki varlığının olduğu yeganə muxtar respublika. gürcüstanın əsas turizm mərkəzlərindən, daha doğrusu seks və qumar turizminin mərkəzlərindən biridir. 1991-2004 illləri arasında prezidenti avtoritar aslan abaşidze idi, lotu oğlan idi. amma abxaziya və cənubi osetiyadan fərqli olaraq müstəqillikdənsə silahli avtonom respublikaya üstünlük verib. narıncı inqilabdan sonra ans-də tez-tez acarıstan, aslan abaşidze haqqında xəbərlər gedirdi. o vaxt acarıstan daxilində rus hərbi hissəsi var idi, onların varlığına güvənən abaşidze də narıncı inqilabı inqilab kimi yox, çevriliş kimi dəyərləndirirdi. amma rusların ona fikir verməməsi və amerikanın təzyiqlərinə görə kompramisə getdi, saakaşviliynən işləməyə başladı. sonradan da saakaşvilinin separatist hökümətlər üzərindəki mərkəzi bərqərar etmək düşüncəsinə görə acarıstanda gərginləşən vəziyyət, aslan abaşidzenin moskvaya qaçması ilə nəticələndi.

diferensial

8-də oxuyanda fizika dərsində bucaq sürəti, zad oyrənəndə ağlıma maşının təkərinin dönmə söhbəti gəlmişdi. gic olmuşdum ki, görən bu eyni xəttə bağlı 2 təkər dönəndə niyə az yol gedən sürüşmür, nece eliyirlər zad. deməli söhbət belə di ki, maşın dönəndə təkərlər fərqli məsafə gedir deyə ferqli sürətləri olur. normalda qısa məsafə gedən, 2 təkər eyni oxa bağlanıb deyə sürüşməlidi. Amma maşınların bu arxa tekərlərini birlesdirən dəmirin ortasında görünən yumru zad, yəni differensial bu sürüşmənin qarşısını alır. deməli bu zadın içində dişli sistem olur ki, bu sistem 2 təkərin fərqli sürətlərdə hərəkətini təmin edir, ona görə də qısa məsafə gedən təkər sürüşmür.
geniş məlumat almaq istəyən burdan baxa bilər:

(youtube: )

cern sergisi

böyük həvəslə gözlədiyim, böyük həvəslə getdiyim, özümnən bir-iki nəfər adamı da eyni tribə soxub dartıb apardığım sərgi. cernin kartondan maketini düzəldib, ayrı ayrı otaqlarda hər hissənin nə iş gördüyünü, izzah eliyirdilər, touchscreen ekranlarda. insan "ala bu qederi youtube-da da var da" deyir, amma normal türkiyə şəraitində "bilimi hızlandırmaq" bunnan artıq olmaz ki fikirləşməmək də olmur. liseli tələbələr gəlmişdi məsələn, təbii ki onlar üçün belə fürsətlər tapılmaz bir fürsət kimidir, amma normal səviyyədə universitet tələbəsinin səviyyəsində olmadığını düşünürəm.

hypnerotomachia is coming

deyəsən sözlük yazarlarının, vəzifələrini yerinə gətirməyən yazara iradidir bu başlıq. indi belə olanda bu yetim yazarın da iki variantı qalır.
1) klassik gədələr kimi qabağınnan yeməmək (mənim böyüdüyüm yerdə belə eliyirlər) və "zor sikirəm" demək.
2) veziyyəti izzah eləmək.
əslində içimdəki vyetnamkalı, daşşaqları sıxan dar cins şalvar geyinən, çeçenka saçlı, 15-16 yaşlarındakı yeniyetme birincini elə deyə götün yırtsa da, mən yenə də onu qozuma almıyıb ikincini eleyim.
deməli belədiki bu yazar illərdir yatıb yatıb birtəhər axırıncı kursa gəlib, indi qurtarmaq lazımdır deyə dərslərə verib özünü. ona görə internetnən zadnan ancaq tapşırıq göndərəndə, tapşırıq endirəndə, arada bir maillərə baxanda zad eliyir. yoxsa mən də özüm kimi bekarların arasında olmağı termodinamika tapşırığı eləməkdən üstün tuturam. amma uje sistemin qulu, iti, qancığı olmuşuq və bu vəziyyətimizi də qəbul eləmişik deyə sistemin dirədiyi şeylərə də vaxt ayırmaq məcburiyyətində qalırıq.

v for vendetta azərbaycanlı olsaydı ola biləcəklər

yəqin ki yanq aktivist olardı, böyük ehtimalla nidaçı olardı. v-nin anarxist tərəfi ancaq facebook-da oturub sistemə, ilhama söymək, müxalif tərəfi isə "gəl!r!k" zad yazmaq olardı. parlamenti parttatmağa götü, camaatın uşağın mitinqə çıxartmağa gücü çatmazdı. üzərində eksperiment aparıb onu bədxah eliyənlərə qarşı verəbiləcyi, planlaya biləcəyi maksimum cəza maşınlarının təkərini partlatmaq olardı (o da maşınlarına yaxın dura bilsə). onun edə biləcəyi maksimum aqressiv hərəkət hansısa "xalq günü" imitasiyasında prezidentin var yoxuna söymək olardı. əsl filmdəki kimi evey kimi birin (şərti olaraq nəzakət olsun) aparib podvalda zadda saxlasa, başın daz eləsə, sabah-birigün o nəzakət onnan elçi gəlməyi gözdüyər, o da nəzakətin poxuna düşərdi. aztv-də onun haqqında "v heç əsgərliyə də getməyib, belə yaxşı oğlandı getsin qarabağda vuruşsun" lider-də "v petuxdu, amsterdamda gay parada gedib", ans-də "v xarici quvvələrə işdiyir, sapı özümüzdən olan baltadır" kimi xəbərlər çıxardı. iqtidar qüvvələri onu qozuna da almazdı, onlar bilirlər ki it kimi yaşamağı ölməkdən üstün tutan azərbaycanlılar v-ni ancaq twitter-de follow eliyə bilərlər.

40-ların uşaqlığı

müharibənin ortasında yaşamaqdır. şəhərdə kişi xeylağı qalmadığı üçün qızların 6-dan, 9-dan hətta 12-dən sonra eve gələ bildiyi, bayıra çıxanda ananın \"ehtiyalı ol başına bomba düşməsin\", \"diqqətli ol, diyirlər mixaylo şəhərdədir\" kimi narahatlığının eşidildiyi, qailərinin içkili tank sürməyə görə tankı ştrafnoya apardığı zamanlardır. dərsdən sonra uşaqların bilyarda, pes-ə yox, fabriklərə silah, güllə düzəltməyə ya da tirə getdiyi vaxtlardır. uşaqların bazar gününü ataları ilə gəzməyə getmək üçün gözləmədiyi vaxtlardır, çünki ata cəbhədə deyilsə bazar günü də mütləq neft mədənindədir ya da silah zavodunda. axşamlar şəhər bombardmançı təyyarələr tərəfindən görünməməsi üçün elektrikin verilmədiyi, buna görə də anaların feriha ilə emirin, bihter ilə behlülün axırını öyrənə bilmədiyi, bacıların axşam şamın ışığı görünməsin deyə pəncərələrə qara pərdə çəkdiyi illərdir. o vaxt uşaq olmaq tuxta şey idi, o vaxt uşaq olanın 60-larda, 70-lərdə cavan olub-olmayacağına ümidlərinin olmadığı illər idi.

(bax: ikinizi də allah öldürsün, səni də hitleri də)

paralimpiya

mənə \"əzmlə sıçan daş yarar\" sözünü xatırladan, insanın nələr edə biləcəyini görüb heyran qaldığım oyunlardır. hamısı yaşama ezmine, həyata tutunma istəyinə görə əllərindən öpüləsi, hörmət ediləsi insanlardır. \"ala parilimpiya nedi, buları mən də keçərəm\" cahilliyin eləmiyin. beden qüsurları olsa da paralimpiyaçılar öz idman növlərində normal insanlardan çox-çox qabaqda olurlar. neçe nefer 100 metri 11 saniyədə qaça bilər, neçə nəfər 100 metri 30 saniyədə üzə bilər? hetta oscar pistorius kimi bəzi paralimpiyaçıların dereceləri çox olimpiyaçıdan daha yaxşı olur.